Brazil Filminin Kafkavari Perspektiften Felsefi Bir Analizi

Yıl 2025, Sayı: 19, 56 - 76, 26.06.2025

Umut Dağ

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1502240

Öz

Terry Gilliam’ın Brazil filmi kafkavari durumun yaşandığı bir olay örgüsü içinde iktidarın uygulayıcısı olan ve bu nedenle de muazzam güce sahip olan bürokrasiye yönelik eleştirileri ve bireyin totaliter bürokratik bir düzende nasıl kendisine ve topluma yabancılaştırıldığını konu edinir. Bununla beraber film bahsi geçen düzendeki bu baskıcı ve keyfi uygulamalara maruz kalan insanın bireyselliğin nasıl ortadan kaldırıldığını da sinematik imkânlar dâhilinde izleyiciye sunar. Filmin ana karakteri Sam’in yaşadıkları kafkavari bir dünyada yabancılaşan ve insandışılaştırılan bir bireyin var olma, otantik kalabilme kaygısının önemli örneklerinden biri olarak özetlenebilir. Rüyalar kadar toplumsal dayanışma ve ortak kader anlayışı etrafında buluşabilecek kişilerin mücadelesi de bir umut olarak filmde sunulur. Çalışmanın ilk bölümünde kafkavari perspektiften Kafka’da bürokrasi ve yabancılaşma sorunu analiz edilecektir. Bu analize geçmeden evvel bürokrasi ve yabancılaşma kavramlarının felsefi ve teorik arka planı bu alanda yazmış önemli düşünürlerin görüşlerine başvurularak genel hatlarıyla ortaya konacaktır. İkinci bölümde ise kafkavari perspektiften Brazil filminin analizi yapılacaktır. Sonuç kısmında ise genel bir değerlendirmeye yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kafkavari Perpsektif , Bürokrasi , Yabancılaşma , Felsefe

Kaynakça

• Arendt, H. (2018). Sorumluluk ve Yargı. Çev. Müge Serin. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Bensoussan, G and Labica G. (2012). Marksizm Sözlüğü. Çev. Yalçıntoklu. İstanbul: Yordam Kitap Yayınları.
• Best Kafkaesque Movies. https://m.imdb.com/list/ls562174664/
• Brod. M. (2000). Kafka’da İnanç ve Umutsuzluk. Çev. Kamuran Şipal. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Camus, A. (2019). Sisifos Söylemi. Çev. Tahsin Yücel. İstanbul: Can Yayınları.
• Despiniadis, C. (2023). İktidar Anatomicisi Franz Kafka ve Otorite Eleştirisi. Çev. Eylem Akçay. İstanbul: Sümer Yayıncılık.
• Fischer, E. (1985). Franz Kafka. Çev. Ahmet Cemal. İstanbul: Bilim Sanat Felsefe Yayınları.
• Fromm, E. (1991). Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları. Çev. Aydın Arıtan, İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Gilman. S. L. (2022). Franz Kafka. Çev. M. Murtaza Özeren. İstanbul: Runik Kitap Yayınları.
• Glass, F. (1986).Brazil by Terry Gilliam. Film Quarterly. Vol. 39, No. 4, pp. 22 – 28.
• Handique. U and Phukan D. D. (2021). Franz Kafka’s The Trial As A Critique of Bureaucratic System. Webology. 18(6), 3397- 3402.
• Kafka, F. (2019). Dönüşüm. Çev. Ahmet Cemal. İstanbul: Can Yayınları.
• Kafka, F. (2023). Babaya Mektup. Çev. Regaip Minareci. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kafka, F. (2023). Dava. Çev. Gülperi Sert. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kafka, F. (2023). Şato. Çev. Regaip Minareci. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Koutsourakis, A. (2020). The Politics of Humour in Kafkaesque Cinema: A World- System Approach. Film – Philosophy, 24 (3), 259- 283.
• Löwy, M. (2018). Kafka Boyun Eğmeyen Hayalperest. Çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Lukacs, György. (1998). Tarih ve Sınıf Bilinci. Çev. Yılmaz Öner. İstanbul: Belge Yayınları.
• Marx, K. (2015). Komünist Manifesto. Çev. Nail Satılgan. İstanbul: Yordam Yayınları.
• Marx, K. (2016). 1844 El Yazmaları. Çev. Murat Belge. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Melton, J and Sterling, E. (2013). The Subversion of Happy Endings in Terry Gilliam’s Brazil. Edited by Jeff Birkenstein, Anna Froula and Karen Randell. The Cinema of Terry Gilliam, (66 – 79), New York: Wallflower Press.
• Ollman, B. (2012). Yabancılaşma Marx’ın Kapitalist Toplumdaki İnsan Anlayışı. Çev. Ayşegül Kars, İstanbul: Yordam Yayınları.
• Onaran, A. Ş. (1986). Sinemaya Giriş. İstanbul: Filiz Kitabevi
• Öztürk, S. (2018). Sinema Felsefesine Giriş Film – Yapımı Felsefe. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Pappenhaeim, F. (1959). The Alienation of Modern Man. New York: Monthly Review Press.
• Peterson, D and Harvey D. C. H. (2015). Kafkaesque Bureaucracies as Natural Breaching Experiments: Interactional Failures and the Search for Institutional Agency. Symbolic Interaction, 38(2), 195- 212.
• Robertson, R. (2004). Kafka A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
• Schmitt, R. (2003). Alienation and Freedom. Colorado: Westview Press.
• Scruton, R. (2007). The Palgrave Macmillan Dictionary of Political Thought. New York: Palgrave Macmillan Press.
• Tuncay, O. (2012). Kafka’yı Kullanma Klavuzu Bir Feonomen Olarak Kafka. İstanbul: Nokta Kitap.
• Uygur, N. (1984). Felsefenin Çağrısı. İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Walzer, M. (1993). Interpretation and Social Criticism. New York: Harvard University Press.
• Weber, M. (2021). Sosyoloji Yazıları. Çev. Taha Parla. İstanbul: Metis Yayınları.
• Wheeler, B. (2005). Reality is What You Can Get Away With: Fantastic Imaginings, Rebellion and Control in and Film. Critical Survey. Vol. 17, No. 1, pp. 95 – 108.
• Yıldız, M. A. (2024). Aristoteles’in Özgürlük Görüşünün Mitolojik kökenleri. FLSF Dergisi, Sayı: 37, 151- 170.