Mizah Dergilerinde Yaş Ayrımcılığının Yeniden Üretimi

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 57 - 75, 31.12.2017

Işıl Demir

Öz

Çalışmada yaş ayrımcılığı kapsamında her yaştan insanın takip ettiği mizah dergilerinde yaşlıların temsili üzerine odaklanılmıştır.
Dolayısıyla çalışmanın amacı egemen ideoloji ekseninde yaşlılarla ilgili hegemonik söylemin mizah yoluyla yeniden üretimini
ortaya koymaktır. Bu bağlamda çalışmanın örneklemi olarak kamuoyunda belli bir dağıtım ve erişim alanına sahip mizah
dergilerinden Penguen ve Uykusuz dergileri seçilmiş, bu dergilerin satış rakamlarının en fazla olduğu 2015 (Demir, 2016, 9)
yılında yaşlılarla ilgili çıkan karikatürlerden 8’i semptomatik olarak belirlenerek incelenmiştir. Karikatürler, Roland Barthes’ın
göstergebilim yöntemine uygun olarak düz anlam, yan anlam ve mit bağlamında analiz edilmiştir. Analiz sonucunda medyada
ötekiler için alternatif bir alan olarak görülen mizah dergilerinde yaşlılara yönelik yaş ayrımcılığının olduğu ortaya çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yaş Ayrımcılığı, Mizah, Karikatür, Medya

The Reproduction of Ageism in Humor Magazines

Öz

This study focuses on the representation of older adults from the perspective of ageism in humor magazines read by people
of all ages. In this regard, the aim of this study is to assert the reproduction of the hegemonic discourse about older adults
determined by the dominant ideology through humor. The humor magazines Penguen and Uykusuz, among the most
widely distributed and highly accessed humor magazines in Turkey, were chosen as the sample of the study. Eight of the
humor magazine issues, including images of older adults in the year 2015 when sales gures for these humor magazines
peaked (Demir, 2016, 9), were analyzed. These cartoons were examined in terms of the connotation, denotation and myth
categorizations of the semiotic analysis as proposed by Roland Barthes. It has been revealed that ageism exists in these
humor magazines, and may be regarded as an alternative platform to realize “otherness” in the media. 

Anahtar Kelimeler

Agism, Humor, Cartoons, Media

Kaynakça

• Aközer, M., Nuhrat, C., Say, Ş. (2011). “Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler Araştırması”. Aile ve Toplum,12(7), 103-128. Arun, Ö. (2016). “Çağdaş Türkiye’de Yaşlılık ve Eşitsizlik”. Mediterranean Journal Of Humanities, 6(2), 29-48. doi: 10.13114/ MJH.2016.287. Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall. Barthes, R. (2009). Göstergebilimsel serüven. M. Rifat ve S. Rifat (çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Barthes, R. (2014). Çağdaş Söylenler. T. Yücel (çev.), İstanbul: Metis. Cangöz, İ. (2013). İnsanların Savaşı, Kelimelerin Barışı. S. Alankuş (Der.). Yeni Habercinin Elkitabı, Gazeteciliğe Başlarken Okuldan Haber Odasına (s. 73-97) içinde. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları:14. Çayır, K. (2012). “Yaşçılık/Yaşa Dayalı Ayrımcılık”. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan (Der.). Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar içinde (s.163-175.), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Çelenk, S. (2010). Ayrımcılık ve Medya, B. Çaplı ve H. Tuncel (Ed.). Televizyon Haberciliğinde Etik içinde, Ankara: Fersa Matbaacılık. Çetin Dağdelen, M. (2017). “Tüketim Kültürüne Alternatif Bir Bakış: Yaşlılık Değerinin Tüketimi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 283-294. Çoban, B. (2003). “Söylem, İdeoloji ve Eylem: İktidar ve Muhalefet Arasındaki Mücadeleyi Çözümleme Denemesi”. B. Çoban ve Z. Özarslan (Hazırlayan.). Söylem ve İdeoloji içinde (s.245-285), İstanbul: Su Yayınları. Demez, G. (2012). “Gençlik İdeali: Antı Agıng Uygulamaları Ve Değişen Yaşlılık Algılarının Medyada Temsili”. Felsefe Ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, Ocak 2012, 5(1), 94-120. Demir, S., T. (2016). Türkiye’de Mizah Dergileri Kültürel Hegemonya ve Muhalefet. İstanbul: Seta Yayınları. Dijk, v. T. A. (2010). “Söylem ve İdeoloji”. A. Çavdar ve A. B. Yıldırım (Ed.). Nefret Suçları ve Nefret Söylemi içinde (9-44), İstanbul: Uluslararası Hrant Dink Vakfı Yayınları. Dönümcü, Ş. (2007). “Yaşlılıkta Üretmek: Kendini Sürekli Yeniden Yaratmak”. İzzet Baysal Üniversitesi Fizik Tedavi Yüksek Okulu “Yaşlılıkta Verimlilik” Paneli. Fahr, Alicia V., (2004). “Representation Of The Elderly In Counselor Education Textbooks”. Dissertations. Paper 1097. Fiske, J. (1996). “İletişim Çalışmalarına Giriş”. S. İrvan (Çev). Ankara: Ark yayınları. 73 Gürkan Pazarcı, N. (2005). Gazetecilerin “Gözlükleri”/ Dönüşemeyen Kodları”. S. Alankuş (der.). Medya ve Toplum içinde (s.149-168). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları:4 Göregenli, M. (2012), “Ayrımcılığın Meşrulaştırılması”, K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan (Der.). Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar içinde (s.61-73). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Harrison, M. S., Reynolds-Dobbs, W. & Thomas, K. M. (2008). “Skin Color Bias in the Workplace: The Media’s Role and Implications Toward Preference”. R. E. Hall (Ed.),. Racism In The 21st Century in. (s. 47-62.) USA: Springer. JoEtta A. Vernon RN, MS , J. Allen Williams Jr. PhD , Terri Phillips MA & Janet Wilson MS (1991). “Media Stereotyping: A Comparison “Türkiye’de Medyanın senex • Yaşlılık Çalışmaları Dergİsİ | Journal of Aging Studies of the Way Elderly Women and Men Are Portrayed on Prime-Time Television”. Journal of Women & Aging, 2(4), 55-68, doi: 10.1300/ J074v02n04_05 Karaduman, S. (2009). Televizyon haberlerinde Egemen İdeoloji ve Farklı Kimliklerin Temsili. Yayınlanmamış doktora tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Kaya, S. & Ayluçtarhan, A. (2015).“Bim Birleşik Mağazalar A.Ş. Stratejik Analiz”. Sezai Kaya. Kuruoğlu, H. & Salman, S. (2017). “Medyada Yaşlılık Ve Türk Sinemasında Yaşlılık Temsili”. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), 2(3), 1-23. Özkul, M. & Kalaycı, I. (2015). “Türkiye’de Yaşlılık Çalışmaları”, Sosyoloji Konferansları. 52(2), 259-290. Palmore, E. B. (1990). Ageism: Negative And Positive. New York: Springer. Petkovic, B. (2010). “Romanlara yönelik nefret söylemi ve pro lleri” A. Çavdar ve A. B. Yıldırım (Ed.). Nefret Suçları ve Nefret Söylemi içinde (s.166-174), İstanbul: Uluslararası Hrant Dink Vakfı Yayınları. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2012). “Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı Uygulama Programı”. Ankara. Tellan, B. (2015). “Uykusuz Habercilik: Alternatif Medya Olarak Mizah Dergileri”. B. Çoban ve V. Ataman (Der.) Direniş Çağında Türkiye’de Alternatif Medya içinde. (s.449-475). İstanbul: Kafka Yayınları. Tuncal, T., Yücel, D., Bal Tepe, N. B, Hoşgören Alıcı, Y., Kırıcı, S. Baştuğ, Özel Kızıl, E. T. (2017). “Yaşlılara Bakış Açısının Karikatürlerdeki İzdüşümü Konusunda Uzman Görüşleri”. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(1), 43-50. Vasil, L. & Wass, H. (1993). Portrayal Of The Elderly In The Media: A Literature Review And Implications For Educational Gerontologists, Educational Gerontology, 19(1), 71-85. Yüksel Özmen, Ş. (2013). “Türk Kültüründe Yaşlının Yeri ve Medyayla Yaşlılığın Değişen Konumu”. Millî Folklor, 25(100), 110-119. İnternet Kaynakları Academic Hospital,(2017). Bunama, Erişim adresi: http://www.academichospital.com.tr/ tr/e-saglik/bunama-demans. Khemlani David, M. and Alagappar, N., P. (2013). ‘Representation Of The Elderly In A Malaysian English Daily https://www.researchgate.net/ publication/287311145_REPRESENTATION_ OF_THE_ELDERLY_IN_A_MALAYSIAN_ ENGLISH_DAILY Erişim tarihi: 12.10.2017 Özgür, Ahmet (2006). “Göstergebilim” Erişim adresi: http://www.ahmetozgur.com/ akademik/gostergebilim_2006.pdf. Erişim tarihi: 12.10.2017 Türk Dil Kurumu, (2017). Erişim adresi: http:// www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ gts&arama=gts&guid=TDK. GTS.59e3b3f2627ae2.35915634. Erişim tarihi: 12.10.2017 Woolf, L., M. “Ageism: An Introduction” Erişim adresi: http://faculty.webster.edu/wool m/ ageism.html. Erişim tarihi: 12.10.2017 Marketing Türkiye (2015). “Türkiye’nin Medya Tüketim Alışkanlıkları”, Marketing Türkiye’nin Method Research Company, Metod Trend Araştırması. Erişim adresi http://www. connectedvivaki.com/turkiyenin-medya- tuketim-aliskanliklari/ Erişim tarihi: 12.10.2017 Gazete Tirajları (2016). Erişim adresi : http://www. connectedvivaki.com/tag/tiraj/Erişim tarihi: 12.10.2017. 74
• “BİM’in Star Wars ürünleri izdiham yarattı” (2015). Erişim adresi: http://www.mynet.com/haber/ guncel/bimin-star-wars-urunleri-izdiham- yaratti-2219113-1 Erişim tarihi: 12.10.2017 “18 aralık 2015 bim star wars olayı”(2015). Erişim adresi : https://eksisozluk.com/18-aralik-2015- bim-star-wars-olayi--4986327. Erişim tarihi: 12.10.2017 Perapost Dergisi ve CRIF araştırma şirketi (2017). “Türkiye Nereden Alışveriş Yapıyor? İşte Ülkemizde En Çok Satış Yapan 20 Perakende Markası” Erişim adresi: https://onedio.com/ haber/turkiye-nereden-alisveris-yapiyor-iste- ulkemizin-en-cok-satis-yapan-20-perakende- markasi-752950 Erişim tarihi: 12.10.2017 “Fortune 500’de perakendenin yeni şampiyonu BİM” (2017). Erişim adresi: http://www. fortuneturkey.com/fortune-500de- perakendenin-yeni-sampiyonu-bim--306. Erişim tarihi: 12.10.2017 Star Wars Ürünleri BİM’de Satışa Çıktığı Gibi Tükendi! (2015). Erişim adresi: http://www. scroll.com.tr/star-wars-urunleri-bimde-satisa- ciktigi-gibi-tukendi/ Erişim tarihi: 12.10.2017 Karikatürler Uykusuz 12 Kasım 2015 sayı 46. Uykusuz 7 Mayıs 2015, sayı 19. Uykusuz, 2 Temmuz 2015, sayı 27 Uykusuz 1 Ekim 2015 sayı 40 Uykusuz 24 Aralık 2015 sayı 52 Penguen, 16 Temmuz 2015, sayı 29 Uykusuz, 30 Nisan Perşembe, sayı 18