Sinemada Yaşlılık Temsillerine Karşılaştırmalı Bir Bakış

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 4, 40 - 50, 30.01.2021

Onur Aytaç

Öz

Sinema alanının odağında yer alan film çalışmaları, temsil üzerine gerçekleştirilen incelemeler neticesinde farklı disiplinler bağlamında araştırmalara olanak sağlayan bir zemin sunmaktadır. Yaşlılık çalışmalarının da disiplinler arası bir biçimde ele alınması gerektiği düşünüldüğünde filmlerdeki yaşlılık temsillerine ilişkin yapılacak bir çalışmanın bu ihtiyacı karşılayabileceği düşünülmektedir. Bu kapsamda gerçekleştirilen araştırmaların kapsamı göz önüne alındığında karşılaştırmalı bir perspektif ile konuya yaklaşmanın problemi farklı yönleriyle ortaya koyabilmek açısından elverişli bir alan açacağı öngörülmektedir. Bu amaçla gerçekleştirilen çalışmanın evrenine üç film dahil edilmiştir. Bu üç filmin hem coğrafya (Dersim, İstanbul ve Kolombiya) hem de tür (belgesel ve kurmaca) bakımından farklılıklara sahip olması çalışma çerçevesinde amaçlanan mukayese yapma imkanını genişletmektedir. Dûr / Uzak (Kazım Öz, 2005), 11’e 10 Kala (Pelin Esmer, 2009) ve Litigante / Davacı (Franco Lolli, 2019) filmleri yaşlılık temsilleri ekseninde ele alınarak bu temsillerin biçimlerine ilişkin incelemeler yapılacaktır. Kısaca bakıldığında, filmlerin konuları itibarıyla göç, kent ve aile gibi farklı katmanlar açtığı da anlaşılmaktadır. Film analizi yöntemi kullanılarak temsiller üzerinden bir değerlendirme yapılan bu çalışma sonucunda yaşlıların sinemadaki temsilinin yetersiz olduğu ve temsil edilme biçimlerinin de sınırlı bir kapsamda gerçekleştiği söylenebilir. Betimsel analize dayalı bu çalışmanın verimli bir tartışma alanı yaratması ve bu doğrultuda sinemasal temsillerde yaşlılar ile yaşlılığa daha fazla ve farklı biçimlerde yer verilmesine katkı sağlaması
hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

film, yaşlılık, temsil, kimlik

Kaynakça

• Arun, Ö. (2016). Çağdaş Türkiye’de Yaşlılık ve Eşitsizlik [Ageing and Inequality in Contemporary Turkey]. Mediterranean Journal of Humanities, 6(2), 29-48.
• Arun Ö., (2019). Büroyla Saha Arasında: Yaşlanma Çalışmalarında İlişkisellik. Strata: İlişkisel Sosyal Bilimler Dergisi, 0, 75-86.
• Balcı, Ş. (2018). 2000’ler Türk Sinemasında Kentsel Dönüşüm. Sinecine, 9(2), 71-109.
• Bradshaw, P. (2020). https://www.theguardian.com/film/2020/jul/08/litigante-review-franco-lolli-carolina-sanin (erişim tarihi: 14.11.2020)
• Bussolo, M. , JappelLi, T., Nistico, R., Torre, I. (2018). Toward a New Social Contract. World Bank, Wahsington, DC.
• Colello K. J. (2009). Family Caregiving to the Older Population: Background, Federal Programs, and Isues for Congress. Congressional Research Service RL34123 (2009) 1-33.
• Coşkun, Ç. (2018). “Docudrama and Reality: Representation of Social Life in Turkey”. Ş. Aslan ve B. Erdağı (Ed.) Current Debates in Sociology an Philosophy. IJOPEC Publication, London, 57-68.
• Çiçekoğlu, F. (2015). Şehrin İtirazı: Gezi Direnişi Öncesi İstanbul Filmlerinde İsyan Eşiği, Metis Yayınları, İstanbul.
• Çiftçi, A. (2011). “Dûr/Uzak: Ses ve Sessizliğin Kurduğu Gerçeklik”. D. Bayrakdar (Ed.) Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 9: Sinema ve Gerçek. Bağlam Yayınları, İstanbul.
• Dannefer, D. ve Settersten, R. A. (2010). “The Study of The Life Course: Implications for Social Gerontology”. D. Dannefer ve C. Phillipson (Ed.). The SAGE Handbook of Social Gerontology, SAGE Publications, London, 3-19.
• Dannefer, D. & Phillipson, C. (2013). The Sage Handbook of Social Gerontology. SAGE Publications, London.
• Duben, A. (der.) (2018). Yaşlanma ve Yaşlılık: Disiplinlerarası Bakış Açıları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Ertaylan, A. (2016). 1990 Sonrası Türkiye Sinemasında Yaşlılık Temsilleri. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC, 6(1): 1-20.
• Hall, S. (1997). Representation: Cultural Representations and Signifying Practices. SAGE Publications, London.
• Hamilton, P. (2017). “Sosyal Olanı Temsil Etmek: Savaş Sonrası Hümanist Fotoğrafçılıkta Fransa ve Fransızlık”. S. Hall (Ed.) Temsil: Kültürel Temsiller ve Anlamlandırma Uygulamaları. Pinhan Yayıncılık, İstanbul, 99-186.
• Kuruoğlu, H. & Salman, S. (2017). Medyada Yaşlılık ve Türk Sinemasında Yaşlılık Temsili. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), 2(3): 1-23.
• Neuman, L.W. (2014). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches (Seventh Edition). Pearson Education Limited, London.
• Öz, K. (2011). https://www.dailymotion.com/video/xq8e2t / Belgesel Sohbetleri TV Programı (erişim tarihi: 15.11.2020)
• Rigel, N. (2016). “Umberto Eco’yla Metin Okuma: Metinde “Tutuklu Anlamı” Özgürleştirme Yöntemi”. Y. G. İnceoğlu & N. A. Çomak (Ed.) Metin Çözümlemeleri. Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 85-102.
• Rhodes, G. D. & Springer, J. P. (2006). Docufictions: Essays on The Intersection of Documentary and Fictional Filmmaking. McFarland, North Carolina.
• Şentürk, M. & Kurtkapan, H., (2017). Yaşlılığın Mekansallaşması: Kadıköy Moda’daki Bir Apartman Dairesi Üzerine Nitel Bir Çalışma. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 1:4-19.
• Wollen, P. (2014). Sinemada Göstergeler ve Anlam. Metis Yayınları, İstanbul.
• Zizek, S. (2014). “Sunuş: Toplumsalın Kalbindeki Film” B. Diken & C. B. Laustsen (Ed.) Filmlerle Sosyoloji, Metis Yayınları, İstanbul.