Feminist Film Fenomenolojisi: Malgorzata Szumowska'nın Filmleri Üzerinden Haptik Görselin Beden ve Dokunma ile İlişkisini Anlamlandırmak

Yıl 2025, Sayı: 19, 141 - 158, 26.06.2025

Berceste Gülçin Özdemir

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1518944

Öz

Film fenomenolojisi, filmler aracılığıyla dünyayı ve hayatı anlamlandırmaya çalışan bireyin kendisi, hayatın içindeki nesneler, algının kendi içindeki algılama süreci ve bu süreçten doğan sorgulamalarla bireyin hayatla kurduğu ilişki üzerine çokça düşündürür. Maurice Merleau-Ponty, Göz ve Tin (1964) adlı eserinde, düşünsel imgenin, yok olanı var kılan görünün, Varlığın kalbine yönelmesinin bir parantez açtığını belirtir. Bu çalışma, film fenomenolojisi alanında haptik imge ve beden ilişkisini analiz ederken, feminist film fenomenolojisi perspektifinden kazı yöntemiyle dokunsal algının bu ilişkideki yerini incelemektedir. Laura Marks'ın Filmin Teni: The Skin of Film: Intercultural Cinema, Embodiment, And The Senses (2000) adlı kitabı, çalışmada ana hatları çizilen temel sorgulama konularının tartışılması için temel oluşturmaktadır. Bu çerçevede, Merleau-Ponty'nin feminist film fenomenolojisi alanındaki tartışmalara alan açan düşünceleri, çalışmada örneklem alınan Elles (Kadınlar, Malgorzata Szumowska, 2011) ve Body (Beden, Malgorzata Szumowska, 2015) filmleri üzerinden film ile seyirci arasındaki mesafeye felsefi bir perspektiften bakmanın yolunu açıyor ve filmin tenine dair fenomenolojik bakışı derinleştiriyor.

Anahtar Kelimeler

Feminist film fenomenolojisi, , haptik görsel, , beden, , kadın karakter, , film derisi.

Etik Beyan

yok

Destekleyen Kurum

yok

Teşekkür

Filozoflara teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akarsu, B. (1979). Çağdaş felsefe akımları. Milli Eğitim Basımevi.
• Bergson, H. (2007). Madde ve bellek: beden ve tin ilişkisi üzerine bir deneme. (I. Ergüden, Çev.). Dost.
• Bergen-Aurand, B. (2009). Film/ethics. New Review of Film and Television Studies, 7 (4), 459-470, https://doi.org/10.1080/17400300903307050
• Benjamin, W. (2012). Pasajlar. (A. Cemal. Çev.). Yapı Kredi.
• Birks, C. (2015). Body broblems: new extremism, descartes and jean-luc nancy. New Review of Film and Television Studies, 13 (2), 131- 148, https://doi.org/10.1080/17400309.2015.1009355
• Casebier, A. (2009). Film phenomenology: toward a realist theory of cinematic representation. Cambridge University Press.
• Chamarette, J. (2015). Embodied worlds and situated bodies: feminism, phenomenology, film theory. Signs, 40 (2) (Winter), 289-295.
• Cushing, T. J. (2006). Fizikte felsefi kavramlar 2: felsefe ve bilimsel kuramlar arasındaki tarihsel ilişki. (B. Ö. Sarıoğlu. Çev.). Sabancı Üniversitesi.
• Direk, Z. (2017). Dünyanın teni: Merleau-Ponty felsefesi üzerine incelemeler. Metis.
• Elsaesser, T., Hagener, M. (2021). Film kuramı: duyular yoluyla bir giriş. (B. Soner, B. Yıldırım, Çev.). Dipnot.
• Ferencz-Flatz, C. & Hanich, J., (2016). What is film phenomenology ?. Studia Phaenomenologica, 16, (Special Issue), 11-61.
• Gatens, M. (2018). İmgesel bedenler: etik, güç ve bedensellik. (D. Eren. Çev.). Otonom.
• Grozs, E. (2005). Time travels: feminism, nature, power. Allen&Unwin.
• Hançerlioğlu, O. (1976). Felsefe ansiklopedisi: kavramlar ve akımlar 2. Cilt (E-I). Remzi.
• Husserl, E. (2003). Fenomenoloji üzerine beş ders. (2. Baskı) (H. Tepe. Çev.). Bilim ve Sanat.
• Ince, K. (2013). Feminist phenomenology and the film world of Agnès Varda. Hypatia, 28 (3) (SUMMER), 602-617.
• Irıgaray, L. (2021). Doğmak yeni insanın başlangıcı. (N. Sağlam, Çev.). Fol.
• Koivunen, A. (2015). The Promise of touch: turns to affect in feminist film theory, feminisms: diversity, difference and multiplicity in contemporary film cultures. In L. Mulvey and A. B. Rogers Eds., Diversity, Difference and Multiplicity in Contemporary Film Cultures, (pp. 97-110). Amsterdam University Press.
• Lefebvre, M. (2013). On some epistemological problems in film theory. New Review of Film and Television Studies, 11 (3), 247-261, http://dx.doi.org/10.1080/17400309.2013.800803
• Marks, U. L. (2000). The skin of the film: intercultural cinema, embodiment, and the senses. Duke University Press.
• Marks, U. L. (2002). Touch: sensuous memory and multisensory media. Minneapolis University Press.
• McHugh, E. Kevin. (2015). Touch at a distance: toward a phenomenology of film. GeoJournal, 80 (6) Special Issue on Media Geography in the 21st Century, 839-851.
• Shaviro, S. (2006). The cinematic body. (5 th printing). University of Minnesota Press.
• Sobchack, V. (2004). Carnal thoughts: embodiment and moving image culture. California Press.
• Sobchack, V. (1992). The address of the eye: a phenomenology of film experience. Princeton University Press.
• Stone, A. (2019). Feminist felsefeye giriş. (Y. Cingöz, B. Tanrısever, Çev.). Otonom.
• Szumowska, M. (Yönetmen). (2011). Elles. [Sinema Filmi]. Fransa, Polonya, Almanya: Slot Machine Zentropa International Poland, Zentropa International Köln, Canal+ Poland, ZDF Shot Szumowski, Liberator Productions.
• Szumowska, (Yönetmen). (2015). Body, (Cialo). [Sinema Filmi]. Polonya: M3 Film.
• Szumowska, (2015). A kind of liberation: an interview with Małgorzata Szumowska about ‘body/ciało’, https://www.popmatters.com/magorzata-szumowska-interview-2495476825.html
• Pallasmaa, J. (2011). Tenin gözleri: mimarlık ve duyular. (A. U. Kılıç, Çev.). Yem.
• Ponty, M. M. (2017). Algının fenomenolojisi. (E. Sarıkartal, E. Hacımuratoğlu, Çev.). İthaki.
• Ponty, M. M. (2012). Göz ve tin. (A. Soysal, Çev.). Metis.
• Rutherford, A. (2003, 2 Şubat). Cinema and embodied affect. https://www.sensesofcinema.com/2003/feature-articles/embodied_affect/.