OSMANELİ MİMARLIK MİRASI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Sayı: 7, 11 - 18, 27.09.2024

İbrahim Batuhan Doğan , Emriye Kazaz

Öz

Osmaneli, Bilecik ilinin kuzeyinde bulunmaktadır. Bilecik iline bağlı olan bu ilçe batıda Bursa, doğuda Sakarya ve kuzeyde İzmit illeri ile komşu konumundadır. Üç farklı coğrafik bölgenin kesişiminde bulunan Bilecik ili ve Osmaneli ilçesi bölgenin tarihsel sürecinde önemli bir konuma sahiptir. Tarih boyunca farklı medeniyetlere ve devletlere ev sahipliği yapan bu bölge kültürel miras açısından da oldukça zengindir. Doğu-batı güzergahında önemli ticari ve dini yolların üzerinde olması, yaşam koşullarının daha rahat olması, iklim ve coğrafik özellikleri bölgenin uzun yıllardır yerleşim merkezi olmasını sağlamıştır. Tarihi milattan önceki dönemlere kadar giden bölgenin bu gibi özellikleri sayesinde kültürel miras varlıkları da çok sayıdadır. Taşınabilir kültürel miras zenginliği kadar bölgede bulunan taşınmaz kültürel mirası da bölge hakkında bilgi verici, dönemin özelliklerini ve yaşamını anlamaya yardımcı zenginliklerdir. Yapılan bu çalışmada Osmaneli ilçesinin eski yerleşim bölgesi olan ve kentsel sit alanı kapsamında bulunan mahalle ve bölgelerindeki sivil, dini ve kamusal mimarlık mirası ögeleri incelenmiştir. Bu kültürel miras ögeleri geçen yıllar içerisinde zaman zaman onarım, restorasyon ve sokak sağlıklaştırma projeleri ile günümüze ve geleceğe ulaştırılmaya çalışılmaktadır. Günümüzde yapılan çalışmalar ve koruma kararları ile bölgede bulunan çoğu geleneksel konutlar, farklı işlevlerde sivil mimarlık ürünleri ve anıtsal yapılar koruma altına alınmıştır. Çalışma kapsamında bu bölgede bulunan tescilli yapılar literatür kaynakları ve arşiv belgeleri eşliğinde incelenerek mevcut durumları ve geçirdikleri değişimler ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmaneli, Kültürel Miras, Mimarlık Mirası, Bilecik, Geleneksel Mimari

Etik Beyan

Bu çalışma kapsamında herhangi bir etik beyan formu gerekli değildir.

Kaynakça

• Akkayan, T. (1990). Osmaneli değişen bir Anadolu kasabası. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Çiçek Ünal, Ö. (2007). Bilecik – Osmaneli (Lefke)’de Hagios Georgios Rum Kilisesi. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Çiçek, İ. (2020). Osmaneli geleneksel konutlarında morfolojik analiz [Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Teknik Üniversitesi].
• Diri, A. (1995). Osmaneli yerleşimi’nin geleneksel dokusu üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi].
• Evcim, S. (2004). Osmaneli (Lefke) Hg. Georgios Osmanlı Dönemi Rum Kilisesi [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi].
• Gündoğdu, G.C. (2014). Osmaneli kentsel sit alanı içindeki iki farklı dokunun karşılaştırılması ve alan için koruma önerileri [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi]
• Özcan, H. Ö. (2007). Osmaneli’ndeki bir Rum Kilisesi’nin düşündürdükleri. Sanat Tarihi Dergisi, 16(2), 27-47.
• Özgür, M. (1996). Türkiye’de İpekböcekçiliği. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 12, 95-106.
• Pamir, A.B. (2004). Konut tipolojisi ve iç mekân kullanımında ekonomik ve sosyal yaşam değişimlerinin rolü ve ipekböcekçiliğin etkileri, Osmaneli (eski Lefke) kasabası örneği [Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]
• Pamir, A. B. ve Yücel, A. (2005). Osmaneli’nde sosyo-ekonomik değişimlerin konut tipolojisine etkileri. İtü Dergisi/a, 4(2), 70-78.
• Uluengin, B. ve Saatçi, S. (2009). Osmaneli ve geleneksel evleri. Kerkük Vakfı.
• Ünal, D. (2007). Bilecik- Osmaneli anıtsal yapılarının analitik açıdan değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]
• Yargıcı, A.E. (2007). Bilecik Osmaneli (Eski Leukai, Lefke) Keskinizade Muhtar Konağı ve çevresi incelemesi [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi].
• Görsel Kaynakça
• Görsel 1.
• Solda Osmaneli İpek fabrikası (Battalgazi, 1993), Sağda Osmaneli İpek Fabrikasından geriye kalan baca yapısı (Batuhan Doğan Arşivi, 2024)
• Görsel 2.
• Osmaneli Geleneksel konutlarında sokak ilişkisi
• Görsel 3. Ellezler Konağı plan rölöve çizimleri (Ünal,2007)
• Görsel 4. Ellezler Konağı eski görselleri (Ünal,2007)
• Görsel 5.
• Ellezler Konağı güncel durumu (Batuhan Doğan Arşivi, 2024)
• Görsel 6.
• Solda yapı tescil fişi (Gündoğdu, 2014), ortada ve sağda konut plan rölöve çizimleri (Ünal, 2007)
• Görsel 7.
• Yapıya ait eski görseller (Ünal,2007)
• Görsel 8.
• Yapıya ait güncel görseller (Batuhan Doğan Arşivi, 2024)
• Görsel 9.
• Solda yapının eski durumuna ait bir görsel (Gündoğdu, 2014), Sağda yapının güncel durumu (Batuhan Doğan Arşivi, 2024)
• Görsel 10.
• Cebecioğlu Konağı plan rölöve çizimleri (Ünal,2007)
• Görsel 11.
• Cebecioğlu Konağına ait görseller (Ünal,2007)
• Görsel 12.
• Solda Rüstem Paşa Cami tescil fişi (Eskişehir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu), sağda Rüstem Paşa Cami Plan çizimi (Uluengin ve Saatçi, 2009)
• Görsel 13.
• Üstte Rüstem Paşa Cami eski görseli (Ünal,2007), Altta Caminin güncel hali (Batuhan Doğan Arşivi, 2024)
• Görsel 14.
• Solda Kilise plan çizimi (Diri,1995), Ortada kilisenin 1977 yılından bir görsel (Gündoğdu, 2014), Sağda Kilisenin güncel durumu (Batuhan Doğan Arşivi, 2023)
• Görsel 15.
• Üstte Ellezler Hanının 2009 yılına ait bir görsel (Uluengin ve Saatçi, 2009), Sol altta Ellezler Hanı planı (Uluengin ve Saatçi,2009), Sağ altta Ellezler hanı güncel durumu (Batuhan Doğan Arşivi, 2024)
• Tablo 1.
• Osmaneli ilçesinin konumu