TÜRKİYE’DE İMALAT SANAYİ KAPASİTE KULLANIM ORANI İLE BORSA İSTANBUL-100 ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİ (2007.06-2019.12)

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 3, 174 - 190, 21.09.2020

Bahadır Sinan

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de imalat sanayi kapasite kullanım oranı ile Borsa İstanbul-100 endeksi arasındaki ilişki 2007:6-2019:13 dönemleri için aylık veriler kullanılarak Johansen eş bütünleşme testi Granger nedensellik testi ile araştırılmıştır. Kapasite Kullanım oranın’ da bir artış olduğunda, üretimde artışın ve ekonomide büyümenin gerçekleştiği anlamına gelmektedir. Borsa İstanbul 100 endeksi Şirketleri Türkiye ekonomisinin başlıca büyük şirketleri olup, bu şirketlerin performansı üretimlerine ve ekonomiye yansımaktadır. Yapılan analiz sonuçlarına göre değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki bulunmuş ve hata düzeltme modelinin uzun dönemde işlediği tespit edilmiştir. Son olarak da seriler arasındaki ilişkinin yönü Granger nedensellik testi ile belirlenmiştir. Ampirik bulgular sonucunda; imalat sanayi kapasite kullanım oranı ile Borsa İstanbul-100 endeksi arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı

Kaynakça

• Abdioğlu, Z. (2013). Türkiye İçin Enflasyonu Hızlandırmayan Kapasite Kullanım Oranı Tahmini. Journal of Yasar University, 8(31), 8396-5423.
• Aktaş, M., Akdağ, S.,(2013) “Türkiye’de Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatları İle İlişkilerinin Araştırılması” International Journal of Social Science ResearchVolume 2, Issue 1
• Azazi, H. ve Topkaya, Ö. “Petrol Fiyatlarındaki Değişikliğin Türkiye İmalat Sanayi Ve İstihdamı Üzerindeki Etkiler” Selçuk Üniversitesi Cilt 20 • Sayı 1 • Nisan 2017 Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi
• Cihangir, M., Kandemir T. (2010) Finansal Kriz Dönemlerinde Hisse Senetleri Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli Aracılığıyla Saptanmasına Yönelik Bir Çalışma (Kasım 2000 ve Şubat 2001 Finansal Krizleri Üzerine Değerlendirme ve Gözlemler), Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt. 15, Sayı 1 ss.257- 296.
• Çetin, C.A., Bıtırak, A.İ.,(2005) “Türkiye’deki Makro Ekonomik Verilerin Hisse Senedi Getirilerini Etkileme Gücünün Arbitraj Fiyatlama Modeli İle Analiz” Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Y.2015, C.6, S.12., ss.1-19
• Eğilmez, M.(2012) “Kapasite Kullanımı Nedir, Nasıl Ölçülür, Ne İşe Yarar?” (Erişim Tarihi: 18.11.2019). http://www.mahfiegilmez.com/2012/03/kapasite-kullanm-nedir-nasl-olculur-ne.html
• Ekşi, İbrahim H.; Izgi, Berna B.; Şentürk, Mehmet(2011), “Reconsidering Between Oil Prices and Industrial Production: Testing For Cointegration in Some of The OECD Countries”, Eurasian Journal of Business and Ecnomics, 4(8)., 1-12
• Enders, W. (1995), Applied Econometric Time Series, USA: John Wiley&Sons, In
• Granger, C.W.J.; (1969). Investigating Causal Relations By Econometric Models and Cross Spectral Methods, Econometrica. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası: “İMKB Sermaye Piyasası ve Borsa Temel Bilgiler Kılavuzu” İstanbul, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yayını, 20
• Johansen, S.(1988). “Statistical Analysis Of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12 (2-3), 1988, pp. 231-254.
• Johansen, S. & Juselius, K.(1989). “Maximum Likelihood Estimation and Iference on Cointegration with Applications to the Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52 (2) May, pp.169-210
• Kasman, Saadet ve Adnan KASMAN (2004). “Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 220, 122-131.
• Kılıç, Cüneyt; Bayar, Yılmaz(2014), “Effects of Oil and Natural Gas Prices on Industrial Production in The Eurozone Member Countries”, Internationam Journal of Energy Economics and Policy, 4(2)., 238-247
• Sevüktekin, M. & Nargeleçekenler, M. (2007). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi. Nobel Yayınları, Ankara
• Seyidoğlu, H. (1991). Uluslararası İktisat, İstanbul, Güzem Yayınları
• Şahbaz, A. (2009). Gelişmekte Olan Ülkelerde Kur Değişimlerinin Toplam Çıktı Üzerine Etkileri: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Adana.
• Şanlı, O., Petek, A., “Türkiye’de Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, Döviz Kurları Ve Sanayi Üretim Endeksinin Kapasite Kullanım Oranları Üzerine Etkileri: Zaman Serileri Analizi” İnternational Review of Economics and Management” Volume 7, Number 1, 2019, 49-73
• Türker, A. (2007), Arbitraj Fiyatlama Teorisi ve ĠMKB Uygulaması, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İzmir
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Genel İstatistikler http://evds.tcmb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 18.11.2019). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/istatistikler/reel+sektor+istatistikleri/imalat+sanayi+kapasite+kullanim+orani(Erişim Tarihi: 18.12.2019).
• Worldbank. (2019). Kaynak: https://data.worldbank.org/country/turkey
• Yamak, Rahmi ve Zengin, Ahmet (2000), “Türkiye’de Enflasyon ve Kapasite Kullanım Oranı İlişkisi”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 6, 289-301
• Yamak, R. ve Ceylan, S.,(2006) “Kapasite Kullanım Oranı Ve Enflasyon İlişkisinde Asimetri” C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, 2006