İstanbul'un Olimpiyat Oyunlarına Hazırlık Süreci Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 3, 383 - 400

Mahmut Korkmaz Yıldırım Dursun

https://doi.org/10.55238/seder.1729625

Öz

Amaç: Bu araştırma makalesi, İstanbul'un Olimpiyat Oyunları'na ev sahipliği yapmak için geçirdiği hazırlık süreçlerini, adaylık dönemlerini ve bu süreçlerin şehrin altyapısına, ekonomisine ve uluslararası imajına etkilerini derinlemesine incelemektedir. İstanbul'un beş kez aday olduğu Olimpiyat Oyunlarında 6. kez 2036 yılında yapacağı adaylık başvurusu için öneriler sunmaktadır.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada, İstanbul'un Olimpiyat Oyunları adaylık süreçleri kapsamlı bir literatür taraması ve doküman analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırma kapsamında Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) raporları, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) belgeleri, İstanbul'un beş adaylık dosyası (2000, 2004, 2008, 2012 ve 2020), resmi kurum raporları ve akademik yayınlar analiz edilmiştir. Veri analizi için içerik analizi, SWOT analizi, maliyet-fayda analizi ve kronolojik analiz yöntemleri kullanılmış, ayrıca diğer olimpiyat ev sahibi şehirlerle karşılaştırmalı değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmada istatistiksel veriler TÜİK, İBB, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve uluslararası kuruluşlardan elde edilmiş, tüm bulgular nesnel ve kanıta dayalı bir yaklaşımla sentezlenerek sunulmuştur.
Bulgular: İstanbul'un beş olimpiyat adaylığı (2000-2020) sürecinde elde edilen bulgular, şehrin altyapısında önemli gelişmeler sağlandığını göstermektedir. Tesisler inşa edilmiş, ulaşım projeleri hayata geçirilmiştir. Ekonomik açıdan, 50 milyar doları aşan altyapı yatırımları yapılmış, turist sayısı 3 milyondan 15 milyona yükselmiş ve istihdam artışı sağlanmıştır. Sosyal etkiler arasında spor bilincinin yaygınlaşması ve sporcu sayısının artması dikkat çekerken, uluslararası alanda İstanbul'un marka değeri yükselmiş, şehir UEFA Şampiyonlar Ligi finali gibi büyük organizasyonlara ev sahipliği yapmıştır.
Sonuç: İstanbul'un beş olimpiyat adaylık süreci (2000-2020), şehrin gelişimine çok boyutlu katkılar sağlamıştır. Bu süreçte inşa edilen spor tesisleri, geliştirilen ulaşım ağları ve artan konaklama kapasitesi, şehrin altyapısını modernleştirirken, olimpiyat hazırlıkları İstanbul'un uluslararası tanınırlığını ve marka değerini yükseltmiştir.

Anahtar Kelimeler

İstanbul , Olimpiyat , Adaylık Süreci

A Study on Istanbul's Preparation Process for the Olympic Games

Öz

Aim: This research paper thoroughly examines Istanbul's preparation processes for hosting the Olympic Games, its candidacy periods, and the effects of these processes on the city's infrastructure, economy, and international image. It presents recommendations for Istanbul's 6th Olympic bid for the 2036 Games, following its five previous candidacies.
Method: In this study, Istanbul's Olympic Games candidacy processes were examined through comprehensive literature review and document analysis. The research analyzed International Olympic Committee (IOC) reports, Turkish National Olympic Committee (TMOK) documents, Istanbul's five candidacy files (2000, 2004, 2008, 2012, and 2020), official institutional reports, and academic publications. Content analysis, SWOT analysis, cost-benefit analysis, and chronological analysis methods were used for data analysis, along with comparative evaluations with other Olympic host cities. Statistical data was obtained from TURKSTAT, Istanbul Metropolitan Municipality, Ministry of Culture and Tourism, and international organizations, with all findings synthesized and presented through an objective and evidence-based approach.
Results: The findings obtained during Istanbul's five Olympic bids (2000-2020) demonstrate significant developments in the city's infrastructure. Facilities were constructed and transportation projects were implemented. Economically, infrastructure investments exceeding $50 billion were made, the number of tourists increased from 3 million to 15 million, and employment growth was achieved. Among the social effects, the spread of sports awareness and the increase in the number of athletes are noteworthy, while Istanbul's brand value rose internationally, with the city hosting major events such as the UEFA Champions League final.
Conclusion: Istanbul's five Olympic candidacy processes (2000-2020) have provided multidimensional contributions to the city's development. The sports facilities built during this process, the developed transportation networks, and the increased accommodation capacity have modernized the city's infrastructure, while Olympic preparations have raised Istanbul's international recognition and brand value.

Anahtar Kelimeler

Istanbul , Olympics , Candidacy Process

Kaynakça

• Akşar, T., & Merih, K. (2019). Spor ekonomisi: Türkiye'de ve dünyada gelişmeler. Literatür Yayınları.
• Akoğlu, H. E., Özbey, Ö., & Polat, E. (2019). Olimpiyatlara Aday Olan Şehirlerin Adaylık Süreçlerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi (2020 Olimpiyatları Örneği). OPUS International Journal of Society Researches, 14(20), 2121-2148.
• Arat, U. (2016). Olimpiyat oyunları ve kentsel dönüşüm: İstanbul deneyimi. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Yalçın, A. (2014). Ev Sahibi Kentler ile Olimpiyat Oyunlarının Etkileşimi ve Adaylık Sürecindeki İstanbul’un Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik üniversitesi.
• Aydın, Y., Tunç, A. Ç., Orhan B. E. (2023). Modern olimpiyat oyunlarının politik, ekonomik, sosyal, teknolojik, yasal, çevresel ve sürdürülebilirlik açısından bir çerçevesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 118-131.
• Baade, R. A., & Matheson, V. A. (2016). Going for the Gold: The economics of the Olympics. Journal of Economic Perspectives, 30(2), 201-18.
• Birleşmiş Milletler Çevre Programı. (2018). Sürdürülebilir spor etkinlikleri rehberi. UNEP Yayınları.
• Cashman, R. (2006). The bitter-sweet awakening: The legacy of the Sydney 2000 Olympic Games. Walla Walla Press.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approach. Sage Publications.
• Değer, R. (2022). Türkiye’de Spor Ekonomisinin Gelişimi ve Devlet Eliyle Desteklenmesi, Scientific Journal of Finance and Financial Law Studies, 2(1), 61-70
• Essex, S., & Chalkley, B. (2004). Mega‐sporting events in urban and regional policy: A history of the Winter Olympics. Planning Perspectives, 19(2), 201-204.
• Gold, J. R., & Gold, M. M. (Eds.). (2016). Olympic cities: City agendas, planning, and the world's games, 1896–2020. Routledge.
• Helms, M. M., & Nixon, J. (2010). Exploring SWOT analysis–where are we now? A review of academic research from the last decade. Journal of Strategy and Management, 3(3), 215-251.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2013). 2020 Olimpiyat Oyunları İstanbul adaylık dosyası. İBB Yayınları.
• İstanbul Kalkınma Ajansı. (2014). İstanbul bölge planı 2014-2023. İKA Yayınları.
• İstanbul Planlama Ajansı. (2015). İstanbul'un kentsel gelişim stratejisi 2015-2030. İPA Yayınları.
• Kentsel Araştırmalar Enstitüsü. (2016). Mega etkinliklerin şehir planlamasına etkileri: İstanbul örneği. KAE Yayınları.
• Krippendorff, K. (2018). Content analysis: An introduction to its methodology. Sage Publications.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2025). Turizm İstatistikleri. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html. Erişim Tarihi: 10.09.2025.
• Müller, M. (2015). The mega-event syndrome: Why so much goes wrong in mega-event planning and what to do about it. Journal of the American Planning Association, 81(1), 6-17.
• Preuss, H. (2015). The economics of staging the Olympics: A comparison of the Games, 1972-2008. Edward Elgar Publishing.
• Şenduran, F., Şahin, S., Bastık, C., Gümüşdağ, H. (2014). Toplumdaki Bireylerin Olimpiyat Oyunları Hakkında Yaklaşımları. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 105-117
• Karakuş S. ve Işık U., (2017). Türkiyenin Olimpiyatlarda Genel Durumu ve Rio 2016 Olimpiyatlarındaki Başarısının Nüfus ve Ekonomik Boyutlar Açısından Diğer AB Ülkeleriyle Karşılaştırılması, Researcher, vol. 5, no. 1, pp. 213–223.
• Tarakçıoğlu S, Elmas S., (2019). Türkiye’ nin Olimpiyat Adaylıkları Üzerine Nitel Bir Araştırma. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 304-318.
• Tınaz, C., Leopkey, B., & Salisbury, P. (2018). Kaybederken Kazanabildik mi? İstanbul’un Başarısızlıkla Sonuçlanan Olimpiyat Adaylıklarının Çıktılarının İncelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(4), 205-224.
• Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi. (2016). Olimpizm ve olimpik eğitim. TMOK Yayınları.
• Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi. (2020). İstanbul olimpiyat adaylık süreçleri raporu. TMOK Yayınları.
• Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi. (2025). Olimpiyat Madalyalarımız. https://olimpiyat.org.tr/olimpiyat-madalyalarimiz. Erişim Tarihi: 10.09.2025.
• Uluslararası Olimpiyat Komitesi. (2013). 2020 Olimpiyat Oyunları değerlendirme raporu. IOC Yayınları.
• Uluslararası Olimpiyat Komitesi. (2025). Muhtemel Olimpiyat Adayları İle İlgili Haberler. https://www.olympics.com/ioc. Erişim Tarihi: 10.09.2025.
• Uluslararası Spor Ekonomisi Araştırma Merkezi. (2015). Olimpiyat oyunlarının ekonomik etkileri: Karşılaştırmalı bir analiz. ISEAM Yayınları.
• Ziyagil, M.A. (2021). Geçmişten Günümüze; Türkiye Cumhuriyeti’nin Yaz Olimpiyat Oyunlarındaki Başarısı (Past to Present; the Success of the Republic of Turkey in the Summer Olympic Games), Spor Eğitim Dergisi, 5 (3), 36-52.