Yaşlılara Yönelik Hak İhlâllerinin Sosyal Medyaya Yansımaları

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 60 - 85, 19.03.2022

Laçin Nisbet

Öz

Türkiye hızla yaşlanmakta olan bir ülke olmasına karşın yaş ayrımcılığına yönelik farkındalık geliştirmiş bir ülke değildir. Yaş ayrımcılığı Türkiye’de hayli yoğun bir biçimde kendini hissettirmekte fakat toplum tarafından bu durum kabul edilmemektedir. Covid-19 pandemisi başlarında yaşlılara yönelik alınan ayrımcı kararlar ve yürürlüğe giren uygulamalar, ülkede hâli hazırda olan yaş ayrımcılığını tetiklemiş ve belki de her zamankinden daha görünür kılmıştır. Kitlelerin iktidar addettiği kişi ve kurumlarca yaşlılara yönelik ayrımcı söylemlerin dile getirilmesi ve sonrasında hayata geçirilen ayrımcı uygulamalar özellikle de sosyal medya ortamlarında yaşlılara yönelik sanal linçe elverişli bir ortam oluşturmuştur. Nefret söylemlerinin çokluğunun yarattığı meşruiyetin nefret davranışını tetiklediği gerçeği göz önünde bulundurularak sosyal medyada linçe dönüşen yaşlıya yönelik nefret söylemlerinin incelenmesi, Türkiye’de ciddi boyutlara varan yaş ayrımcılığı olduğunun önce kabul edilmesi sonra da buna yönelik çözüm yollarının üretilebilmesi için önemli bir yerde konumlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

yaşlı, nefret söylemi, sanal linç, sosyal medya, yaş ayrımcılığı

Kaynakça

• 11. Kalkınma Planı . (2019, Temmuz). 10 26, 2021 tarihinde Strateji ve Bütçe Başkanlığı: https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf adresinden alındı
• 65 Yaş ve Üstü ile Kronik Rahatsızlığı Olanlara Sokağa Çıkma Yasağı Ek Genelgesi. (2020, 03 22). Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı: https://icisleri.gov.tr/65-yas-ve-ustu-ile-kronik-rahatsizligi-olanlara-sokaga-cikma-yasagi-ek-genelgesi adresinden alındı
• Altan, Ö. Z. (2007). Sosyal Politika. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Altın, Z. (2020). Covid-19 Pandemisinde Yaşlılar. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi(30(Ek Sayı)), 49-57.
• Arun, Ö. (2020). Antalya Yaşlılık Araştırması Üçüncü Dönem, 2019 / 2020 Temel Bulgular ve Yerel Yönetimlere Öneriler. Yaşlanma Çalışmaları Derneği Yayınları.
• ArtıGerçek. (2020, Mart 19). Korona Virüs Tedbirlerine Uyulmayınca Banklar Söküldü. 10 27, 2021 tarihinde ArtıGerçek: https://artigercek.com/haberler/koronavirus-tedbirlerine-uymayan-yaslilar-yuzunden-banklar-sokuldu adresinden alındı
• Arun, Ö. (2020). Salgında Patlayan Yaş Ayrımcılığı: Türkiye'de Peter Pan Sendromu ve Yaşlanmanın Yaklaşan Sorunları. Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı. 10 20, 2021 tarihinde https://tyap.net/spya adresinden alındı
• Arun, Ö. (2021). Covid-19 Gündeminde Yaşlılara Yönelik Hak İhlalleri ve Ayrımcı Uygulamalar. Antalya: Yaşlanma Çalışmaları Derneği Yayınları.
• Atila Demir, S. (2020). Salgın Sürecinde Yaşlı Nüfus, Sosyal Dışanlanma ve Yaş Ayrımcılığı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(38), 186-201.
• Bağlar Belediyesi. (2020, Mart 30). Parktaki Oturma Bankları Toplatıldı. 10 27, 2021 tarihinde https://www.baglar.bel.tr/tr/post/25439/parklardaki-oturma-banklari-toplatildi adresinden alındı
• Bora, T. (2018). Türkiye'nin Linç Rejimi. İstanbul: Birikim Kitapları.
• CNN Turk Haber. (2020, Mart 23). Belediye Bankları Kepçeyle Topladı. 10 27, 2021 tarihinde https://www.cnnturk.com/turkiye/belediye-banklari-kepceyle-topladi adresinden alındı
• Cumhuriyet Haber. (2020, Mart 21). Ankara ve İzmir Belediyeleri Duyurdu: 65 Yaş Üstünün Ücretsiz Ulaşım Kartları İptal Edildi. 10 27, 2021 tarihinde https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ankara-ve izmir-belediyeleri-duyurdu-65-yas-ve-ustunun-ucretsiz-ulasim-kartlari-iptal-edildi-1728673 adresinden alındı
• Çelenk, S. (2010). Televizyon Haberciliğinde Etik. &. H. B. Çaplı içinde, Ayrımcılık ve Medya (s. 211-228). Ankara: Fersa Yayıncılık.
• Erdoğan, E., & Semerci, P. U. (2018). Fanusta Diyaloglar; Türkiye'de Kutuplaşmanın Boyutları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• EuroNews. (2020, Mart 21). Yaşlı İhbar Hattı 'Alo 153': Sokaktaki 65 Yaş Üstü Vatandaşları Bildirmek İçin İhbar Hattı Açıldı. 10 27, 2021 tarihinde https://tr.euronews.com/2020/03/21/yasli-ihbar-hatti-alo-153-sokaktaki-65-yas-ustu-bildirmek-icin-koronavirus-turkiye-covid adresinden alındı
• Foucault, M. (2019). Hapishanenin Doğuşu. (M. A. Kılıçbay, Çev.) Ankara: İmge Kitapevi.
• Gazete Duvar. (2020, Mart 25). Babam Çok Üzüldü Çok Korktu. 10 23, 2021 tarihinde https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2020/03/25/babam-cok-uzuldu-cok-korktu adresinden alındı
• Nisbet, L. (2021, 06 09). Sosyal Medyada Linç Kültürü. Ulusal Tez Merkezi. 10 19, 2021 tarihinde Ulusal Tez Merkezi: file:///C:/Users/lacin/Downloads/674144%20(3).pdf adresinden alındı
• NTV Haber. (2020, Mart 24). İstanbul'da Yaşlı Adamı Durdurup Kafasından Kolonya Döktüler. 10 23, 2021 tarihinde https://www.ntv.com.tr/video/turkiye/istanbulda-yasli-adami-durdurup-maske-takarak-kafasina-kolonya-doktuler,nEAwiVg-mEaogcqsnHwB-w adresinden alındı
• Özdemir, M. (2020). Yaşlılık Algısının Koronavirüs Salgını Sürecindeki Kültürel Değişimi. Milli Folklor, 16(127), 46-58.
• Özsu, G., & Diri, İ. (2020). Covid-19 Pandemi Sürecinde Sosyal Medyada Nefret Söylemi Raporu. Ankara: Alternatif Bilişim Derneği.
• Rose, A. M. (1962). The Subculture of the Aging: A Topic for Sociological Research. The Gerontologist, 3(2), 123-127.
• Sennet, R. (2011). Yeni Kapitalizmin Kültürü. (A. Onacak, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Soysal, G. (2020). Koronavirüs Salgını ve Yaşlılık. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7(5), 290-301.
• TRT Haber. (2020, Haziran 05). 10 25, 2021 tarihinde TRT Haber Sitesi: https://www.trthaber.com/haber/gundem/turkiyede-hayatini-kaybedenlerin-yuzde-93u-65-yas-ustu-490219.html adresinden alındı
• TÜİK. (2020, Mart 18). TÜİK Veri Portalı 2020. 10 25, 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Elderly-Statistics-2020-37227 adresinden alındı
• Uyan Semerci, P., Erdoğan, E., Türkarslan, G., & Kuzlukluoğlu, C. (2020, 12 28). "İnfodemi" ile Etkin Mücadele İçin Bireylerin yanlış bilgi karşısındaki Tutumlarınınve Bu Tutumların Belirleyicilerinin Araştırılması: Covid-19 Örneği. İnfodemi ile Etkin Mücadele: file:///C:/Users/lacin/Downloads/Infodemiyle%20Etkin%20Mucadele%20Ozet%20Bulgular.pdf adresinden alındı
• Vakfı, H. D. (2017, 02 08). Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi Projesi. 02 08, 2022 tarihinde 2017: https://hrantdink.org/tr/asulis/faaliyetler/projeler/medyada-nefretsoylemi/256-medyada-nefret-soyleminin-izlenmesi adresinden alındı
• Vardal, Z. B. (2015). Nefret Söylemi ve Yeni Medya. Maltepe Üniversitesi ve İletişim Dergisi, 2(1), 132-156.
• Varışlı, B., & Gültekin, T. (2020). Yaş Ayrımcılığını Pandemi Hali: COVID-19 Sürecinde Kuşaklararası Etkileşimin Dönüşümü. Turkish Studies, 1308-2140. 10 20, 2021 tarihinde https://www.researchgate.net/profile/Berfin-Varisli/publication/344143363_Yasli_Ayrimciliginin_Pandemi_Hali_COVID-19_Surecinde_Kusaklararasi_Etkilesimin_Donusumu/links/604ddfdba6fdcccfee7d94a4/Yasli-Ayrimciliginin-Pandemi-Hali-COVID-19-Suerecinde-Kusaklar adresinden alındı
• Yaşama Dair Vakfı, (. V. (2019). Türkiye̵'de Yaşlılık Tahayyülleri ve Pratikleri. İstanbul: AvivaSa. 10 22, 2021 tarihinde https://heryasta.org/wp-content/uploads/2021/04/AgeSA-kitap-mobil-27-03.20.pdf adresinden alındı
• YeniÇağ Gazetesi. (2020, Mart 22). Yasağa Rağmen Dışarı Çıkan Yaşlılara Su Fırlattılar. 10 25, 2021 tarihinde https://www.yenicaggazetesi.com.tr/-272589h.htm adresinden alındı