ESKİ TÜRK SAVAŞ ARAÇ- GEREÇ VE TAKTİĞİ

Yıl 2019, Sayı: 4, 49 - 70, 27.12.2019

İlhami Durmuş

Öz

Eski Türklerin kahramanlık ve başarılarında kullanmış
oldukları savaş araç- gereçleri önemli bir yer tutuyordu. Şüphesiz bu
başarılarında en önemli araç at idi. Çünkü at Türkleri askeri başarılara
götürmekte ve birçok kavim üzerinde hakimiyet sağlamalarına imkan vermekte idi.
At, manevra yeteneği, savaşlarda yıldırım hızıyla delip geçme özelliği ile
Türklerin başarılarında önemli rol oynuyordu. Türkler hızlı atlıları ve
akınları sayesinde kolaylıkla istilalara girişiyor, uzak- yakın ülkeleri
fethediyorlardı. Türk askerlerinin “kasırgalar gibi birden görünüp kuşlar gibi
uzaklaşmaları” atın kendilerine sağlamış olduğu imkanla bağlantılıydı. Eski
Türk silahları arasında ok ilk sırayı alıyordu. Oklar tunç, demir, kemik ya da
taş uca sahipti. Türkler çeşitli oklar icat etmişlerdi. Onlar ıslıklı ve
zehirli oklar da kullanıyorlardı. Yaylar genelde düz ya da içeriye doğru kıvrık
bir beden ve buna iki tarafta tutturulmuş ve geriye bükülmüş iki kısa koldan oluşmaktaydı.
Yaylar en çok kayın ağacından yapılıyordu. Yayların kirişleri genelde sığır
sinirindendi. Kahramanların yaylarının kirişleri kurt sinirinden yapılıyordu.
Kullanılan silahlar arasında kılıç önemli bir yere sahipti. Yakın dövüşlerde
kullanılıyordu. Yakın dövüş silahı olarak kama da kullanmaktaydılar. Ayrıca
mızraklar da kullandıkları silahlar arasında önemli bir yere sahipti. Türkler
mücadelelerinde savunma silahları da kullanmaktaydılar. Bunlar zırh, miğfer ve
kalkandı. Türkler savaşlarda uzaktan savaş taktiğini benimsemişlerdi. Bundan
dolayı düşmana yay gerip ok atıyorlardı. Bu durum kendileri için kan kaybını
azaltıyordu. Türk ordusu savaşlarda saldırıya yönelik yapılandırılmıştı. Onlar
savaş meydanlarında “kurt oyunu” ya da “turan taktiği” denilen savaş taktiğini
başarıyla uygulamaktaydılar.

Anahtar Kelimeler

Türk, at, ok, yay

Kaynakça

• ARTAMONOV, Mihail İllrionoviç, Treasures From Scythian, Thames and Hudson, London,1969. BALİNT, Csanad, Die Archaeologie der Steppe, Böhlau Verlag, Wien- Köln,1989. BRANTJES, B., Arms of the Sakas and other Tribes the Central Asian Steppes, Varanisi, 1996. CAFEROĞLU, Ahmet “Türk Onomastiğinde At Kültü” , Türkiyat Mecmuası, X, (1953), s. 206- 212. DE GROOT, Johan Jacob Maria, Die Hunnen der Vorchrist lichen Zeit, I, Walter de Gruyter, Berlin, 1921.DEER, Joszef, “İstep Kültürü”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, XII/1-2, (1954), s.159- 176. DURMUŞ, İlhami, İskitler( Sakalar), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara,1993. DURMUŞ, İlhami, “Massgetler”, Bilig, 3, (1996), s. 86- 91. DURMUŞ, İlhami, “Saka -Pers Mücadelesi”, Bilig, 4, (1997), s. 49- 53. DURMUŞ, İlhami, “Bozkır Kültürünün Oluşumu ve Gelişiminde At”, Gazi Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, (1997), s. 13- 19. EBERHARD, Wolfram, “Çin Kaynaklarına Göre Orta Asya’daki At Cinsleri ve Beygir Yetiştirme Hakkında Malumat”, Ülkü, 92, (1940), s. 161- 177. EBERT, Max, Südrussland im Altertum, Bonn, 1920.EBERT, Max, “Südrussland Skytho-Sarmatische Periode”, Reallexion der Vorgeschichte, 13, (1929), s. 52- 114. HERODOTOS, Herodot Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1991. HERRMANN, Albert, “Massagetai”, Pauly Real Encyclopaedie der Classischen Altertumswissenschaften, XIV/2, s. 2123- 2129. HUDYAKOV, Yuliy S., “Eski Türklerde Silah”, Türkler, III, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s. 468- 480.KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Boğaziçi Yayınları, Ankara,1989. KAŞGARLI MAHMUD, Divanü Lugat-it Türk, I- IV, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1991. KOPPERS, Wilhelm, “Etnolojiye Dayanan Cihan Tarihinin Işığı Altında İlk Türklük ve İlk İndo Germenlik”, Belleten, V/17- 18, (1941), s. 439- 480. KÖHALMİ, Kathe Uray, “Über die Pfeifenden Pfeile der İnnerasiatischen Reiternomaden”, Acta Orientalia, III, (1935),s.45-71. LİU MAU –TSAİ; Die Chinesischen Nachrichten zur Geschichte der OstTürken ( T’u –Küe) ,I, Otto Harrassowitz, Wiesbaden, 1958. MİNZULİN, Alexandr İ., “Skythische Rüstung im Experiment die Kriegerbestattung von Gladkovscina”, Gold der Steppe, Karl Wachholtz Verlag, Neumünster,1991, s. 137-142. ORHUN ABİDLERİ, Haz. M.Ergin, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1991.ORKUN, Hüseyin Namık, Eski Türk Yazıtları,Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1986. ÖGEL, Bahaeddin, “Türk Kılıcının Menşe ve Tekâmülü Hakkında“, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt VI, Sayı 5, 1948, s. 431- 460.ÖGEL, Bahaeddin, Büyük Hun İmpratorluğu Tarihi, I, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1981.ÖGEL, Bahaeddin, İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1984. PHİLLİPS, E. D., The Royal Hordes , Nomad Peoples of the Steppes, Thames and Hudson London, 1961. RASONYI, Laszlo, Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1993. ROLLE, Renate, Die Welt der Skythen, Verlag C,J Bucher, Frankfurt, 1980. SÜMER, Faruk, Oğuzlar ( Türkmenler), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul,1999. TOGAN, Ahmet Zeki Velidi, “Sakalar (VI)”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 23, (1987), s. 30- 34. TURAN, Osman, Türk Cihan Hakimiyeti Mefküresi Tarihi, I, Turan Neşriyat Yurdu, İstanbul, 1969. ZVELEBİL, Marek, “Der Aufstieg der Nomaden in Zentralasien”, Die Cambridge Enzyklopaedie der Archaeologie, Christian Verlag, München, 1980, s. 252- 256.