Etik Gıda Tüketiminde Yaşa Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Beğeni Tercihleri: İstanbul’da Etnografik Alan Çalışması

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 33 - 47, 31.12.2017

Hürriyet Konyar

Öz

Neoliberal politikaların ortaya çıkardığı, sağlığı ve doğayı tahrip edici aşırı tüketim politikalarına karşı alternatif olarak insan
sağlığını dikkate alan, doğayı koruyucu ve sürdürülebilir tüketimi savunan etik tüketim anlayışı ortaya çıkmıştır. Bu anlayış içinde
gıdanın tüketimi ve yemek yeme tercihlerinin de yeniden belirlendiği görülmektedir. Etik gıda tüketim pratikleri, eğitimli ve
yüksek gelir sahibi olan ortasınıf bireyinin gündelik alışkanlıkları içinde giderek daha fazla yeralmakta ve kültürel kimliğinin bir
parçası, sınıfsal bir habitus olarak ortaya çıkmaktadır. Etik tüketim biçimi, ortasınıf denilen kategori içindeki kültürel farklılıklar
nedeniyle farklı tercihler halinde ortaya çıkmaktadır. Bu farklılıkları oluşturanlardan birisi de yaş kategorisidir. Bu çalışmanın
temel amacı da yaşla birlikte ortaya çıkan etik gıda tüketimi tercihlerini ortaya çıkarmak ve sergilemektir. Çalışmanın yöntemi
etnogra k araştırma olarak tasarlanmıştır. İstanbul’da eğitimli ve meslek sahibi, gelir düzeyi orta ve üzeri olan 92 kişi ile
gerçekleştirilen derinlemesine görüşmeler yoluyla veriler elde edilmiştir. Yapılan görüşmeler, (1)Gıda satın alma pratikleri, (2)
Pişirme pratikleri, (3)Beslenme pratikleri, (4)Boş zamana ait gıda pratikleri olarak yarı yapılandırılmış sorulardan oluşmaktadır.
Elde edilen veriler genç ve orta yaş kategorilerine bağlı olarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular arasında, gençlerin etik
gıda tüketimi pratiklerinde, muhafazakarlaşma ya da yeni çevreci kimlik edinmeyle bağlantılı olarak radikal tercihlerin ortaya
çıktığı, diğer yandan estetik olma kaygılarının da tercihlerini belirlediği görülmektedir. Buna karşılık orta yaştakilerin sağlıklı
olma kaygılarının daha fazla olması ve etik gıda tüketimine yeni bir kültürel alan edinme olarak yönelmeleri ile tercihlerin seçici
bir şekilde ortaya çıktığı gözlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Etik, Yemek, Tüketim, Yaşlılık, Orta sınıf

Preferences of Taste in Ethical Food Consumption According to Age: An Ethnographic Field Study in İstanbul

Öz

As an alternative to destructive health and nature consumption policies introduced by excessive neoliberal policies,
an ethical consumption understanding which is concerned for human health, protection of nature and the defense of
sustainable consumption has emerged. It is seen that food consumption and eating preferences have been rede ned
according to this understanding. It is seen that educated and high-income individuals of the middle class take part in ethical
consumption practices and that as these new practices gradually nd increasing prominence in their daily habits, they emerge
as a class habitus and a part of cultural identity. Though ethical consumption is one of the cultural consumption elds,
different preferences emerge due to cultural differences existing in the middle classes. One of the elements that constitute
class differences is age category. The main objective of this study is to reveal and disclose the ethical food consumption
preferences that emerge according to age factor. The method of this research is designed as an ethnographical study. Data
is retrieved by in depth interviews in Istanbul with 92 well-educated professional individuals having middle or upper income
earnings. The interviews consist of semi-structured questions about (1) Food purchasing practices, (2) Cooking practices, (3)
Nutrition practices, and (4) Food practices connected to leisure time. Data is analyzed according to young and middle age
categories. Among the ndings, it is seen that the ethical food consumption practices of the young group manifest as radical
preferences in relation with either gaining conservative tendencies or acquiring an environmentalist identity, and on the other
side, concern of being esthetical determines preferences. On the contrary, it has been observed that preferences emerge in
a more selective way among middle-aged group cohorts since they have greater concern about being healthy and tend to
perceive ethical food consumption as procuring a new cultural field. 

Anahtar Kelimeler

Ethics, Eating, Consumption, Aging, Middle Class

Kaynakça

• Arun, Ö. (2015). “Türkiye Televizyonunda İzleyici Beğenilerinin Analizi”, Toplum ve Bilim, 133, 247-281. Arun,Ö. (2009). “Yaşlı Bireyin Türkiye Serüveni: Türkiye’de Yaşlı Bireyler arasında Kültürel sermaye Dağılımı”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 77-100. Arun,Ö. (2010). Türkiye’de Televizyon Alanının Sosyal Yapısı ve Televizyon Alanında Kültürel Tüketim Pratikleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi, Konya. Arun,Ö. (2012). “Cultivated Citizen? Cultural Capital, Class, Gender and Generations in Contemporary Turkey.” Metu Studies in Devolepment , 39(3), 283-302. Arun,Ö. (2014) “İnce Zevkler –Olağan beğeniler: Çağdaş Türkiye’de Kültürel Eşitsizliğin yansımaları” Cogito, 76, 167-191. Ayata, S. (2002). “ The New Middle Class and the Joys of Suburbia”, Kandiyoti, D. ve Saktanber,A. (ed.) Frangment of Culture : The Everyday of Modern Turkey, New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. ss.25-73. Bali, R. (2002), Tarz-ı hayattan Life Style’a: Yeni Seçkinler ,Yeni mekanlar, yeni Yaşamlar, İstanbul: İletişim Yayınları. Balkan,E. & Rutz,H. (2016) Sınıfın Yeniden Üretimi, İstanbul: h2o kitap. Bennett, T., Savage, M., Silva E., Warde, A. Gayo- Cal, M. & Wright, D. (2009). Culture, Class, Distinction, London:Routledge. Bourdieu,P. (1984). Distinction: A Social Critics of the Judgment of Taste. Cambridge,MA: Harward University Press. (Turkish edition:2015) Middle Classes, London: UCL Press Gabriel,Y. & Lang,T. (2006). The Unmanageable Consumer, Sage Publications, London. Göle,N. (1997). “The Quest fort he İslamic self within the context of Modernity”, S. Bozdağ & R. Kasaba (ed.) Rethinging Modernity and National İdentity in Turkey, Seaatle: University of Washington Press. Johnson, S., Szabo,M., Rodney,A. (2011). “Good Food,Good People: Understanding the Cultural Repertoire of Ethical Eating” , Journal of Consumer Culture , 11 (3), pp.293-318. Johnston, J. & Bauman, S. (2010). Foodies: Democracy and Distinction in The Gourmet Foodscape. New York, NY: Routledge. Johnstone, J., (2008).“The citizen-consumer hybrid: ideological tensions and the case of whole foods market”, Theory of Society, 37(3), 229-270. Kandiyoti , D. (1997), “ Gendering the Modern: On Missing Dimension in the Study of Turkish Modernity” , S. Bozdağ & R. Kasaba (ed.) Rethinging Modernity and National İdentity in Turkey, Seaatle: University of Washington Press. Karadağ, M. (2009). “On Cultural Capital and Taste”, European Societies,11 (4), 531-551. Karademir, Hazır I. (2014). “ Bourdieu Sonrası Yeni Eşitsizlik Gündemleri: Kültürel Sınıf Analiz Beğeni ve Kimlik”, Cogito,76,230-265. Öncü, A. (1997), “The Myth of the İdeal Home” Travels Across Cultural Borders to Istanbul”, Öncü,A. Ve Weyland,P. (ed), Space, Culture and Power: New Identities in Globalizing Ci- ties , Atlantic Highland , NJ: Zed Books, s.56- 72. 46 Konyar • Etik Gıda Tüketimine Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Beğeni Tercihleri Sassatelli,R. (2006). Virtue,Responsability and Consumer Choice:Framing critical Consumerism. In:Brewer J and Trentmann F (Eds) Consuming Cultures ,Global Perspectives: Historical Trajectories, Transnational Exchanges, Oxford:Berg, 219- 250. Seyfang, G. (2006). “Ecological citizenship and sustainable consumption: Examining local organic food Networks”, Journal of Rural Stu- dies , 22, 383-395. Soper, K. (2006 Online)(2007). “Rethinking the ‘Good Life’: The Consumer as Citizen”, Sage Public, vol:7(2):205-229. Üstüner, T. & Hold, D. 2010. “Toward a Theory of Status Consumption in Less Industrialized Countries”, Journal of Consumer Research, 37(1), 37-56. Weininger, B.E. (2014). “Bourdieu’nün Sınıf Analizinin Esasları” . Sınıf Analizine Yaklaşımlar, Der. Wright, E.O. Ankara: Notabene Yayınları.