ŞİDDETİN DİJİTAL HALİ: SİBER ZORBALIĞIN PSİKOLOJİK İYİ OLUŞ VE DUYGUSAL ZEKÂ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 45 - 58, 30.06.2024

Gökalp Nuri Selçuk , Yasemin Asiltürk Okutan

https://doi.org/10.5281/zenodo.12594440

Öz

Bugün dünyamızda yaşanan en önemli gelişmelerden biri elektronik iletişim ağı olan internettir. İnternet sayesinde bilgiye hızlı erişim, yeni bilgi üretme, anında başkaları ile paylaşma ve depolama sağlanmaktadır. İnternet teknolojisinin kullanım alanlarının her geçen gün artması beraberinde birtakım olumsuzlukları da getirmektedir. Bu olumsuzluklardan biri olan ve son yıllarda artmaya başlayan siber zorbalık bilimsel araştırmaların tercih edilen konusu hâline gelmiştir. Günümüzde de siber zorbalık davranışlarının farklı şekillerde kendini gösterdiği gözlemlenmektedir.
Bu çalışmada dijitalleşmenin ortaya çıkardığı yeni bir şiddet türü olan siber zorbalığın psikolojik iyi oluş ve duygusal zekâ açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda literatür taraması yapılarak örnek çalışmalar eşliğinde konuya ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırma sonucunda siber zorbalığın psikolojik iyi oluş ve duygusal zekâ ile arasında negatif yönde bir ilişki olduğu tespit edilmiş, siber zorbalığın psikolojik iyi oluş ve duygusal zekâya olumsuz yönde bir yordayıcı olduğuna ulaşılmıştır. Yani siber zorbalık seviyesinin yüksek olması psikolojik iyi oluş ve duygusal zekâ seviyelerinin düşük olmasına sebep olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Turizm, Zorbalık, Geleneksel Zorbalık, Siber Zorbalık, İş Yeri Siber Zorbalığı, Psikolojik İyi Oluş, Duygusal Zekâ, Konaklama İşletmeleri.

THE DIGITAL FORM OF VIOLENCE: AN INVESTIGATION OF CYBERBULLYING IN TERMS OF PSYCHOLOGİCAL WELL-BEING AND EMOTIONAL INTELLIGENCE

Öz

The field of gastronomy and culinary arts in Turkey has shown great development in recent years. Universities providing education in this field were also affected by this development, and as a result, there was a rapid increase in the number of universities. In this context, the main purpose of the research is to determine which subjects are being studied in this field by making a bibliometric analysis of theses written on "gastronomy and culinary arts" at the doctoral level at the National Thesis Center. To achieve the purpose of the research, situation analysis, one of the qualitative research methods, was used. A total of 89 doctoral theses were reached with the findings obtained from the National Thesis Center. The population of the research consists of doctoral theses written between 2017 and 2023. Some parameters were used to classify theses. Findings were obtained in line with the parameters. It was determined that the first thesis written at the doctoral level was in 2017, the writing language was preferred as Turkish with a rate of 96.63%, quantitative research methods were used with a rate of 57.30%, and it was written in the department of gastronomy and culinary arts with a rate of 42.70%. However, when the theses were separated according to institutes, it was determined that the majority of theses were written in the social sciences institute with a rate of 61.80% and the thesis titles were written as gastronomy and consumer behavior with a rate of 23.60% and gastronomy tourism with a rate of 24.72%.

Anahtar Kelimeler

Bullying, Traditional Bullying, Cyberbullying, Workplace Cyberbullying, Psychological Well-Being, Emotional Intelligence

Kaynakça

• Akboy, R., Argun, Y. ve İkiz, E. (2003). “PDR Lisans ve Lisansüstü Programında Öğrenim Gören Öğrencilerin Düşünme Stilleri ve Benlik Saygılarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 283-292.
• Aktepe, E. (2013). “Ergenlerde Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyet”. New Symposium, 51(1), 31-36.
• Alyakut, Ö. (2017). “Üniversite Öğrencilerinin Siber Zorbalık Hakkında Görüşleri”. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 349-363. https://doi.org/10.21733/ibad.370198.
• Amalu, M. N. (2018). “Emotional Intelligence as Predictor of Academic Performance among Secondary School Students in Makurdi Metropolis of Benue State”. International Jourrnal of Scientific Research in Education, 1, 63-70. Retrieved [DATE] from http://www.ijsre.com.
• Arıcak, O.T. (2009). “Psychiatric Symptomatology as a Predictor of Cyberbullying among University Students”. Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167-184.
• Arıcak, O.T. (2011). “Siber Zorbalık: Gençlerimizi Bekleyen Yeni Tehlike”. Kariyer Penceresi Dergisi, 2(6), 10-12.
• Asiltürk Okutan, Y. (2023). Konaklama İşletmelerinde İş Yeri Siber Zorbalığı, Psikolojik İyi Oluş Ve Duygusal Zekâ, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ateş, B. (2016). “Üniversite Öğrencilerinde Akademik Başarının Yordayıcısı Olarak Psikolojik İyi Oluş ve Sosyal Yetkinlik”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1203-1214 Doi:10.17755/Esosder.86299.
• Aydoğan, S. (2020). Sınıftaki Parçaların Yer Değiştirmesine İlişkin Veli Görüntülerin İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aysan, F. (2016). “Young İnternet Bağımlılığı Testi Kısa Formunun Türkçe Uyarlaması: Üniversite Öğrencileri Ve Ergenlerde Geçerlilik Ve Güvenilirlik Çalışması”. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17(1), 69-76.
• Bayram N. ve Saylı M. (2011). “Üniversite Öğrencileri Arasında Siber Zorbalık Davranışı”. Suç Önleme Sempozyumu, Bursa, 7-8 Ekim.
• Belsey, B. (2004). “Cyberbullying: An Emerging Threat To The “Always On Generation”. Retrieved January 16.
• Bernal Ruiz, C., Rosa-Alcázar, A.I., GonzálezCalatayud, V. & Rosa Alcázar, E. (2017). “Is there a relationship between problematic Internet use and responses of social anxiety, obsessive-compulsive and psychological well-being among adolescents?”. Anales de Psicología, 33(2), 269-276. http://dx.doi.org/10.6018/analesps.33.2.265831.
• Bowen, G.A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 2740.
• Brown, K., Jackson, M. & Cassidy, W. (2006). “Cyber-bullying: Developing Policy to Direct Responses that are Equitable and Effective in Addressing This Special Form of Bullying”. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 57. 282-296.
• Caruso, D. R. (2002). “Relation of an ability measure of emotional intelligence to personality”. Journal of Personality Assessment, 79(2), 306-320.
• Corbin, J., ve Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
• Chisholm, J.F. (2014). “Review of the Status of Cyberbullying and Cyberbullying Prevention”. Journal of Information Systems Education, 25(1), 114-126.
• Crosslin, K., & Golman, M. (2014). "Maybe you don't want to face it"—College Students' Perspectives On Cyberbullying. Computers İn Human Behavior, 41, 14–20. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.09.007 Cüceloğlu, D. (1993). İyi Düşün Doğru Karar Ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çetinkaya, Ö. ve Alparslan, A. M. (2011). “Duygusal Zekânın İletişim Becerileri Üzerine Etkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 16(1), 363-377.
• Çiftçi, H. (2015). Lise Öğrencilerinin Siber Zorbalık Eğilimlerinin Facebook Tutumu ile İlişkisinin İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dooley, J.J., Pyzalski, J. & Cross, D. (2009). “Cyberbullying Versus Face-to-Face Bullying: A Theoretical and Conceptual Review”. Journal of Psychology, 217(4), 182-188.
• Durna, S. (2019). Lise Öğrencilerinde Siber Zorbalık Ve Siber Mağduriyet Sıklığı Ve Bunların Anksiyete Ve Depresyon İle İlişkisinin İncelenmesi: Konya örneği, (Uzmanlık Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ekşi, F. (2012). “Examination of Narcissistic Personality Traits' Predicting Level of İnternet Addiction and Cyber Bullying Through Path Analysis”. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(3), 1694-1706.
• Eliçora, R. (2020). Ergenlerde Siber Mağduriyet ve Siber Zorbalıkla Başa Çıkma Becerilerinin Duygusal Zekâ ile İlişkisinin İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eroğlu, Y. (2011). “Koşulluöz-Değer Ölçeğinin Geçerlik Ve Güvenirliği”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 410-426.
• Gallego, A., McHugh, L., Villatte, M. and Lappalainen, R. (2020). “Examining the Relationship Between Public Speaking Anxiety, Distress Tolerance and Psychological Flexibility”. Journal of Contextual Behavioral Science, 16, 128-133.
• Gelibolu, M. F., Bayır, E. A., Demiralay, R., ve Akdenizli, İ. (2016). “Öğrencilerin Siber Mağduriyet Yaşama Durumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler Konferansı, 107-115.
• Goleman, D. (2003). Duygusal Zekâ. (Çev. B.S. Yüksel,) İstanbul: Varlık Bilim.
• Gönenç, N. (2018). Üniversite Öğrencilerinde Siber Zorbalık Ve Siber Mağduriyetin Duygusal Zekâ Ve Psikolojik İyi Oluş Açısından İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hemphill, S. A., Heerde, J. A. & Gomo, R. (2014). “Defining Bullying: A Conceptual Definition of School-Based Bullying for the Australian Research and Academic Community”. Austaralian: Aracy.
• Hendrie, W. (1998). Emotional Intelligence at Work. San Francisco.
• Hidalgo, J., Navarro Bravo, B., Martínez, I., Andrés-Pretel, F., Latorre, J., Escobar, F. (2010). “Psychological Well-being, Assessment Tools and Related Factors”. Psychological Well-Being, 9, 77-113.
• Huang, Yun-yin & Chou, Chien. (2010). “An Analysis Of Multiple Factors Of Cyberbullying Among Junior High Schoolstudents In Taiwan”, Computers In Human Behavior, 26, 1581–1590.
• Huppert, F., A. (2009). “Psychological well‐being: Evidence Regarding its Causes and Consequences”. Applied Psychology: Health and Well‐Being, 1(2), 137-164.
• Keyes, C.L.M., Shmotkin, D. & Ryff, C.D. (2002). “Optimizing Well-being: The Empirical Encounter of two Traditions”. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 1007-1022.
• Klimburg, A. (2012). “National Cyber Security Framework Manual”. NATO CCD COE. Tallinn. doi:10.1017/CBO9781107415324.004.
• Langos, C. (2012). “Cyberbullying: The Challenge To Define”. Cyberpsychology, Behavior, And Social Networking, 15(6), 285-289. doi:10.1089/cyber.2011.0588.
• Li, Q. (2007). “Bullying in The New Playground: Research into Cyberbullying and Cyber Victimisation”. Australasian Journal of Educational Technology, 23(4), 435-454.
• McQuade, S. C., James P. C. & Meyer. N. (2009). Cyber Bullying: Protecting Kids and Adults from Online Bullies. Bloomsbury Academic.
• Martyniak, M., & Pellitteri, J. (2020). “The Effects of Short-Term Emotional Intelligence Training on Preschool Teachers in Poland”. Poland: Psychological Topics.
• Mayer, J.D. & Salovey, P. (1990). “Emotional intelligence and the construction and regulation of feelings” Applied and Preventive Psychology 4(3),197-208.
• Morgan, K., Brebbia, C.A. & Spector, J.M. (2006). The Internet Society 2: Advances in Education. Commerce and Governance. Southampton, UK: WIT.
• Nemli, Ç.E. (2001). “Duygusal Zekâ ve Liderlik”. Verimlilik Dergisi, 1, 131-138.
• Olweus, D. (1991) Bully/Victim Problems among Schoolchildren: Basic Facts and Effects of a School Based Intervention Program. In: Pepler, D.J. and Rubin, K.H., Eds., The Development and Treatment of Childhood Aggression Hillsdale, Lawrence Erlbaum, NJ, 411-448.
• Olweus, D. (1994). Bullying at school. Aggressive Behavior. Springer. Boston: MA.
• Ortega, R., Elipe, P., Mora-Merchan, J.A., Calmaestra, J. & Vega, E. (2009). “The Emotional Impact on Victims of Traditional Bullying and Cyberbullying”. Journal of Psychology, 217(4). doi: 10.1027/0044-3409.217.4.197.
• Özer, G. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Siber Zorbalık Yaşama Düzeyleri ile Siber Zorbalığın Öğrenciler Üzerindeki Etkileri ve Öğrencilerin Siber Zorbalıkla Baş Etme Stratejileri, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Padır, M. A., Eroğlu, Y., Çalışkan, M. (2015). “Erganlerde Öznel Mutluluk ile Siber zorbalık ve Mağduriyet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Online Teknoloji Bağımlılığı ve Siber Zorbalık Dergisi 2(1), 32-51.
• Patchin, J.W., & Hinduja, S. (2010). “Cyberbullying and Self‐Esteem”. Journal of school health, 80(12), 614-615.
• Roitman, J. (1999). Emotional Intelligence. USA: The Heart is Smarter than the Brain, University of Colorado.
• Ryff, C.D. & Kayes, C. (1995). “Psychological Weil-being in Adult life”. Current Directions in Psychological Science, 4(4), 99-104.
• Ryff, C. D. & Singer, B. H. (2006). “Best News Yet on the Six-Factor Model of Well-Being”. Social Science Research, 35(4), 1103-1119.
• Sakallı, H. (2015). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeyleri İle Siber Zorbalık Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Steven J, S., ve Howard E, B. (2011). The EQ edge: Emotional intelligence and your success. Özgür Yayınları.
• Serin, H. (2012). Ergenlerde Siber Zorbalık/Siber Mağduriyet Yaşantıları ve Bu Davranışlara İlişkin Öğretmen ve Eğitim Yöneticilerinin Görüşleri, (Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Somuncuoğlu, D. (2004). Durumlu Öğrenmenin Duygusal Zekâ Yeterliliklerinin Geliştirilmesine Etkisi, (Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sourander, A., Klomek, A.B., Ikonen, M., Lindroos, J., Luntamo, T., Koskelainen, M. & Helenius, H. (2010). “Psychosocial Risk Factors Associated With Cyberbullying Among Adolescents: A Population-Based Study”. Archives of General Psychiatry, 67(7),720-728.
• Şahin, M., Sarı, S., Er, S. ve Özer, Ö. (2010). “Lise Öğrencilerinin Siber Zorba Davranışlarda Bulunma ve Maruz Kalma Durumlarına İlişkin Görüşleri”. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 5(21), 257-270.
• Tufan, Ş. (2011). Geliştirilen Duygusal Zekâ Eğitimi Programının Ortaöğretim Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Düzeylerine Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Usta, A. (2013). Lise Öğrencilerinin Öfke Düzeyleri ile Siber Zorbalık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Samsun İli Örneği, (Yüksek Lisans Tezi). Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Vandebosch, H. & Cleemput V. (2009). “Defining Cyberbullying: A Qualitative Research Into The Perceptions Of Youngsters”, Cyberpsychology & Behavior, 11(4),499-503.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis.
• Whittaker, E. & Kowalski, R.M. (2015), “Cyberbullying Via Social Media”. Journal of School Violence, 14, 11–29.
• Williams, K. R., & Guerra, N. G. (2007). “Prevalence and Predictors of Internet Bullying”. Journal of Adolescent Health, 41,14-21. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2007.08.018.
• Yaman, E., Eroğlu, Y., & Peker, A. (2011). Okul Zorbalığı Ve Siber Zorbalık. İstanbul: Kaktüs Yayınları.
• Yayla, M. (2013). “Hukuki bir Terim Olarak “Siber Savaş”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2, 17-26.