Kadının Güçlenmesi Kapsamında Yaşlı Kadınların Çalışma Hayatına Katılmalarındaki İmkân ve Kısıtların Belirlenmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma: Karabük İli Örneği

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 30 - 47, 19.03.2022

Şahsenem Müşerref Öz , Pınar Turan

Öz

Türkiye nüfusu hızla yaşlanmaktadır. Yaşlanan nüfusun büyük bir kısmı yaşlı kadınlardan meydana gelmekte aynı zamanda nüfusun en yaşlı kesimini de kadınlar oluşturmaktadır. Yaşlanma ekonomik, politik ve sosyolojik değişimlere yol açan bir süreçtir. Giderek yaşlı iş gücüne duyulan ihtiyacın artmasına karşılık istihdam hedeflerinde yaşlıların yeteri kadar yer almamaları bu değişimlerin doğurduğu paradokslardan bir tanesidir. Yaşlıların çalışma hayatından uzak kalmaları yaşlılığı yoksullaştıran bir sonuç üretmektedir. Buna bağlı olarak yaşlılık ve yoksulluk doğrusal hızda büyümektedir. Kadınların ölüm oranı az beklenen yaşam süresi, erkeklerden daha uzun olmasına rağmen iş gücü piyasasına katılım oranları daha düşüktür. Bu yüzden yaşlılık sürecinde kadınlar negatif cinsiyet ayrımcılığına ve yoksulluğa daha fazla maruz kalmaktadırlar. Bu çalışmada yaşlı kadınların güçlendirilmesi kapsamında istihdamlarının nasıl sağlanabileceğini tespit etmek, yaşlı kadınların çalışma hayatına olan mesafelerinin altında yatan temel sosyal, ekonomik ve politik engellerin neler olduğunu saptamak ve yaşlı kadınların çalışma hayatına katılmalarını mümkün kılan imkânları ortaya koymak hedeflenmiştir. Bu nedenle nitel araştırmalar yöntem olarak belirlenmiş ve veriler görüşme tekniği ile elde edilmiştir. Yapılan araştırma analizleri sonucunda ise yaşlı kadınların çalışma hayatına katılımlarındaki asıl kısıtlılığın biyolojik yaştan ziyade cinsiyete bağlı dezavantaj ve toplumsal hafızaya kazınmış negatif yaşlılık algısı olduğu anlaşılmıştır. Görüşmeler sonucu mevcut düzende yaşlı kadınların ilgi ve yeteneklerine uygun çalışma alanlarının manidar azlığı dikkat çekmiştir. Çalışma arzusunu ve üretkenliğini kaybetmemiş yaşlı kadınların imkân sunulduğunda çalışma hayatında aktif olarak yer alabilecekleri ve bu sayede süregelen kronik yaşlı yoksulluğunun önüne geçilebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yaşlılık, yaşlı yoksulluğu, yaşlılığın kadınsallaşması, yaşlı istihdamı

Kaynakça

• Arun, Özgür. 2016. “Çağdaş Türkiye’de Yaşlılık ve Eşitsizlik”. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 6(2):29-48.
• Baltacı, Nediha Özgün. 2011. “Kadınları Güçlendirme Mekanizması Olarak Mikrokredi”. Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Ceylan, Harun. 2015. Modern Hayat ve Yaşlılık. Nobel Yayıncılık.
• Çuhadar, Seyran Gürsoy. 2020. “Yaşlanan Nüfusa Çözüm Önerisi Olarak Aktif Yaşlanma Yaklaşımı: Eleştiriler ve Olası Endeks İçin Türkiye Önerileri”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi (79):361-97. doi: https://doi.org/10.26650/jspc.2020.79.0004.
• Demirbilek, Tunç, ve Ayşenur Öktem Özgür. 2017. “Gümüş Ekonomi ve Aktif Yaşlanma Bağlamında Yaşlı İstihdamı”. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 10(1):14-28.
• Duben, Alan. 2018. “Türkiye ve Avrupa’da Nüfus Yaşlanması, Aile, Piyasa ve Devlet”. Ss. 67-79 içinde Yaşlanma ve Yaşlılık (Disiplinlerarası Bakış Açıları). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Görgün Baran, Aylin. 2017. “Türkiye’de Yaşlıların Dezavantajlı Konumu Kapsamında Yoksulluk ve Çalışma Yaşamına Katılım Düzeyleri”. Toplum ve Demokrasi Dergisi 11(24):1-16.
• Gül, İdil Işıl. 2018. “Yaşlı Bireylere İnsan Hak ve Özgürlükleri Perspektifinden Bir Bakış”. Ss. 111-32 içinde Yaşlanma ve Yaşlılık (Disiplinlerarası Bakış Açıları). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Günay, Gülay, Ayfer Aydıner Boylu, Hande Şahin, Aybala Demirci Aksoy, ve Ahmet Oğuz. 2016. “Yoksulluk ve Yaşlılık”. Ss. 165-97 içinde Yaşlılık (Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler 2). Nobel Yayıncılık.
• Irmak, Hatice Selin, ve Taner Artan. 2018. “Feminist Gerontoloji Bağlamında Yaşlılığın Kadınsallaşması”. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 5(2):236-43.
• Kaya, Nilay Çabuk. 2010. “Farkındalık Yaratarak Kadını Güçlendirme: Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Bir Kalkınma Modeli”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 13(2):117-43.
• Kervankıran, İsmail, Zeynep Kurnaz, ve Elif Başçı. 2021. “Bir Yer Olarak Göbekli Tepe’nin Ötekileş(tiril)en Son Sakinleri”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 24(3):29-63.
• KSGM. 2019. Türkiye’de Kadın. T.C. AİLE, ÇALIŞMA VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Oral, A. İlhan. 2008. “Emeklilerin Yeniden Çalışmaya Başlaması ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar Üzerine Düşünceler”. Çalışma ve Toplum 4(19):135-86.
• Özen, Serap, ve Çağlar Özbek. 2017. “Çalışma Yaşamında Yaşlılık: Yaşlı Çalışanlar ve İnsan Kaynakları Uygulamaları”. Çalışma ve Toplum 53(2):547-72.
• Şentürk, Ünal. 2018. Yaşlılık Sosyolojisi: Yaşlılığın Toplumsal Yörüngeleri. DORA Yayıncılık.
• TÜİK. 2021. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu.
• TÜİK. 2021. İstatistiklerle Kadın, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu.
• TÜİK. 2021. İstatistiklerle Yaşlılar, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu.
• UN Women Avrupa ve Orta Asya Bölge Ofisi. 2017. Kadının Güçlenmesi Prensipleri (WEPs) Uygulama Rehberi.
• Yelboğa, Nurullah, ve Bedrettin Varol. 2018. “Yaşlı Kadın Ayrımcılığı ve Kadının Dışlanması”. Sosyal Çalışma Dergisi 2(1):51-64.