Alternatif Bir Kalkınma Ekonomisi Ölçütü, Martha Nussbaum'un Yapabilirlikler Yaklaşımı

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1-2, 23 - 38, 27.05.2021

Süheyla Nur Erçin

Öz

Yapabilirlik yaklaşımı Martha Nussbaum, Ingrid Robeyns gibi düşünürlerin katkılarıyla gelişmeye devam etmektedir. Bu çalışmada Amartya Sen tarafından temelleri atılan yapabilirlik yaklaşımına Nussbaum’un katkıları açıklanmaya çalışılacaktır. İlk olarak yapabilirlik yaklaşımının diğer kalkınma ekonomisi ölçütlerinden farkı ve neden böyle bir yaklaşıma ihtiyaç duyulduğu soruları yanıtlanacak; yaklaşım geliştirilirken Sen’in kuramsal açıdan hangi düşünürlerden etkilendiği belirtilecektir. Yapabilirlik/kapasite yaklaşımına ilişkin genel bir girişin ardından Nussbaum’un yaklaşıma katkıları, Sen’den farklılaştığı noktalar ve yapabilirlik/kapasite ifadesi yerine neden yapabilirlikleri tercih ettiği açıklanacaktır. Son olarak merkezi yapabilirliklerin ne olduğu gösterilecek ve örnek bir durum üzerinden merkezi yapabilirlikler somutlaştırılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yapabilirlikler Yaklaşımı, Martha Nussbaum, Merkezi Yapabilirlikler, Yapabilirlik/Kapasite Yaklaşımı, Amartya Sen

Kaynakça

• AKINCI Merter: “Bulanık Suda Balık Avlamak; Trickle-Down Etkisinin Türkiye Ekonomisinde Bölgeler Arası Tahmini”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2015, S. 1, s. 195-220.
• ANLI Ömer Faik: “John Rawls’un Siyasal Liberalizminin Kantçı Temelleri ve ‘Temelsiz’ Bir Liberalizmin Tutarlılığı”, Düşünme Dergisi, sayı 3, s. 44-69.
• ARUN Onur: “Yapabilirlikler Yaklaşımı ve Değerli Yapabilirliklerin Tanımlanması Sorunsalı Yanlış Bilinç mi, Yapısal Eşitsizlikler mi?”, 2016, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 16 Sayı: Özel Sayı, 9-24.
• AVŞAR Hüseyin: Siyaset Felsefesi Açısından John Rawls’un Adalet Teorisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2006.
• BOZ Çiğdem: “Adam Smith ve Amartya Sen”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14/3 (2012), 71-96.
• ÇELİK Raşit: “Adalet Ölçütü Olarak İki Önemli Yaklaşım: Birincil Değerler ve Kabiliyetler”, Kilikya Felsefe Dergisi, 2015/3, s. 83-96.
• DEMİRTÜRK R. Burcu DEMİRTÜRK- BOZKUŞ Nebahat- CEPHE Ahu- AKTAŞ Buket-TAŞDEMİR AFŞAR Selda- ÇINGI Hülya: “Yoksulluk Düzeyinin Modellenmesi Üzerine Bir Araştırma”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Bahar 2011, Cilt: 14 Sayı: 1, s. 29-67.
• KARDAM Filiz- YÜKSEL İlknur: “Kadınların Yoksulluğu Yaşama Biçimleri: Yapabilirlik ve Yapabilirlikten Yoksunluk” Nüfusbilim Dergisi\Turkish Journal of Population Studies, 2004, 26, s. 45-72.
• NUSSBAUM Martha: Women and Human Development: The Capabilities Approach, Cambridge University Press, 2001, s. 2.
• NUSSBAUM Martha C.: Yapabilirlikler Yaratmak (Çeviren: Selda SOMUNCUOĞLU), İletişim Yayınları, İstanbul 2018.
• ÖZ Cihan Selek- ÇOLAKOĞLU Cavit: “Yapabilirlikten Yoksunluk Açısından Mikro Kredi Uygulaması: Sakarya İli Örneği”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2017, 4, s. 2041- 2068.
• ROBEYNS Ingrid: “Sen’s Capability Approach and Gender Inequality: Selecting Relevant Capabilities”, Feminist Economics, 9:2-3, s. 61-92.
• ROBEYNS Ingrid: “The Capability Approach: a theoretical survey”. Journal of Human Development, 2005, 6:1, s. 93-117.
• UĞUR Mehmet Sedat: “Amartya Sen’in Kapasite Yaklaşımı ve İnsan Merkezli Bir Kalkınma Anlayışı”, Sosyoekonomi, 2017, Vol. 25(31), s. 91-107.
• YUNCU L. Demet: “İki Yoksulluk Yaklaşımı: A. Sen’in Yapabilirlikten Yoksunluk Teorisi ve Toplumsal Dışlanma Çerçevesinin Karşılaştırması”, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu Araştırma Raporu.