Nüfus Yaşlanmasının Etkileri ve Yaş Dostu Kent Planlama: Antalya Örneği

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 15 - 26, 13.08.2025

Elif Nur Ulu , Nilüfer Gürer

Öz

Azalan doğurganlık oranları, teknolojik gelişmeler, uzayan yaşam süresi sonucu dünya çapında toplam nüfus içindeki yaşlı nüfus oranları giderek artmaktadır. Demografik yapıda meydana gelen bu değişimlerin sosyo-ekonomik etkileri ve değişen yaşlanma kavramı göz önüne alındığında, yaş dostu kent planlaması önem kazanmaktadır. Bu çalışma, hızla yaşlanan nüfusun kentsel yaşama entegrasyonunda, yaş dostu kavramının şehir planlama süreçlerine nasıl entegre edilebileceğini araştırmaktadır. Yaş dostu kavramının kentsel planlama süreçlerine entegrasyonu, yaşlı bireylerin ihtiyaçlarını önceliklendiren, erişilebilir ve güvenli mekanların oluşturulmasını sağlamaktadır. Bu bağlamda çalışmada, Dünya Sağlık Örgütü'nün yaş dostu kent ilkeleri temel alınarak, Antalya'da bu ilkelerin ne ölçüde karşılanabildiği değerlendirilmeye çalışılmıştır. Örneklem alan olarak, tarihi ve turistik yapısıyla dikkat çeken, hem turistlerin hem de yerel halkın yoğun olarak kullandığı canlı bir mekan olan, Kaleiçi Bölgesinin de bir kısmını oluşturan, Kılınçarslan Mahallesi seçilmiştir. Kaleiçi bölgesi 4 farklı mahallenin parçalarından oluşmakta, Kılınçarslan mahallesinin tamamı bu bölge içerisinde yer almaktadır. Bölgede yer alan mahallelerin nüfus yaş dağılımları incelendiğinde, en fazla yaşlı nüfusun Kılınçaslan Mahallesinde yaşadığı görülmektedir. Çalışmada, Kılınçarslan Mahallesi’nde yaş dostu kent kriterlerinin mevcudiyeti arazi çalışmaları ile tespit edilerek, elde edilen veriler görseller ve haritalar ile aktarılmaya çalışılmıştır. Bulgular, mahallenin yaş dostu kent ilkelerine kısmen entegre olduğunu gösterse de, özellikle fiziksel erişilebilirlik ve yaş dostu özelliklerin eşit/homojen dağılımı açısından yetersiz kalındığını ortaya koymaktadır. Çalışmada, bu sorunları çözmek için, mahallenin doğal, tarihi ve turistik özelliklerini korumak ve yaşlılara uygun, kapsayıcı bir ortam oluşturmak arasında denge kuran planlı ve kapsamlı müdahalelere ihtiyaç duyulduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaş dostu kent , Aktif yaşlanma , Yaşam kalitesi , Kent planlama

Kaynakça

• ARUP. (2019). Cities Alive: Designing for Ageing Communities.
• Caner, Ö. C., Gözün, G., Hilwah, A., & Gökçek, M. (2013). Yaşlı Dostu Şehirler: Kavramsal Çerçeve ve Örneklerle Değerlendirmeler. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri Ltd. Şti.
• Endeksa. (2024, 6 24). https://www.endeksa.com/tr/analiz/turkiye/antalya/muratpasa/kilincarslan/demografi adresinden alındı
• Lawton, M. P., & Simon, B. (1968). The Ecology of Social Relations in Housing for The Elderly. The Gerontologist.
• Steels, S. (2015). Key characteristics of age-friendly cities and communities: A review. Elsevier.
• T.C. Muratpaşa Kaymakamlığı. (tarih yok). http://www.muratpasa.gov.tr/kiliaslan-mahallesi adresinden alındı
• TÜİK. (2023). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr adresinden alındı
• UN. (2020). The Sustainable Development Goals Report.
• WHO. (1972). Psychogeriatric, report of a WHO Scientific Group. Technical Reports Series 507.
• WHO. (2007). Global Age-friendly Cities: A Guide. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/43755/9789241547307_eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden alındı
• WHO. (2018). The Global Network for Age-friendly Cities and Communities: Looking back over the last decade, looking forward to the next. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/278979/WHO-FWC-ALC-18.4-eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden alındı
• WHO. (2021). Avrupa’da yaș dostu çevreler olușturmak Politika yapıcılar ve planlamacılar için bir araç.