Tezkiretü’l-eʾimmenin Allâme Muhammed Bâkır el-Meclisî’ye Nispetinin Analizi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 52 - 70, 30.06.2020

Hadi Salehızadeh Ibrahim Noeı Abbas Ahmadvand

Öz

Tarihi kaynaklarda Tezkiretü’l-eʾimmenin nispeti konusunda bir belirsizlik söz konusudur. Bazı kaynaklarda Allâme Muhammed Bâkır b. Muhammed Takî Meclisî’ye, bazılarında ise onun çağdaşı ve aynı isimli Muhammed Bâkır b. Muhammed Takî Lâhicî’ye nispet edilmiştir. Bu eserin her iki yazara da nispet edildiği farklı yazma nüshaları mevcuttur. Bir yandan hem kendi isimleri hem de baba isimlerinin benzerliği, diğer taraftan muasır olmaları bu belirsizliğin ortaya çıkmasına sebep olan unsurlardır. Bu çalışmada üç adımda eserin asıl yazarı tespit edilmeye çalışılmıştır: a) metin içi verileri tahlil etmek, b) günümüze ulaşan nüshalarından çıkarılan delilleri tahlil etmek, c) rical kitaplarındaki bilgileri değerlendirmek. Çalışmamızda yazma nüshalar iki farklı kategoride ele alınmıştır: Tezkiretü’l-eʾimmenin orjinal metnini içerenler ve özetlenmiş halini kapsayanlar. Eserin orjinal metnini ihtiva eden şekli Allâme Meclisî’ye aittir. Yazma nüshalar arasında Lâhicî’den doğrudan söz edilmese de, bazı rical eserlerinde eser ona nispet edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şiilik, İran, Tezkiretü’l-eʾimme, Allâme Muhammed Bâkır

Analysis of the Attribution of Tazkirāt Al-A’ima to Allāma Muhammad Bāqir al-Majlesi

Öz

Disagreement exists among historical biographers in attributing the authorship of Tazkirat al-A’ima to either Allāma Muhammad Bāqir Bin Muhammad Taqii Majlesi or his contemporary scholar of the same name, Muhamad Bāqir Bin Muhammad Taqi Lāhiji. The remaining manuscripts of this book have also been attributed to both writers. The similarity of their first names as well as their fathers’ names on the one hand and their contemporaneity on the other, has paved the way for this ambiguity. The present study tries to find the original author of the book through following 3 steps: a) Analyzing the in-textual evidence, b) by analyzing the extracted evidence from the remaining manuscripts of this treatise, c) by reviewing the reports of the historical biographers. This study suggests that the remaining manuscripts of this treatise fall into two categories: Those which contain the original text of Tazkirat al-A’ima and those that cover its abridged form. The original version of the treatise is the work of Allāma Majlesi. Even though there is no direct mention of Lāhiji within the remaining manuscripts, a number of biographical books have remarked on it.

Anahtar Kelimeler

Shi’ism, Iran, Tazkirat al-A’ima, Allāma Muhammad Bāqir Bin Muhammad Taqi Majlesi, Muhammad Bāqir Bin Muhammad Taqi Lāhiji

Kaynakça

• Aqa Buzurg Tehrani, al Dharia ila Tasanif al-Shi’a, Qum, Ismailiyan Publication, 1408 A.H.
• Amin Amili, Mohsen, A’yan al-Shi’a,Beiruth, Dar al Ta,aruf, 1406 A.H.
• Bahrāni, Yusuf bin Ahmad, Lu’Lu, al-Bahrain, Bahrain: al Fakhrawi Maktaba,1429 A.h.
• Derayāti, Mustafa. Fankha(Fihrist I Nusakh I Khatti I Iran= Iranian Manuscripts Index), Tehran, National Library of Iran, 1391.
• Derayāti, Mustafa, Dena (Dastneveshtehaye Iran= Iranian Manuscripts). Tehran: Majles I Shuraye Islami Publications, 1390.
• Khansāri, Mohammad Bāqir. Rawzat al-Jannat fi Ahwāl al-Ulama wa al-Sadat. Qum: Ismailiyan Publication, 1390 A.H.
• Hossein Jalāli, Mohammad Hossein. Fihrist Al-Turāth. Qum: Dalil Ma Publication, 1421 A.H.
• Hosseini Eshkevari, Ahmad. Talamizat ul- Allāma al-Majlesi. Qum: Matbaʻa Khayyam, 1410 A.H.
• Khātun Abādi. Mohammad Hossein, “List of Titles by Allāma Majlesi”, Tehran University College of Literature Journal, v. 2. Issue 10, with the aid of Mohammad Shiravani.
• Khātun Abādi, Mohammad Saleh. Hada’iq al-Muqarrabin. Tehran: Chap va Nashr e Beynul melal company, 1389
• Majlesi, Mohammad Bāqir, Bihār al-Anwar, Beiruth: al-Wafa Institute,1403 A.H.
• Mahdavi, Mosleh al-Din. Biography of Allāma Majlesi. Tehran: Islamic Culture Ministry Publication House, 1378.
• Nouri, Hossein Bin Mohammad Taqi. al-Fayd al-Qudsi fi Tarjoma al- Allāma Al-Majlesi. Qum: Mersad Publication, 1377.