Hegel'de Bilinç ve Özgürlük İlişkisi Bağlamında Karakter Filmi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, , 84 - 100, 09.10.2021

Zeliha Dişci

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.857121

Öz

Modern felsefede “özne” nosyonuyla karşılanan insan, aklıyla diğer varlıklardan ayrılır. Zira aklı sayesinde insan kendini bilir ve bu bilgi etrafında dünyayı kurar. İnsanın kendini bilmesi, varlığını ve yaşamını kurmasında işlevseldir. Aklıyla bedenini kontrol eden insan, varlığını kurarken aynı zamanda varlığını sürdürmesine yarayan özgürlüğünün de sahibi olur. İnşa edilen bir süreç olan yaşamın kuruluşuyla bu yaşamı kuran insan varlığının öz-bilincini kazanarak özgürlüğüne sahip olması arasında doğrudan bir bağlantı vardır. Aklını kullanarak bedenine ve varlığını sürdürmesine yarayacak her şeye sahip olmaya çalışan insan sahip oldukça diğer insanlar tarafından tanınır. Bu bakımdan hayatta kalmak ile tanınmak aynı şeydir. İkisinin de arkasında büyük bir mücadele vardır. İşte bu mücadeleyi gören G. Wilhelm Hegel, ünlü Tinin Görüngübilimi isimli eserinde insan varlığının tanınma mücadelesi etrafında kurulduğuna işaret eder. Bu mücadele, aklın kendi içinde kendi kendiyle çatışmasına ve böylelikle varlığını kazanmasına işaret ettiği kadar aklın diğer akıllarla girdiği mücadeleyi imler. İnsan mücadele ederek varlığını kazanır. Söz konusu varlığını kazanma durumu insan bilincinin içinden geçtiği farklı aşamalarla gerçekleşir. Bilincin her aşaması insanın daha fazla özgürlüğe eriştiği noktaya işaret eder. İşte bu çalışma da Hegel’de bilincin ve özgürlüğün kuruluşu bağlamından işaret edilen insan varlığının gelişimini Karakter (Mark van Diem, 1997) isimli filmle birlikte düşünmeyi amaçlar. Filmin baş karakteri Jakob’ın ona zalimce davranan babası ve münzevi bir yaşam süren annesi ile mücadelesi etrafında nasıl varlığını kurduğunu ortaya koyar. Jacob’ın yaşamında her bir unsurun ve evrenin Hegel’in işaret ettiği bilinç, tanınma ve özgürleşme evrelerinden birine denk geldiğini ileri sürerek bu evreleri Jacob’ın yaşamıyla birlikte açıklar.

Anahtar Kelimeler

Öz-bilinç, Özneleşme, Tanınma, Mücadele, Özgürlük

Kaynakça

• Bumin, Tülin (1998), Hegel- Bilinç Problemi, Köle-Efendi Diyalektiği, Praksis Felsefesi, İstanbul: YKY.
• Fanon, Frantz (2020), Siyah Deri Beyaz Maskeler, çev. Orçun Türkay, İstanbul :Metis.
• Geels, L. (Yapımcı) & Van Diem, M. (Yönetmen). (1997). Karakter (Sinema Filmi). Hollanda: First Floor Features Almerica Film
• Gros, Frédéric (2020), İtaat Etmemek, çev. Zeynep Büşra Bölükbaşıi İstanbul: YKY.
• Hegel, Georg W. (1991), Hukuk Felsefesinin Prensipleri, çev. Cenap Karakaya, İstanbul: Sosyal.
• Hegel, Georg W. (2008), Hegel- Fikir Mimarları 1, çev. Nejat Bozkurt, İstanbul: Say.
• Hegel, Georg W. (2011), Tinin Görüngübilimi, çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea.
• Heidegger, Martin (2020), Hegel’in Tinin Fenomenolojisi, çev. Kaan H. Ökten, İstanbul: Alfa.
• Honneth, Axel (2016), Tanınma Uğruna Mücadele, çev. Şükrü Karakoç, İstanbul: İthaki.
• Houlgate, Stephan (1998), The Hegel Reader, New Jersey: Blackwell.
• Kojève, Alexandre (2015), Hegel Felsefesine Giriş, çev. Selahattin Hilav, İstanbul: YKY.
• Pinkard, Terry (2012), Hegel, çev. Mehmet B. Albayrak, İstanbul: İş Bankası.