Richard Linklater’ın Uyuşuk Filmi ve Antik Yunan Perspektifinden Bir Kamusal Alan Çözümlemesi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 6, 57 - 74, 25.12.2018

Özge Nilay Erbalaban Gürbüz

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.423094

Öz

Antik Yunan toplumu, özellikle
Atinalılar modern Batı uygarlığının tamamen zıttı olan bir yaşam felsefesine
sahiplerdi. Başta aristokratlar ve filozoflar olmak üzere, toplumun ayrıcalıklı
sınıfının ideal yaşam tanımı özgürlükle sıkı ilişki içindeydi. Özgürlük ise
kent devletinin en önemli alametifarikasıydı.  Özgürlük, yurttaşın hem insani hem de
yurttaşlık niteliğini yüceltecek düşünsel etkinlikleri gerçekleştirebilmesi
için imkân yaratıyordu. Bu nedenle özgürlüğü kısıtlayan üretim ve ekonomiyle
ilişkili çalışma etkinlikleri kamusal alanın temel meselesi olmaktan, en
azından ‘ideal’ olmaktan çıkarıldı. ‘İdeal’ olan ise düşünce ve felsefenin
üretimiydi. Çoğunlukla kamusal alanda yapılan şölenler ya da yönetsel
toplantılar bunu gerçekleştiren etkinliklerdi. Kent devletinde kamusal alanlar,
yurttaşların birbirleriyle organik iletişim kurması için bir amaç olarak
görülmekteydi. Günümüzde ise kamusal alanlar çoğunlukla ekonomiye ve
rastlantısallıklara bırakılmış; yurttaşların yabancılaşmış ilişkilerinin
zorunlu ortaklığı haline gelmiştir. Günümüz modern devletlerindeki kamusal
yaşam iktisadi üretimi ve ekonomi etkinliklerini ‘ideal’ hale getirmiştir. Bu
makale Richard Linklater’ın Uyuşuk
(Slacker) filminde Antik Yunancı dünya görüşünün sinemasal olarak
oluşturulduğunu göstermeyi amaçlamaktadır. Film bunu birbirine bağlı iki olgu
etrafında yapmaktadır. İlki Antik Yunancı bir biçimde iktisadi üretimi idealize
etmeyen kişilerin varlığıyla, ikincisi ise bu kişilerin kamusal alanı ve
gündelik hayatı düşünsel etkinliklerin üretim coğrafyası olarak kullanmasıyla. Bu
çerçevede filmin çözümlemesinde, modern kamusal alanlar olarak kentin devinimi
üzerine düşünmeye imkân veren flaneurlük kavramı kullanılmaktadır. Çünkü
flaneur kişi Walter Benjamin’in metinlerinde vurgulandığı gibi kenti
gözlemleyip, üzerine düşünce üretmeye boş zamanı olan kişidir ve çoğu zaman
modern kentin filozof imgelerinden birini oluşturur. Öte yandan filmde çalışma
faaliyetlerine yöneltilen hor görünün kuramsal tarih içindeki yerleri de açığa
çıkarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Uyuşuk, Flaneur

Richard Linklater’s Slacker Film and a Public Space Analysis from Ancient Greek Perspective

Öz

The ancient Greek society, especially the Athenians, had a philosophy of life that was exactly the opposite of modern Western civilization. The ideal life definition of the privileged class of the society, especially the aristocrats and philosophers, was closely related to freedom. Freedom was the most important commodity of the city state. Freedom enabled citizens to realize intellectual activities that would elevate the quality of both humanity and citizenship. For this reason, work activities related to production and economics, which restrict freedom, have been removed from public sphere at least as ‘ideal’ and main subject of daily life. ‘Ideal’ was the production of thought and philosophy. Festivals or administrative meetings, mostly held on the public arena, were activities that did this. Public spaces in the city state were seen as a goal for citizens to organically communicate with each other.
Today, public life is mostly shaped by the relations of production and consumption. In Ancient Greek, the economic relations of the private sphere have become the most important discussion of the contemporary public sphere. Public life in today’s modern states has undergone a completely different transformation from the ancient Greek that modern Western societies took as their model. This article aims to show that the idea of ​​public life adopted in Ancient Greek is similarly included in Richard Linklater’s Slacker (Richard Linklater, 1990). First of all, public space approaches that are conceptualized in different ways will be discussed. Then, in terms of free time and freedom, the relationship between the site state and the public space will be revealed in Ancient Greek. In the last section of the article, Ancient Greek will be able to analyze Slacker film through items such as having leisure time required for the ideal public space, being free from labor relations, working contempt, thinking about public life.

Anahtar Kelimeler

Slacker, Richard Linklater, Public Space, Public Space In Ancient Greek, Criticism of Working, Public Space in Slacker

Kaynakça

• ADORNO, W. Theodor (2007). Minima Moralia Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar,çev. Orhan Koçak, Ahmet Doğukan,İstanbul: Metis Yay.Antik ve Modern Demokrasi, Moses Finley, Çev: Deniz Türker, Ayraç Yayınevi,2003,Ankara
• APPLEBAUM, Herbert (1992). The Concept of Work: Ancient, Medieval, and Modern (Suny Series in the Anthropology of Work), Sunny: New York.
• ARENDT, Hannah (2006). İnsanlık Durumu, çev. Bahadır Sina Şener, İstanbul: İletişim Yay.
• ARİSTOTELES (1990). Politika (çev: Mete Tunçay), İstanbul:1990.
• BALME, Maurice (1984). Attitudes to Work and Leisure in Ancient Greece, Greece&Rome, Cambridge University Press, Vol.31, No:2, s:140-152.
• BAUDRILLARD, Jean (2012). Şeytana Satılan Ruh Ya Da Kötülüğün Egemenliği, çev. Oğuz Adanır, Ankara: Doğu Batı Yay.
• BUĞRA, Ayşe (2005). İktisatçılar ve İnsanlar Bir Yöntem Çalışması, İstanbul: İletişim Yay.
• CEMAL, Ahmet (2012). Pasajlar (Yazar: Walter Benjamin), Önsöz, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• DELEUZE, Gilles (2009). İki Delilik Rejimi Metinler ve Söyleşiler 1975-1995, çev. Mahir Ender Keskin, İstanbul: Bağlam Yay.
• DELEUZE, Gilles (2014). Sinema I Hareket İmge, çev. Soner Özdemir, İstanbul: Norgunk Yay.
• DİKEN, Bülent (2011). Nihilizm, çev. Aylin Onacak, İstanbul:Ayrıntı Yay.
• DOBBINS, Gregory (2010). Lazy Idle Schemers, Irish Modernism and The Cultural Politics of Idleness, Dublin 2: FieldDay Publications.
• FRIEDELL, Egon (1999). Antik Yunan'ın Kültür Tarihi, çev. NecatiAlça, Ankara: Dost Kitabevi Yay.
• GÜRBÜZ, Ali (2014). "Filozof ve Yurttaşları" ve Zamansal Düzenleme, Özne Felsefe, 21. Kitap, Güz, ss: 197-210.
• HESİODOS (2014). İşler ve Günler Tanrıların Doğuşu, çev. Furkan Akderin, İstanbul: Say Yay.
• JOHNSON, David T. (2012). Richard Linklater Contemporary Film Directors, Urbana, Chicago, Springfield: University of Illinois Press.
• KEN, Roberts (2014).“Sociology of Leisure and The Wars of The Lifestyle Gurus”, Idleness, Indolence, and Leisure in English Literature (ed.Monika Fludernik,Miriam Nandi),England, New York: Palgrave Macmillan, ss. 286.
• LAFARGUE, Paul (2014). Tembellik Hakkı, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Kırmızı Kedi Yay.
• LE BRETON, David (2007). Yürümeye Övgü, çev.İsmail Yerguz, İstanbul: Sel Yay.
• LIS, Catharina(2009). “Perception of Work in Classical Antiquity: A Polyphonic Heritage”,The Idea Of Work In Europe From Antiquity To Modern Times (ed. Catharina Lis, Josef Ehmer),Farnham Surrey, Burlington: Ashgate Publishing Limited, ss.34.
• MALEVIÇ, Kazimir (2015). İnsanın Esas Gerçekliği: Tembellik, çev. Ender Keskin, İstanbul: Sel Yay.
• MÉDA, Dominique (2012). Emek Kaybolma Yolunda Bir Değer Mi? (Çev.Işık Ergüden), İstanbul: İletişim Yay.
• NIETZSCHE, F. W.(2003). Deccal, çev. Oruç Aruoba, İstanbul: İthaki Yay.
• ÖZTÜRK, Serdar (2018). Sinema Felsefesine Giriş, Film Yapımı Felsefe, Ütopya Yay: Ankara.
• PLATON (2003). Devlet, çev.Sabahattin Eyüboğlu-M.AliCimcöz, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• POLANYI, Karl (2013). Büyük Dönüşüm Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri, çev. Ayşe Buğra, İstanbul: Birikim.
• RANCİÉR, Jacgues (2013): Filozof ve Yurttaşları (çev. Aziz Ufuk Kılıç), İstanbul: Metis Yay.
• RUSSEL, Bertrand (2013).Aylaklığa Övgü, çev.Mete Ergin, İstanbul: Cem Yay.
• SIMMEL, Georg (2000). Öncesizliğin ve Sonrasızlığın Işığında An Resimleri Felsefi Minyatürler, çev. Alican Taşpınar, Ankara: Dost Yay.
• STONE, Rob (2013). The Cinema Of Richard Linklater: Walk, Don’t Run, London, New York: A Wallflower Press, Columbia University Press.
• SYLVESTER, Charles (1999). The Classical Idea of Leisure: Cultural Ideal or Class Prejudice?, Leisure Sciences, 21 (1), S:3-16.
• THOMSON, George (1997). Eski Yunan Toplumu Üzerine İncelemeler İlk Filozoflar, çev. Mehmet H.Doğan, İstanbul: Payel Yay.
• VEBLEN, Thorstein (2005). Aylak Sınıfın Teorisi, çev. Zeynep Gültekin, Cumhur Atay,İstanbul:Babil Yay.
• FilmlerDetour Filmproduction (Yapımcı), & Linklater, R. (Yönetmen). (1991). Slacker [Sinema Filmi]. A.B.D: Stüdyo Yok.
• İnternet KaynakçasıHANG OUT (tarihsiz). Cambridge Dictionary Online, http://dictionary.cambridge.org/dictionary/turkish/hang-out [18.01.2015].
• RICHARD LINKLATER İLE SÖYLEŞİ, 25.06.2012, Youtube, https://www.youtube.com/watch?v=T6t_f_aWd_4 [13.01.2015].