AZERBAYCAN’IN GENİŞ ANLAMDA PARA TALEBİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ: 1995-2018 DÖNEMİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 88 - 102, 22.06.2020

Fuad Selamzade , Ahmet Gülmez

Öz

Bu çalışmada Azerbaycan`ın 1995-2018 yılarını kapsayan dönemdeki para talebinin ekonomik analizine yer vermektedir. Denklemde ülkenin reel para büyüklüğü ile GSYİH`nın logaritmik değerleri, enflasyon ve faiz oranları yer almaktadır. Serilerin koentegrasyon analizi için koentegrasyon testine başvurulmuş, serilerin CI(1,1) olup olmadıkları tespit edilmiştir. Daha sonra koentegrasyon analizi için uygun VAR(2) modeli seçilerek hata düzeltim modeli tahmini yapılmıştır.
Yapılan analizde en az bir koentegre vektörün varlığı tespit edilmiştir. Elde edilen hata düzeltim denkleminde tüm değişken katsayılarının anlamlı olduğu, para talebinin gelirden daha az arttığı tespit edilmiştir. Özellikle teoriye uygun olarak para talebi ile GSYH arasında pozitif, para talebi ile faiz arasında negatif bir eğilimin olması teoriye uyum göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Vektör Otoregresif Model, Koentegrasyon, Azerbaycan Para Talebi, Granger Nedensellik Testi, Zayıf Dışsallık

THE ECONOMETRIC ANALYSIS OF AZERBAIJAN'S DEMAND FOR MONEY IN A BROAD SENSE: PERIOD BETWEEN 1995 AND 2018

Öz

In this study, it is included the economic analysis of Azerbaijan's demand for money comprising the years between 1995 and 2018. In the equation, the real money size of the country, the logarithmic values of GDP, and the inflation and interest rates are included. Cointegration test was applied for the cointegration analysis of the series and it was determined whether or not the series were CI (1,1. Then, suitable VAR (2) model was selected for co-integration analysis and error correction model was estimated.
At least one co-integrated vector was found in the analysis performed. In the error correction equation obtained, it was found that all coefficients of variables were significant and demand for money increased less than income. Especially, in accordance with theory, having a positive trend between demand for money and GDP and a negative trend between demand for money and interest complies with theory.

Anahtar Kelimeler

Vector Autoregressive Model, Cointegartion, Azerbaijan Money Demand, Granger Causality Test, Weak Exogeneity

Kaynakça

• Ağazade, S. (2018), “Azerbaycan İçin Para Talebi İstikrarının ARDL Yaklaşımı ile Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(1), 21 – 34.
• Aliyev, H. (1997), Müstegilliyimiz Ebedidir, Bakü: Azerneşr.
• Aras, O. N. ve Süleymanov, E. (2010), Azerbaycan İgtisadiyyatı, Bakü: Şark-Garp.
• Azerbaycan Cumhuriyetinin Merkezi Bankası (ACMB(a)). “Tarih”. https://www.cbar.az/page-4/history (Erişim tarihi: 12.07.2019).
• Azerbaycan Cumhuriyetinin Merkezi Bankası (ACMB(b)). “Azerbaycan Respublikası Merkezi Bankının 2016 yılı Üçün Pul ve Maliyye Sabitliyi Siyasetinin Esas İstiqametleri Barede Beyanatı” https://uploads.cbar.az/assets/cd6b8157f1674ce6f434c6878.pdf (Erişim tarihi: 12.07.2019).
• Azerbaycan Cumhuriyetinin Merkezi Bankası (ACMB(c)). “Azerbaycan Respublikası Merkezi Bankının 2019 yılı ve Orta Müddetli Dövr Üçün Pul Siyasetinin Esas İstiqametleri Barede Beyanatı” https://uploads.cbar.az/assets/b8204b6da30e6b76600a36009.pdf (Erişim Tarihi: 12.07.2019).
• Bağırzade, E. (2010). “Nakit Para Talebi veya Tanzi Yöntemiyle Azerbaycan Kayıtdışı Ekonomisinin Tahmini Üzerine bir Deneme”, 2. Uluslararası Balkanlarda Sosyal Bilimler Kongresi Bildiri Kitabı, Prizren Kosova, 1, 925 – 936.
• Bahmani, S. (2008), “Stability of the Demand for Money in the Middle East”, Emerging Markets Finance and Trade, 44(1), 62-83. DOI: 10.2753/REE1540-496X440104
• Bahmani-Oskooee, M., F. Halicioglu ve Bahmani, S. (2017), “Do exchange rate changes have symmetric or asymmetric effects on the demand for money in Turkey?”, Applied Economics, 49(42), 4261-4270. DOI: 10.1080/00036846.2017.1279271
• Clements, M. ve Hendry, D. (1998), Forecasting Economics Time Series, Cambridge: Cambridge University Press.
• Doornik, J. A., Hendry, D. F. ve Nielsen, B. (1998), “Inference in Cointegrating Models UK M1 Revisited”, Journal of Economic Surveys Special Issue, 533-565.
• Enders, W. (1995), Applied Econometric Time Series, New York: John Wiley and Sons Inc.
• Engle, R. F. ve Granger, C. W. J. (1987), “Cointegration and Error–Correction: Representation. Estimation and Tasting”, Econometrica 55(2), 251-276.
• Ericsson, N. R. ve Sharma, S. (1998), “Broad Money Demand and Financial Liberalisation in Greece”, Empirical Economics, 23, 417-436.
• Ericsson, N. R. (1998), “Empirical Modelling of Money Demand”, Empirical Economics, 23, 295-315.
• EViews 9 (2016), User’s Guide I-II, California: IHS Global Inc.
• Foresti, P. ve Napolitano, O. (2013) “Modelling long-run money demand: a panel data analysis on nine developed economies”, Applied Financial Economics, 23(22), 1707-1719, DOI: 10.1080/09603107.2013.848024
• Granger, C. W. J. (1969). “Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods”, Econometrica, 37(3), 424-438.
• Hasanov, F. ve Hasanli, K. (2011), “Why had the Money Market Approach Been Irrelevant in Explaining Inflation in Azerbaijan During the Rapid Economic Growth Period?”, Middle Eastern Finance and Economics, 10, 136 – 145.
• Hendry, D. (1995), Dynamic Econometrics, New York: Oxford University Press.
• İsmayılova, Ş. (2015), Azerbaycan`da Makroiktisadi Prosesler: Pul ve Mezenne Siyaseti, Yüksek Lisans Tezi, Bakü: Azerbaycan İktisat Üniversitesi.
• Johansen, S. ve Juselius, K. (1990), “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with Application to the Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, 169-206.
• Johansen, S. (1988). “Statistical Analysis in Cointegrated Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12, 231-254.
• Johansen, S. (1995), Likelihood – Based Inference in Cointegrated Vector Autoregressive Models, New York: Oxford University Press.
• Korhonen, I. ve Mehrotra, A. (2010), “Money Demand in Post-Crisis Russia: Dedollarization and Remonetization”. Emerging Markets Finance and Trade, 46(2), 5-19. DOI: 10.2753/REE1540-496X460201
• Kutlar, A. ve Bakırcı, F. (2017), “Cointegration Analysis of Money Demand in Turkey”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 123-136.
• Lütkepohl, H. ve Wolters, J. (1998), “A Money Demand System for German M3”, Empirical Economics, 23, 371-386.
• Mammedov, Z. ve Yeman, A. (2010), “Azerbaycan`ın Kredi ve Para Sistemi. Günümüzdeki Özellikleri ve Gelişme Yönü”, Maliye Finans Yazıları. 87(24), 51-76.
• Mills, T. C. (1998), “Recent Developments in Modelling Nonstationary Vector Autoregressions”, Journal of Economic Surveys, 12(3), 279-312.
• Seferli, E. (2010), The Effect of Macroeconomıc Factors on the Performance of Azerbaıjan Bankıng System, Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.