Çoklu Fasyatomi ve Kalça Dezartikülasyonu Yapılan Bir Hastanın Gordon’nun Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeline Göre Hemşirelik Bakımı: Olgu Sunumu

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 34 - 39, 31.12.2024

İpek Özer

Öz

Ülkemizdeki büyük depremlerde hastaneye nakli gerçekleştirilen hastaların %57’sinde ezilme sendromunun geliştiği belirtilmektedir. Ezilme yaralanmalarında kompartman basıncının artması mikrovasküler dolaşımı bozup, iskemi ve kas nekrozu ile sonuçlanan kısır döngüye neden olan bir durumdur. Tedavide acil fasyatomi ile doku perfüzyonunun sağlanması, kas ve periferik sinir hasarının önlenmesi ve fonksiyonun korunması amaçlanmaktadır. Bu olgu sunumunda ezilme sendromu nedeniyle kompartman sendromu gelişen ve çoklu fasyatomi ve kalça dezartikülasyonu yapılan bir hastanın Gordon’un FSÖ Modeli’ne göre değerlendirilmesi ve değerlendirme sonucu ele alınan hemşirelik tanılarının sistematik ve bütüncül bir şekilde sunumu amaçlandı.
Olgu, Ortopedi ve Travmatoloji servisinde 135 gün izlenmiş, FSÖ modeli kullanılarak verileri toplandı. 11 fonksiyonel alana özgü veriler değerlendirilerek hemşirelik tanıları belirlendi, belirlenen hemşirelik girişimleri uygulanarak sonuçları değerlendirildi. Hastada tanılama sonrası enfeksiyon, akut ağrı, sıvı-elektrolit dengesizliği, etkisiz periferal doku perfüzyonu, bireysel baş etmede yetersizlik, anksiyete, beden imajında bozulma, konstipasyon, fiziksel mobilitede bozulma, öz bakım eksikliği sendromu, deri bütünlüğünde bozulma, şok riski, düşme riski ve kanama riski hemşirelik tanılarına yönelik hemşirelik bakımı uygulandı. Sonuç olarak; verilerin sistematik değerlendirildiği, olgunun bütüncül ele alındığı Gordon’un FSÖ Modeli kullanılmasının yararlı olduğu saptandı.

Anahtar Kelimeler

Kompartman Sendromu, Fasyatomi, Dezartikülasyon, Gordon’un FSÖ Modeli, Hemşirelik Bakımı

Nursing Care of a Patient Undergoing Multiple Fasiotomy and Hip Disarticulation According to Gordon's Functional Health Patterns Model: A Case Report

Öz

It is stated that 57% of patients transported to the hospital in major earthquakes in our country develop crush syndrome. Increased compartment pressure in crush injuries disrupts microvascular circulation, causing a vicious cycle that results in ischemia and muscle necrosis. The aim of the treatment is to provide tissue perfusion with emergency fasciotomy, prevent muscle and peripheral nerve damage, and preserve function. In this case report, it was aimed to evaluate a patient who developed compartment syndrome due to crush syndrome and underwent multiple fasciotomies and hip disarticulation according to Gordon's Functional Health Patterns (FHP) Model and to present the nursing diagnoses obtained as a result of the evaluation in a systematic and holistic manner.
The case was followed up in the Orthopedics and Traumatology department for 135 days, and data were collected using the FHP model. Data specific to 11 functional areas were evaluated, nursing diagnoses were determined, and the results were evaluated by applying the determined nursing interventions. After the patient was diagnosed, nursing care was applied for the nursing diagnoses of infection, acute pain, fluid-electrolyte imbalance, ineffective peripheral tissue perfusion, inadequacy in individual coping, anxiety, deterioration in body image, constipation, deterioration in physical mobility, self-care deficiency syndrome, deterioration in skin integrity, shock risk, fall risk and bleeding risk. As a result, It was determined that using Gordon's FHP Model, where the data is systematically evaluated and the case is handled holistically, is beneficial.

Anahtar Kelimeler

Compartment Syndrome, Fasciotomy, Disarticulation, Gordon, Nursing Care

Kaynakça

• Aras B., Yaşar E. (2023) Deprem ilişkili ampütasyonlarda rehabilitasyon ve protez uygulamaları. TOTBİD Dergisi.22:625-630. DOI: 10.5578/totbid.dergisi.2023.92
• Dağlar, B. (2022). Deprem yaralanmalı hastada kompartman sendromu. TOTBİD Dergisi, 21, 283-288.
• Damar H.T., Bilik Ö. (2014). Buzdağının görünmeyen yüzünü keşfetmek: ortopedi hastalarında kompartman sendromu ve hemşirelik yaklaşımları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(3), 223-229.
• Farber, A., Tan, T., Hamburg, N., Kalish, J., Joglar, F., Onigman, T., Rybin, D., Doros, G., & Eberhardt, R. (2012). Early fasciotomy in patients with extremity vascular injury is associated with decreased risk of adverse limb outcomes: a review of the National Trauma Data Bank. Injury, 43 (9):1486-9. https://doi.org/10.1016/j.injury.2011.06.006.
• Guner, S. I., & Oncu, M. R. (2014). Evaluation of crush syndrome patients with extremity injuries in the 2011 Van Earthquake in Turkey. Journal of Clinical Nursing, 23(1-2), 243-249. https://doi.org/10.1111/jocn.12398.
• Han, F., Daruwalla, Z. J., Shen, L., & Kumar, V. P. (2015). A prospective study of surgical outcomes and quality of life in severe foot trauma and associated compartment syndrome after fasciotomy. The Journal of Foot and Ankle Surgery, 54(3), 417-423. https://doi.org/10.1053/j.jfas.2014.09.015.
• Hines, E. M., Dowling, S., Hegerty, F., Pelecanos, A., & Tetsworth, K. (2021). Bacterial infection of fasciotomy wounds following decompression for acute compartment syndrome. Injury, 52(10), 2914-2919. https://doi.org/10.1016/j.injury.2021.06.018.
• Karahan S, & Bozkul G, & Sağdıç Ç.B. (2023) Depreme bağlı yaşanan ezilme sendromu ve hemşirelik bakımı. Journal of Health Sciences Institute, 8(1): 99-104.
• Macintyre, P. E., Scott, D. A., Schug, S. A., Visser, E. J., & Walker, S. M. (2020). The role of positioning in pain relief and tissue perfusion. Acute Pain Management: A Practical Guide.
• Müller‐Staub, M. (2009). Evaluation of the implementation of nursing diagnoses, interventions, and outcomes. International Journal Of Nursing Terminologies And Classifications, 20(1), 9-15.
• Schug, S. A., Palmer, G. M., Scott, D. A., Halliwell, R., & Trinca, J. (Eds.). (2020). Acute pain management: scientific evidence (Vol. 1). Melbourne, Australia: Australian and New Zealand College of Anaesthetists.
• Ünal, ŞB. Genç, B. Kaplan, S. Özkan , B. (2018) Gordon’un fonksiyonel sağlık örüntüleri modeline göre amiyotrofik lateral sklerozda hemşirelik bakımı: bir olgu sunumu. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 69-76.