ENFLASYON VE FAİZ İLİŞKİSİNİN FISHER VE NEO-FISHER ETKİLERİNİN PANEL EKONOMETRİK ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 83 - 109, 28.03.2023

Sefa Özbek , Seyhan Taş

Öz

Temel makroekonomik değişkenler arasında yer alan enflasyon ve faiz oranı, son dönem ekonomik konjonktürde yeniden gündeme gelmeye başlamıştır. Enflasyonist bir ortamda ekonomik karar birimlerinin karar alma süreçlerinin güç hale gelmesi, spekülatif hareketliliğin artması, belirsizlik ve gelir dağılımı adaletsizliğinin yükselmesi durumları meydana gelmektedir. Fisher (1930) tarafından düşen reel faiz oranının korunması için nominal faiz oranının artırılması gerektiği ifade edilmiştir. Böylece ekonomik birimlerin satın alma güçlerini koruyacağı ileri sürülmektedir. Ancak 2000’li yıllar ile birlikte enflasyon ile faiz oranı ilişkisinin faiz oranından, enflasyona doğru olduğu fikri ortaya atılmıştır. Söz konusu görüş Neo-Fisher hipotezi olarak adlandırılmaktadır. Özellikle gelişmiş ekonomilerde, düşük faiz oranının, düşük enflasyona sebep olduğundan yola çıkılarak faiz oranı artışları ile toplam talebin canlanacağı ileri sürülmektedir. Bu çalışmada, enflasyon-faiz oranı ilişkisi Fisher ve Neo-Fisher hipotezleri kapsamında incelenmektedir. Seçilmiş gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilere ait 2002:Ç1-2019:Ç2 örneklem dönemi verileri kullanılarak yapılan ampirik analizde Westerlund (2006) ile Westerlund ve Edgerton (2008) panel eşbütünleşme testleri kullanılmıştır. AMG ve CCE eşbütünleşme tahmincilerinden yaralanılan çalışmada ampirik bulgular iki ülke grubunda da Fisher hipotezinin geçerli olduğunu ortaya koymuştur. Panel nedensellik bulguları ise ülkelere göre farklılık göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Fisher Hipotezi, Neo-Fisher Hipotezi, Yatay Kesit Bağımlılığı, Panel Veri Analizi.

Teşekkür

Akademik yayın yapma fırsatı sunduğunuz için başta editörümüz olmak üzere tüm Sakarya İktisat Dergisi'ne emek veren hocalarımıza teşekkür ederiz.

PANEL ECONOMETRIC ANALYSIS OF FISHER AND NEO-FISHER EFFECTS OF INFLATION AND INTEREST RELATIONSHIP

Öz

Inflation and interest rate, which are among the main macroeconomic variables, have started to come up again in the recent economic conjuncture. In an inflationary environment, the decision-making processes of economic decision-makers become difficult, speculative mobility increases, uncertainty and income distribution injustice increase. It was stated by Fisher (1930) that the nominal interest rate should be increased in order to maintain the falling real interest rate. Thus, it is argued that economic units will maintain their purchasing power. However, with the 2000s, the idea that the relationship between inflation and interest rate is towards inflation in the interest rate has been put forward. This view is called the Neo-Fisher hypothesis. It is argued that, especially in developed economies, since low interest rates cause low inflation, total demand will be revived with interest rate increases. Westerlund (2006), Westerlund and Edgerton (2008) panel cointegration tests were used in the empirical analysis using the 2002:Q1-2019:Q2 sample period data of selected developed and emerging economies. Empirical findings in the study using AMG and CCE cointegration estimators revealed that the Fisher hypothesis was valid in both country groups. Panel causality findings differ from country to country.

Anahtar Kelimeler

Fisher Hypothesis, Neo-Fisher Hypothesis, Cross Section Dependency, Panel Data Analysis.

Kaynakça

• AHN, S. K., (1993). “Some Tests for Unit Roots in Autoregressive-Integrated-Moving Average Models with Deterministic Trends”, Biometrika, 80(4), ss. 855-868.
• ALKİN, E., (2020). https://emrealkin.com/tr/haber/3307/sorun-sistemde-degil-sistemi-kurcalayanlarda/ (10.03.2021).
• AMANO, R., CARTER, T. J. ve MENDES, R. R., (2016). “A Primer on Neo-Fisherian Economics (No. 2016-14)”, Bank of Canada.
• AMSLER, C., ve LEE, J., (1995). “An LM Test for a Unit Root in the Presence of a Structural Change”, Econometric Theory, 11(2), ss. 359-368.
• BALTAGI, B. H., (2008). “Econometric Analysis of Panel Data”. John Wiley & Sons.
• BELAYGOROD, A. ve DUEKER, M., (2009). “Indeterminacy, Change Points and the Price Puzzle in an Estimated DSGE Model”, Journal of Economic Dynamics and Control, 33(3), ss. 624-648.
• BENHABIB, J., SCHMITT-GROHÉ, S. ve URIBE, M., (2001). “The Perils of Taylor Rules”, Journal of Economic Theory, 96(1-2), ss. 40-69.
• BIS, Bank for International Settlements, https://www.bis.org/ (08.09.2020).
• BREUSCH, T. S., ve PAGAN, A. R., (1980). “The Lagrange Multiplier Test And İts Applications to Model Specification in Econometrics”, The Review of Economic Studies, 47(1), ss. 239-253.
• BÜBERKÖKÜ, Ö., (2014). “Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Nominal Faiz Oranları ile Enflasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Panel Koentegrasyon Testlerinden Kanıtlar”, Bankacılar Dergisi, 25(88), ss. 80-90.
• BULLARD, J., (2015). “Permazero as a Possible Medium-term Outcome for the U.S. and G-7”, Speech 258, https://www.stlouisfed.org/~/media/Files/PDFs/Bullard/remarks/Bullar d-Phil-Fed-Policy-Forum-4Dec2015.pdf (Erişim Tarihi: 15.08.2020).
• CASTELNUOVO, E. ve SURICO, P., (2010). “Monetary Policy, Inflation Expectations and the Price Puzzle”., The Economic Journal, 120(549), ss. 1262-1283.
• COCHRANE, J., (2016). “Do Higher Interest Rates Raise or Lower Inflation?”, Hoover Institution, https://pdfs.semanticscholar.org/702e/1c91f94c26b0ee369a0aa95ea79e 307e75f6.pdf (Erişim Tarihi: 15.07.2020).
• COCHRANE, J., (2017). “Michelson-Morley, Fisher and Occam: The Radical Implications of Stable Quiet Inflation at the Zero Bound”, NBER Chapters in NBER Macroeconomics Annual 2017, 32, ss. 113-226.
• CROWDER, W. J., (2018). “The Neo-Fisherian Hypothesis”, https://www.researchgate.net/publication/329169412 (Erişim Tarihi: 20.01.2021).
• CROWDER, W., (2015). “The Neo-Fisher Hypothesis”, http://www.uta.edu/faculty/crowder/data/Neo-Fisher.03.17.15.pdf, (Erişim Tarihi: 15.08.2021).
• EBERHARDT, M. ve BOND, S. (2009). “Cross-section Dependence in Nonstationary Panel Models: A Novel Estimator”, MPRA Paper, No. 17870.
• EMİRMAHMUTOĞLU, F. ve KÖSE, N. (2011). “Testing for Granger Causality in Heterogeneous Mixed Panels”, Economic Modelling, 28(3), ss. 870-876.
• ERYILMAZ, F. ve ERYILMAZ, M., (2015). “A Discussion about the Possible Effect of Middle Income Trap on Large Scale Firms’ Selection of Competitive Strategy”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 207, ss. 598-607.
• ERYILMAZ, F. ve MERCAN, M., (2015). “Political Budget Cycles: Evidence From Turkey”. Annals Of The “Constantin Brâncuşi” University Of Târgu Jiu, Economy Series, S. 2/2015, ss. 5-14.
• ERYILMAZ, F. ve MURAT, D., (2016). “Searchıng for Political Business Cycles in Turkey: Fındıngs from Fiscal Policy”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17), ss. 197-210.
• ERYILMAZ, F., (2015). “Political Business Cycle Theories”. Education in The 21. Century: Theory and Practice (Chapter 43), St. Kliment Ohridski University Press, ss. 536-562.
• FISHER, I., (1930). The Theory of Interest, The Macmillan Company, New York.
• GARIN, J., L. R. ve SIMS, E., (2018). “Raise Rates to Raise Inflation? Neo‐Fisherianism in the New Keynesian Model”, Journal of Money, Credit and Banking, 50(1), ss. 243-259.
• HERWATZ, H. ve REIMERS, H. E., (2006). “Panel Nonstatıonary Tests of the Fisher Hypothesis: An Analysis of 114 Economies During the Period 1960-2004”, Applied Econometrics and International Development, 6(3), ss. 37-53.
• KOCHERLAKOTA, N., (2010). “Modern Macroeconomic Models as Tools for Economic Policy”, The Region, https://www.minneapolisfed.org/publications/the-region/modernmacroeconomic-models-as-tools-for-economic-policy (Erişim Tarihi: 15.08.2021).
• KÜÇÜKAKSOY, İ. ve AKALIN, G., (2017). “Fisher Hipotezi’nin Panel Veri Analizi ile Test Edilmesi: OECD Ülkeleri Uygulaması”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(1), ss. 19-40.
• LUKMANOVA, E. ve RABITSCH, K., (2018). “New VAR Evidence on Monetary Transmission Channels: Temporary Interest Rate Versus Inflation Target Shocks”, Vienna University of Economics and Business, 274, ss. 1-41.
• MUMTAZ, H. ve THEODORİDİS, K., (2018). “The Federal Reserve’s Implicit Inflation Target and Macroeconomic Dynamics: A SVAR Analysis”, Cardiff Economics Working Papers, 2018(1), ss. 1-37.
• NAZLIOĞLU, S. ve KARUL, C., (2017). “Panel LM Unit Root Test With Gradual Structural Shifts”, 40th International Panel Data Conference, July 7-8, 2017, Thessaloniki-Greece, ss. 1-26.
• NAZLIOĞLU, Ş., (2010). “Makro İktisat Politikalarının Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri: Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Bir Karşılaştırma”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• NUSAIR, A. S., (2008). “Testing for The Fisher Hypothesis Under Regime Shifts: An Application to Asian Countries”, International Economic Journal, 22(2), ss. 273-284.
• OECD, Organisation for Economic Co-operation and Development, https://stats.oecd.org/ (Erişim Tarihi: 10.10.2020).
• ÖZATAY, F, (2013). Finansal Krizler ve Türkiye, 4. Baskı, Doğan Kitap, İstanbul
• ÖZCAN, B. ve ARI, A., (2015). “Does the Fisher Hypothesis Hold for The G7? Evidence from The Panel Cointegration Test”, Economic Research-Ekonomska istraživanja, 28(1), ss. 259-270.
• PAYA, M., (2007). Para Teorisi ve Para Politikası Filiz Kitabevi, İstanbul.
• PESARAN, M. H., (2006). “Estimation and Inference in Large Heterogeneous Panels with a Multifactor Error Structure”, Econometrica, 74(4), ss. 967-1012.
• PESARAN, M.H., ULLAH, A. ve YAMAGATA, T., (2008). “A Bias-adjusted LM Test of Error Cross-Section Independence”, Econometrics Journal, 11, ss. 105-127.
• PESERAN, H. M., (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels, Discussion Paper, No. 1240 August.
• SCHMIDT, P., ve PHILLIPS, P. C., (1992). “LM Tests for a Unit Root in the Presence of Deterministic Trends”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 54(3), ss. 257-287.
• SCHMITT-GROHE, S. ve URIBE, M., (2014). “Liquidity Traps: An Interest Rate Based Exit Strategy”, Manchester School 82, September, ss. 1-14.
• SCHMITT-GROHE, S. ve URIBE, M., (2017). “Liquidity Traps and Jobless Recoveries”, American Economic Journal: Macroeconomics, 9, ss. 165-204.
• SEYİDOĞLU, H., (2013). Uluslararası Finans, İstanbul: Beta Yayıncılık, İstanbul.
• SUGÖZÜ, İ. H. ve YAŞAR, S., (2020). “Enflasyon ve Faiz İlişkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Panel Regresyon ve Nedensellik Analizleri”, Maliye Dergisi, 179, ss. 85-105.
• SÜMER, A. L., (2020). “Geleneksel Olmayan Para Politikası Kapsamında Neo-Fisher Etkisi: 2008 Sonrası Türkiye Deneyimi”, Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(1), ss. 1-21.
• TAYYAR, A. E., (2019). “Neo-Fisher Etkisi ve Türkiye Uygulaması”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(36), ss. 307-339.
• TEKİN, İ. Ç., (2016). “Kredi Derecelendirme Kuruluşlarının Öngöremedikleri Kriz ve İflaslar”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 19(41. yıl özel sayısı), ss. 181-205.
• UĞUR, B., (2015). “Küresel Kriz Yönetiminde Para Politikalarının Etkinliği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, SBE, Kahramanmaraş.
• UĞUR, B., (2019). “G-7 Ülkelerinde Enflasyon ve Faiz Haddi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Fisher Etkisi”, Sakarya İktisat Dergisi, 8(2), ss. 85-99.
• URIBE, M., (2017). “The Neo-Fisher Effect in the United States and Japan”, NBER Working Papers 23977, National Bureau of Economic Research, ss. 1-30.
• URIBE, M., (2018). “The Neo-Fisher Effect: Econometric Evidence From Empirical and Optimizing Models (No. w25089)”, National Bureau of Economic Research.
• VURAL, U., (2013). “Geleneksel Olmayan Para Politikalarinin Yükselişi”, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
• WESTERLUND, J., (2006). “Testing for Panel Cointegration with Multiple Structural Breaks”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68(1), ss. 101-132.
• WESTERLUND, J., (2005). “New Simple Tests for Panel Cointegration”, Econometric Reviews, 24(3), ss. 297-316.
• WESTERLUND, J., (2008). “Panel Cointegration Tests of the Fisher Effect”, Journal of Applied Econometrics, 23(2), ss. 193-233.
• WESTERLUND, J., ve EDGERTON, D. L., (2008). “A Simple Test for Cointegration in Dependent Panels with Structural Breaks”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 70(5), ss. 665-704.
• WILLIAMSON, S., (2016). “Neo-Fisherism A Radical Idea, or the Most Obvious Solution to the Low-Inflation Problem?”, The Regional Economist, July 2016, https://www.stlouisfed.org/~/media/Publications/Regional%20Economist/2016/July/RE_July16.pdf (Erişim Tarihi: 10.07.2020).