Sanat ve İktidar İşbirliği

Yıl 2024, Sayı: 7, 1 - 10, 27.09.2024

Mutlu Erbay

Öz

Sanatın iktidar ile olan ilişkisi her dönemde karşımıza çıkmaktadır. Özellikle bilim ve sanat alanında öncü olmak isteyen hükümdarlar en yetenekli ve bilgili alimleri, bilim adamlarını ve sanatçıları yanlarında görmek istemişlerdir. Onlara iktidarlarının gücünü halka göstermeleri için imkan sağlamışlardır. En ideal mimari planlar bu yolla karşımıza çıkmıştır. Pantheon, Parthenon, Ayasofya gibi büyük mimari anıtları gibi. Bramente, Dante, Mimar sinan gibi önemli şahsiyetler iktidarların sağladıkları ortamlarda gelişmiş, yetişmiş ve sanatlarını icra etmişlerdir. İktidar sanatı ve sanatçıyı etkilemektedir. İktidar desteklediği eserler ile halkının üzerinde etki kurmaya ve gücünü göstermeye çalışmaktadır. Sanatçı açısından da en güzel eserlerini ortaya koyarak iktidarı etkilemeye çalışmaktadır. Yetenekli bir sanatçının yapabileceği en mantıklı iş iktidara yakın olup onun isteklerini en idealist şekilde gerçekleştirmektir. Bu makale sanatın güç ve iktidarla olan ilişkisini araştırarak ortaya koymak için oluşturulmuştur. Nitel bir araştırma olarak betimsel veri analizi yöntemiyle yapılandırılmış, alanyazından elde edilen veriler bu yöntem doğrultusunda toplayarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada, sanat ve iktidarın bu başlıklar altında ele alınan toplumun sanata olan ilgisini düşüncelerinin, sanatçının tutumunu bilgi temelinde incelemesiyle birlikte, sanat ile iktidar arasındaki ilişki üzerine bir kavramsal çerçeve çizilmiştir.

Anahtar Kelimeler

güç, sanat, iktidar, yönetim

Etik Beyan

YOK

Destekleyen Kurum

YOK

Teşekkür

ÜNİVERSİTEME

Kaynakça

• Agaoğulları, M. A., (2021). Fransız Devrimi’nde siyasal düşünceler ve mücadeleler 1789-1794 jakobenlerin iktidarı, c 3. dipnot yayınları.
• Akdede, S. H. (2023). Kültür-Sanat ve sermaye iktidar. Alfa Yayınları.
• Akengin, Ç. (2014). Sanat ideoloji politika ilişkileri. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), https://doi.org/10.7816/ulakbilge-02/04-11
• Akkoç, D.A. (2018). Sanat ve İktidar üzerine, Birikim dergisi.com, 30 Eylül. https://birikimdergisi.com
• Alemdaroğlu. Gökçenur. (2023). Günümüz sistemini sorgulatan eski Mısır’da hukuk hakkında 7 şaşırtıcı gerçek, onedio, https://onedio.com/haber/gunumuz-sistemini-sorgulatan-eski-misir-da- hukuk-hakkinda-7-sasirtici-gercek-1149679
• Araç. Ünal. (2022). İktidar ve sanat: Damat İbrahim Paşa’nın hamiliği (1718-1730). Vakıf Bank Kültür Yayınları.
• Arapoğlu, F. (2015). İmgelerin eylemleri, eylemlerin imgeleri: sanat ve politika üzerine sanat tarihi perspektifinden bir değerlendirme. International Art Symposiumu, Art, Reality and Paradox” Bildiri Kitabı, 8-9 2015. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Bodrum Güzel Sanatlar Fakültesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Matbaası.
• Artun, A. (2015). Sanatın iktidarı 1917 devrimi, Avangard Sanat ve Müzecilik. İletişim Yayınları.
• Atabek, N. (2003). Propaganda ve toplumsal kontrol. Selçuk İletişim Dergisi, 2(4), 4-12.
• Ataseven.Umut. (2021). Türkiye’den sesler Augustus dönemine genel bir bakış, https://www.indyturk.com/node/300956/t%C3%BCrki% CC%87yeden-sesler/augustus-d%C3%B6nemine-genel-bir- bak%C4%B1%C5%9F-
• Aytimur, R. G. (2024). Michel Foucault’da sanat ve iktidar ilişkisi üzerine bir inceleme. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 17(45), 291-306. https://doi.org/10.12981/mahder.1362866
• Babacan, M. (2023). İktidar ve sanat - Damat İbrahim Paşa’nın hamiliği (1718-1730). Tarih Kritik Dergisi, 9(4), 326-328.
• Berger. John. (2017). Sanatla direniş, çeviren Aslı Biçen, Metis Yayınları,192.
• Brinkmann, V. (2006). Renkli Tanrılar. İstanbul Arkeoloji Müzes, Sergi Kataloğu, Ege Yayınları(kod:9789758071319).
• Clark. T. (2011). Sanat ve propaganda. Ayrıntı Yayınları.
• Demir, Baykar. (2020). Goya’nın gözünden cadı figürü. MSGSÜ Sosyal Bilimler, 1(21), 89-102. https://dergipark.org.tr/tr/pub/msgsusbd/issue/57225/1105787
• Derin. Ö. (2021). Yontulmuş bedenden performatif bedene: sanat ve iktidar gerilimi. ViraVerita E-Dergi(13), 142-164.
• Durugönül. Serra. (2022). Propoğandanın gücü ve Roma İmparatorluğu. Aktüel Arkeoloji, s.1.
• Durmuş.T. I. (2009). Tutsan Elini ben fakirin: Osmanlı Edebiyatında hamilik geleneği. Doğan Kitap.
• Gide, Andre. (2018). Sanat baskıdan doğar. İzdiham Dergisi, https://www.izdiham.com/andre-gide-sanat-baskidan-dogar/
• Girginer. K.S. &D. Collon. (2014). Cylinder and stamp seals from tatarian tumulus, Anatolian Studies, 64 5972.
• Golding.W. (2021). Sineklerin Tanrısı, çev Mine Urgan, İşbankası yayınları, (17).
• Göksu Erdeğer, M. (2020). III. Alâeddin Keykubad’in Türkiye Selçuklu Devleti’nin tahtına çıkışı. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi (13), 79-112.
• Gözlü, A. & Efe, A. (2023). Antik bir savaş kuramcisi: Thukydides. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (31), 393-414. https://doi.org/10.56597/kausbed.1261389
• Güneş. A. (2019). İktidarin diyalektiği ve sanat. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi (42), 17-29 https://doi.org/10.17498/kdeniz.571011
• Erbay. M. (2009). Sanatın güç ve iktidarla dansı, Artistmodern, Eylül.
• Erbay. M. (2024). Kültürel antropoloji ile yeni müzecilik deneyimi: yüz yapılandırma çalışmalarının Dünyada ve Türkiye’deki örnekleri; Darülmülk Hanedanları Sergisi (2023). Ejons Dergisi, 8(1), ss. 94-104.
• Erbay. M. (2016). Compare of Kandilli Observatory Museum with Galileo Museum, III.Uluslararası üniversite müzeleri birliği platformu konferans kitabı, değişen üniversite müzeleri, Trakya Üniversitesi Yayını, Edirne, 139-151.
• Erbay. F. (2009). Müze yönetimini kurumsallaştırma çabası (1984-2009). Mimarlık Vakfı Enstitüsü Yayınları.
• Erbay. F. (2009). Sanatın yönetimi’nin boyutları. Kültür Üniversitesi Yayınları (93).
• Gökçek. F. (2017). Necip Fazıl and his poetika in the context of art-power relation. 1st International Symposium of Language, Art and Power Papers, 11-12 May, ss. 273-276.
• Keçiş. Murat. (2015), Bizans Dönemi’nde İstanbul’un kent yönetimi, büyük İstanbul tarihi. ISAM Ansiklopedisi Türkiye Diyanet Vakfı Islam Araştırmaları Merkezi Yay, Cilt 3, 18-37, https://www.cristianitytoday.com/history/people/rulers/costantine.html
• Kesey.K. (1975). Guguk kuşu, Nemesis Yayınları.
• Korkmaz. D. (2018). Political image in the context of art and politics relationship. Journal of Art, vol 1, (2),25-38.
• Kreft. L. (2008). Sanat ve siyaset: sanatın siyaseti ve siyasetin sanatı. Ali Artun (Ed.). Sanat / Siyaset: Kültür Çağında Politika ve Kültürel Politika. İletişim Yayınları.
• Lawrence. Cynthia Miller (1997). Women and art in early modern europe: patrons, collectors, and connoisseurs. Marie de Médici’s Patronage of Art and Architecture: Pennsylvania State Univ Pr. .https://tr.wikipedia.org/wiki/Marie_de%27_Medici
• Nochlin L. (2020). Kadınlar, sanat ve iktidar, çev Süreyyya Evren. YKY yayınları, s.184.
• Perdahcı. N. (2011). Hans Holbein resimlerine Anadolu halılarının etkileri. Sanat Ve Tasarım Dergisi, 1(7), 91-108. https://doi.org/10.18603/std.94543
• Pınar. B. (2019). İktidar ve sanat. Kitap yurdu.com,160.
• Pınarbaşı, Simge Özer. (2018): Halka önderlik eden özgürlük: alegori, edebiyat ve gerçeklik. Art-Sanat Dergisi, 9, 121-42.
• Satır. M. (2018). İdeoloji ve sanat ilişkisi bağlamında sovyet anıtsal propagandası. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3)
• Serhan. Ada ve A. Ayça İnce, (2009). Türkiye’de kültür politikalarına giriş. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Suzman. Jowell Frances. (1977). Thore-burger and the art of the past, Garland Publishing. http://www.abebooks.com
• Şimşek A. (2007). Sanat ve İktidar, siyasal tarih sürecinde sanat tarihi ve sanat akımları. Kanguru yayınları, 223.
• Tek, A. (2012). Tarih öncesi Anadoluda Roma Dönemi, Hüseyin, Sabri, Alanyalı (ed). Anadolu Arkeolojisi Içinde Ünite 8, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları,978-975-06-4437-5
• Uçar. F. (2023). İktidar ve sanat: Damat İbrahim Paşa’nın hamiliği (1718-1730). Tarih Kritik Dergisi, 9(3),264-266.
• Uslu Azarak, L. (2024). Hitit tabletleri ışığında Hititlerin etkileşimde bulunduğu eski Anadolu dilleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (38), 1000-1015. DOI: 10.29000/rumelide.1439802.
• Ülgen. Pınar, (2012). Geç Ortaçağ Avrupasında pazar ve panayır ilişkisinin ticaret hayatındaki rolü ve Türk-İslam Dünyasındakilerle karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(5).
• Üreten. H. (2011). ‘Ayşen Sina, Atinalı Perikles: yaşamı ve dönemi, Tiydem Yayıncılık, Ankara, 2011,222, eleştiri, Tarih Okulu Dergisi, 10, 219-226.İnternet Kaynakça / URL
• URL 1.
• https://www.slideshare.net/slideshow/the-first-civilizations/26138485#25 The firs civilizations unit 2 ancient and classical civilization Ph1007 Evolution of the Great Civilizations created by Carmen Zamora
• URL 2.
• Irfan Yalın 2023TV24 Bavulun Tarihi,https://t24.com.tr/yazarlar/irfan-yalin/bavulun-tarihi,41119 https://mediacdn.t24.com.tr/media/library/2023/08/1691856476794-image-1.png(15.04.2024)
• URL 3.
• https://worldarkeoloji.blogspot.com/2016/03/parthenon-tapnag. Html (15.04.2024)
• URL 4.
• https://irangashttour.com/2022/06/09/persepolis-as-a-symbol-of-ancient-iran/(15.04.2024)
• URL 5.
• https://www.konya.bel.tr/haber/baskan-altay-darul-mulk-sergi-sarayi-konyanin-tarihi-kimligine-deger-katacak(15.04.2024)
• URL 6.
• https://www.konya.bel.tr/haber/darul-mulk-sergi-sarayi-vatandaşlardan-yogun-ilgi-goruyor
• URL 7.
• https://www.konya.bel.tr/haber/darul-mulk-sergi-sarayi-
• URL 8.
• Joshua J. Mark tarafından yazıldı veTuğba Okumuş tarafından çevrildi.08 Temmuz 2021 tarihinde yayınlandı. https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-478/akropolis/
• URL 9.
• Yılmaz, Elif,Binhan: (2020 )Viyana’nın anıtları seyahat notları, https://www.binhanelifyilmaz.com/viyananin-anitlari
• URL 10.
• Yağmur, Bayram:(2023), https://gdh.digitaltarih,
• URL 11.
• https://artsandculture.google.com/
• URL 12.
• https://www.arkeoloji.biz/2022/12/augustus-prima-porta-heykeli-3d.html/ museo galileo, İnstituto e Museo di Storia della Scienza, Fienzave https://www.indyturk.com/node/300956/t%C3%BCrki% CC%87yeden-sesler/augustus-d%C3%B6nemine-genel-bir-bak%C4%B1%C5%9F-
• URL 13.
• https://www.konya.bel.tr/proje/darulmulk-sergi-sarayi89
• URL 14.
• https://konyakultur.com/istanbulda-acilan-%E2%80%9Cdarulmulk-konya-selcuklu-sarayl/
• URL 15.
• http://www.discoverislamicart.org/database_item.php?id=object;ISL;tr;Mus01_A;49;tr
• URL 16.
• https://www.bcekmece.bel.tr/kanuni-sultan-suleyman-koprusu