Yaş Dostu Mekan Tasarımında Mekan Dizimi "Space Syntax" Yönteminin Kullanım Olanakları

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 31 - 38, 20.08.2024

Seadet Özgü Tural

Öz

Bu çalışma; toplumun çoğalan parçası olan yaşlı bireylerin aktif biçimde yaş alma süreçlerini destekleyecek hizmet ve tasarımlara, peyzaj mimarlığı meslek disiplini bakış açısıyla katkı sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Pek çok amaç için gerçekleştirilen seyahatler de insan yaşamının bir parçası haline gelmiştir. Dezavantajlı bir grup içerisinde yer almayan bireyler için dahi, seyahatler stresli süreçlerdir. Zamana karşı verilen mücadelenin yanı sıra alanın fiziksel yetersizlikleri de bu durumu derinleştirmektedir. Günümüzde yaş almış bireyler de havayolu ulaşımını yoğun olarak tercih etmektedir. Bu nedenle havalimanlarını yaş dostu kriterler bağlamında, dezavantajlı bireylere uygun olarak tasarlanmalarının yolunun açılmasının ve peyzaj mimarlığı meslek disiplinini benzeri alanlara planlama aşamasından itibaren sürece dahil edilmesinin gerekliliği vurgulanmıştır. Bundan hareketle; çalışmanın materyali olarak İstanbul Havalimanı seçilmiştir. Çalışmanın metodu ise; yaş dostu mekan tasarımlarının en önemli kriteri olan erişilebilirlik durumunun tespiti olarak kurgulanmıştır ve peyzaj mimarlığı bakış açısıysa iç mekan tasarımına yön vermemize imkan sağlayacak Mekan Dizimi “Space Syntax” yönteminden söz edilmiştir. Disiplinler arası etkileşimin bir ürünü olarak ortaya çıkan bu çalışma, yaş dostu havalimanları için erişilebilirliğin ön planda olduğu bir rehber olma özelliğine sahiptir. Planlama süreçleri başta olmak üzere her aşamada ve talep edilen her alanda kullanılması durumunda, çeşitli yetenek gruplarındaki ziyaretçiler için pozitif izler bırakacak erişilebilir alanlar tasarlanmasında yol gösterici bir rol oynayarak; havalimanlarının pazarlanabilir nitelikte olması sağlanacak ve böylelikle ülkemiz havacılık sektörüne de prestij kazandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yaş dostu, havalimanı, mekan dizimi

USE POSSIBILITIES OF THE "SPACE SYNTAX" METHOD IN AGE-FRIENDLY SPACE DESIGNS

Öz

This study has been prepared to contribute to services and designs that will support the active aging process of elderly individuals, who are an increasing part of society, from the perspective of the landscape architecture professional discipline. Traveling for many purposes has also become a part of human life. Even for individuals who are not included in a disadvantaged group, travel is a stressful process. In addition to the struggle against time, the physical inadequacies of the field also deepen this situation. Nowadays, elderly people also frequently prefer airline transportation intensely. For this reason, the necessity of opening the way for airports to be designed in accordance with age-friendly criteria for disadvantaged individuals and including the professional discipline of landscape architecture in similar areas into the process from the planning stage has been emphasized. Based on this; Istanbul Airport was selected as the material of the study. The method of the study is; It was designed to determine the accessibility situation, which is the most important criterion of age-friendly space designs, and the "Space Syntax" method, which will allow us to direct the interior design from a landscape architecture perspective, was mentioned. This study, which emerged as a product of interdisciplinary interaction, has the feature of being a guide for age-friendly airports, where accessibility is at the forefront. By playing a guiding role in designing accessible areas that will leave positive traces for visitors of various talent groups, if used at every stage and in every requested area, especially in planning processes, airports will be ensured to be marketable and thus, prestige will be added to our country's aviation industry.

Anahtar Kelimeler

age-friendly, airport, space syntax

Kaynakça

• Ak, E. (2006). Bilgisayar Teknolojisi Eşliğinde Mekan Tanımlamalarının Özellikleri-Yeni Mekan Tanımları / Mekan Kavramının Bilgisayar Teknolojisi ile Dönüşümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aslan, M., Hocaoğlu, Ç. (2017). Yaşlanma ve Olgunlaşma Süreciyle Birlikte Psikiyatrik Sorunlar. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 53-62.
• Beğer, T., Yavuzer H. (2012). Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi. Klinik Gelişim, 25:1-3.
• Durgun, E. (2014). Türkiye’deki Havalimanı Terminal Bina Tiplerinin Mekansal Dizim Yöntemi ile Analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Eser, B. ve Küçük, Aksu, S. (2021). Yaşlanan Nüfus, Sorunlar ve Politikalar: Türkiye için bir değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(2), 541-556.
• Gümüş, İ., Etike B., Köse. İ.,S., (2022). The Comparative Analysis of Space Syntax and PPS Approaches in Measuring Quality of Urban Space: The Case of Beyazit District, Istanbul. Megaron, 17(3): 437-448.
• Gündoğdu, M. (2014). Mekan Dizimi Analiz Yöntemi ve Araştırma Konuları. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Art-Sanat 6 aylık Bilim Dergisi.
• http://acikerisim.kirklareli.edu.tr:8080/xmlui/handle/20.500.11857/354 Erişim tarihi: 2023.
• Hacettepe Üniversitesi GEBAM (Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi), (2005). Yaş, Yaşam ve Yaşlanma. https://gebam.hacettepe.edu.tr/yayinlar/yaslanankadin.pdf Erişim tarihi: 2023.
• Köse, M. ve Aydın, Y., (2022). Coğrafi Mekanın Yaşlanma Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(48), 325-341.
• Köse, N. ve Erkan, N. Ç., (2021). Türkiye’de 65 Yaş Üstü Nüfusun Yaşlı Yığılması Konusunda Farklılık Gösteren İllere Göre Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Megaron, 16(1), 129-142.
• Kutsal, G. Y., (2011). Yaşlanan Dünyanın Yaşlanan İnsanları Sempozyumu Kitabı. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Hacettepe Üniversitesi GEBAM, Ankara.
• Noraslı, M. (2022). Şehir Hastanelerindeki Sirkülasyon Sisteminin Yön Bulmaya Etkilerinin Mekân Dizimi ile İncelenmesi: Konya Şehir Hastanesi Örneği, Doktora Tezi. KTO Karatay Üniversitesi, Konya.
• Noraslı, M. ve Çınar, K. (2021). Konya Şehir Hastanesi Sirkülasyon Alanlarının Mekan Dizimi Yöntemi ile Analizi. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 11 (4), 1348-1359.
• Schwanen, T., Hardill, I. and Lucas, S. (2012). Spatialities of Ageing: The Co-Construction and Coevolution of Old Age and Space. Geoforum, 43(6), 1291-1295.
• Şıkoğlu, E., Arslan, H., (2015). Mekan Dizim (Uzay Sözdizimi) Analiz Yöntemiyle İlgili Teorik Bilgiler ve Yer Dizim Analiz Yönteminin Coğrafyada Kullanılabilirliği, Türk Coğrafya Dergisi, 65, 11-21.
• Şişman, M. (2015). Mekân Dizim Yönteminin Bir Mimari Tasarım Aracı Olarak Kullanılması Üzerine Bir Deneme, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Tereci, D., Turan, G., Kasa, N., Öncel, T. ve Arslansoyu, N., (2016). Yaşlılık Kavramına Bir Bakış. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 16(1), 84-116.
• Türk Hava Yolları, (2023). https://www.turkishairlines.com/tr-int/istanbul-havalimani/terminal-haritalari/ Erişim tarihi: 2023.
• Wang Y, Lin D, Huang Z. (2022). Uzay Sözdizimi Teorisine Dayalı Yaşlanma Dostu Mutfak Üzerine Araştırma. Uluslararası Çevre Araştırmaları ve Halk Sağlığı Dergisi: 19(9):5393.
• UCL Space Syntax, (2023). University College London Bartlett Lisansüstü Eğitim Okulu Uzay Grubu tarafından Şehirler Metodolojileri için oluşturulmuş çevrimiçi eğitim platformu. https://www.spacesyntax.online/ Erişim tarihi: 2023.
• World Health Organization-WHO. (2007). Global Age-Friendly Cities: A Guide. Geneva, Switzerland: World Health Organization.
• URL: TUİK https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0statistiklerle-Ya%C5%9Fl%C4%B1lar-2022-49667 Erişim; 2023