PAGAN İNANÇLARIN GÜNÜMÜZ SANATINDA İZLERİ

Yıl 2023, Sayı: 5, 1 - 7, 29.09.2023

Kübra Kılıç

https://doi.org/10.5152/ArtIcon.2023.1261166

Öz

Semavi dinlerin, insanı biriciklik kategorisine yerleştirmesi durumu, son yüzyıllarda yaşanan
savaşlar, yıkımlar, ekolojik dengenin bozulması ve toplumların kendi değerlerine sahip çıkması
gibi etmenlerin sonucunda sekteye uğramıştır. İnsanlar, ruhaniyet ile bağ kurmuş ve doğaya
dönüş başlamıştır. Eski doğa dinlerinin izlerini arayanlar, pagan inançların günümüzde artan bir
oranda ilerlemesine vesile olmuşlardır. Hristiyan inancının, pagan dinlerinden aldığı tanrı ve tanrıçalar,
kutsal motifler; Hristiyan sanatı ile birlikte kendini dönüştürerek sanatçılar tarafından yüzlerce
yıl kullanılmıştır. Çağdaş sanatta, sanatçıların birçok alandan yararlanması ve geniş çalışma
alanları, pagan ritüellerin ve motiflerin dönüşüm geçirmeden kullanılmasına olanak sağlamıştır.
Günümüzde, birçok sanatçı pagan ritüelleri ve sembolleri, Hristiyanlık öncesi dünyanın izlerini silmeden
kullanmaktalar. Bazen katartik bir anlayışla arınmak için, bazen şifa bulmak için bazense
kendi yerel doğa dinlerini yaşatmak için pagan inanç sistemlerinden yararlanmışlardır. Bu makalede,
pagan kelimesinin nasıl ve nereden türediği, günümüzde paganizm inancının artma sebepleri
ve günümüz sanatçılarının doğa dinlerinden faydalanarak sanatsal çalışmalarına nasıl yön verdiği
üzerinde durulmaktadır. Sanatçıların, sanatsal üretim aşamalarında, ritüel ve ayinlerden faydalanması
ve pagan inançların sembollerinin ve anlatılarının günümüzde nasıl kullanıldığı anlatılmıştır.
Güncel sanatçıların neden pagan temelli ritüellerden yararlandığı ve sanatsal çalışmalarında eski
dünya kökenli izlerin varlığının sebepleri sorgulanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Paganizm, semavi dinler, sanat

Traces of Pagan Beliefs in Contemporary Art

Öz

The monotheistic religions put the human first but that situation has been interrupted as a result
of wars, destructions, deterioration of the ecological balance, and the protection of its own values
by societies in the last centuries. Humans have bonded with the spirit and their return to nature
has begun. People look for traces of ancient nature religions have led to an increase in pagan
beliefs today. Gods and goddesses, sacred motifs that Christians took from pagan religions;
changed with the Christian art and was used by artists for hundreds of years. In contemporary art,
as a result of artists benefiting from many fields and wide working areas, pagan rituals and motifs
have been used without transformation. Today, many artists use pagan rituals and symbols without
erasing the traces of the pre-Christian world. Artists sometimes used pagan belief systems
to purify with a cathartic understanding, sometimes to find healing, and sometimes to keep their
local nature religions alive. In this article, it has been studied how and from where the word pagan
originated, the reasons for the increase of paganism today, and how today’s art directs its artistic
works by making use of nature religions. It is explained how the artists benefit from rituals and
rites during the artistic production stages and how pagan symbols and pagan narratives are used
today. It has been tried to question why contemporary artists benefit from pagan-based rituals
and the reasons for pre-Christian beliefs in their artistic works.

Anahtar Kelimeler

Paganism, monotheistic religions, art

Kaynakça

• Abramovic, M. (2022). Complain to tree [Performans]. https ://ww w.des ignbo om.co m/art /mari na-ab ramov ic-co mplai n-to- a-tre e-11- 30-20 20/ (Erişim Tarihi: 18.11.2022).
• Alıcı, M. (2017). Yeni dini hareketlerin klasik dinlerden farkı: Post modern paganizm geleneksel dindarlığa karşı. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 5(15), 23–32.
• Antmen, A. (2017). 20. yüzyıl Batı sanatında akımlar. Sel.
• Arya, R. (2016). Spirituality and contemporary art, Oxford research encyclopedias. https ://do i.org /10.1 093/a crefo re/97 80199 34037 8.013 .209 (Erişim: 10.12.2022)
• Ballesteros Alcaín, I. (2020). Between sacred and profane. 2nd Interdisciplinary and Virtual Conference on Arts in Education, CIVAE 2020. ss. 79–83.
• Camillo, A. P. (2016). Maypole dancing and other body movements in A Neo-Pagan Bealtaine ritual in Ireland, master of arts in ethnochoreology. University of Limerick.
• Cusack, C. M. (2011). The sacred tree: Ancient and medieval manifestations, Cambridge scholars publishing. British Library.
• Cusack, C. M. (2008). The return of the goddess: Mythology, witchcraft and feminist spirituality. In J. R. Lewis & M. Pizza (Eds.). Handbook of contemporary paganism (Vol. 2009, ss. 23–32). Brill. The_R eturn of_ t he_Go ddess Myth ology Witc .pdf (Erişim: 15.06.2023).
• Cush, D. (2013). Pagan. https ://ww w.reo nline .org. uk/wp -cont ent/u pload s/201 9/05/ Pagan ism.p df (Erişim: 20.12.2022) Emre, O. (2015). Tuvalden fırlayan performans sanatçıları: Viyana Aksiyonistleri. Görünüm, 1(1), 14-19.
• Finkelstein, S. L. (2012). Ana Mendiata- A search for identity, A (Thesis in Art History). University of Missouri.
• Gahtan, M. W. (2022). Exhibition and displays of religious art, Oxford research encyclopedias. https ://do i.org /10.1 093/a crefo re/97 80199 34037 8.013 .911 (Erişim: 18.12.2022)
• Giddens, A. (2019). Modernite ve bireysel kimlik (Ü. Tatlıcan, Çev.). Say. Graham Mckay, D. (2016). Minneapolis art show explores modern paganism and ancient realms, the wild hunt. https ://ww w.pat heos. com/blogs/ wildh unt/2 012/0 6/re- encha nting -the- world -art- and-p agani sm.ht ml (Erişim: 28.11.2022)
• Harris, A., Kevin- Panzica, M., & Kate- Crocker, A. R. (2016). Paganism and counseling: The development of a clinical resource (ss. 857–875). De Gruyter Open. Erişim: 20.06.2023.
• Heardman, A. (2018). What modern witchcraft means for art history, mutual art. https ://ww w.mut ualar t.com /Arti cle/W hat-M odern -Witc hcraf t-Mea ns-fo r-Art -His/ 60869 4CF0B E5336 5 (Erişim: 5.12.2022)
• Hutton, R. (1999). The triumph of the moon: A history of modern Pagan witchcraft. Oxford University Press. İlge, R. R. (2020). Küreselleşme ve güncel sanat sorunlarının odağında bir sergi: Magiciens de la Terre. ARTS: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, (3), 40–56. [CrossRef]
• Karmel, P. (1995). Art review; persistence of Pagan myth in modern imagination, the New York times. https ://ww w.nyt imes. com/1 995/1 2/29/ arts/ art-r eview -pers isten ce-of -paga n-myt h-in- moder n-ima ginat ion.h tml (Erişim: 25.11.2022)
• Kılıç, A. (2022). 1960 sonrası kadın sanatçıların baskıresimlerinde beden imgesi. Art-e Sanat Dergisi, 15(29), 89–107.
• Konior, B. (2016). Surface over depth: Pagan interspecies art. https ://ww w.aca demia .edu/ 24931 621/S urfac e_ove r_Dep th_Pa gan_I nter_ speci es_Ar t_201 6_ (Erişim: 20.11.2022)
• Kumar, K. (2013). Sanayi sonrası toplumdan post-modern topluma, çağdaş dünyanın yeni kuramları (M. Küçük, Çev.). Dost.
• Long, R. (1989). Mud Circle ve Yuendum sanatçı topluluğu (1989), Yarla, Magiciens de la Terre sergisi [Sergi]. Fransa. https ://ww w.cen trepo mpido u.fr/ fr/pr ogram me/ag enda/ evene ment/ c5eRp ey (Erişim Tarihi: 18.11.2022)
• Mendiata, A. (1973–77). Silueta works in Mexico [Performans]. https ://ww w.mut ualar t.com /Artw ork/S iluet a-Wor ks-in -Mexi co--B ody-W ork/8 38E5D 02E55 7368B (Erişim Tarihi: 15.11.2022). Modern Paganlar, Antik diyarlar (Modern Pagans/ Ancient Realms) sergisi
• [Sergi]. (2019). Vine Art Centre. https ://ww w.pat heos. com/b logs/ wildh unt/2 012/0 6/re- encha nting -the- world -art- and-p agani sm.ht ml (Erişim Tarihi: 20.11.2022).
• Nasr Hossein, S. (2006). Religious art, traditional art, sacred art, world wisdom. http: //www .worl dwisd om.co m/pub lic/v iewpd f/def ault. aspx? artic le-ti tle=R eligi ous_A rt_Tr aditi onal_ Art_S acred Art_ by_Se yyed_ Hosse in_Na sr.pd f (Erişim: 8.12.2022)
• Nitsch, H. (1998). Mysterian theater [Performans]. https ://ww w.nit sch-f ounda tion. com/w p-con tent/ uploa ds/20 22/05 /100. -Akti on-19 98-Fo to-Ar chiv- Cibul ka-Fr ey-5- 1-sca led.j pg (Erişim Tarihi: 12.11.2022).
• Nunn, N. (2010). Religious conversion in colonial Africa. American Economic Review, 100(2), 147–152. [CrossRef]
• Pitzl-Water, J. (2012). Re-enchanting the world: Art and paganism. The Wild Hunt. https ://ww w.pat heos. com/b logs/ wildh unt/2 012/0 6/reencha nting -the- world -art- and-p agani sm.ht ml (Erişim: 27.11.2022)
• Schneemann, C. (1964). Meat Joy [Performans]. The Museum Of Modern Art. https ://ww w.mom a.org /coll ectio n/wor ks/12 6279 (Erişim Tarihi: 12.11.2022).
• Schwarzkogler, R. (1965). 3rd Action [Photograph]. Tate. https ://ww w.tat e.org .uk/a rt/ar twork s/sch warzk ogler -3rd- actio n-t11 848 (Erişim tarihi 10.11.2022).
• Spero, N. (2009) Take no Prisoners [Enstalasyon]. Galerie Lelong & Co. https ://ww w.gal eriel elong .com/ exhib ition s/nan cy-sp ero3 (Erişim Tarihi: 16.11.2022).
• Stramiska, M. F. (2005). Modern paganism in world cultures. ABC-CLIO. The art newspaper (2020). Marina Abramovic advises public to complain to a tree to help heal from 2020. https ://ww w.you tube. com/w atch? v=bQm AHmLy 5DA (Erişim: 19.06.2023)
• Tosun, A. F. (2022). Sinema ve paganizm ilişkisi bağlamında Türk sinemasında pagan kadın temsilleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (56), 203–217.
• White, M. H. (2014). Contemporary paganism. Conte mpora ry_Pa ganis m.pdf (Erişim: 25.11.2022)
• Yılmaz, M. (2013). Modernden postmoderne sanat. Ütopya.