Çingenelerin Ötekileştirilmesi Bağlamında Korkoro Filmi Üzerine Dekonstrüktif Bir Okuma

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 8, 338 - 356, 29.12.2019

Meltem Kaya Arda Kaya

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.625976

Öz

Kendini tanımlama biçimi olarak görülen
öteki, tarihsel bağlamda bakıldığında farklı olanı anlatma biçimi olarak
kullanılmaktadır. Öteki olana bakış, stereotip, damgalama, ön yargı,
ötekileştirme ve dışlama şeklinde gerçekleşmektedir. İnsanlık tarihinden bu
yana pek çok ötekileştirme türü ortaya çıkmış, bireyler kendilerini tanımlamak
için “öteki/ötekiler” belirlemişlerdir. Çalışmada etnosentrik ötekileştirmeye
maruz kalan Çingeneler ele alınmıştır. Göçebe bir topluluk olarak yaşayan
Çingeneler, gittikleri her ülkede ötekileştirilmiş, pek çok dışlayıcı tanımlama
ile karşı karşıya kalmışlardır. Bu çalışmanın amacı Çingenelerin yaşamış olduğu
ötekileştirme problemlerine tarihsel bir izlek çerçevesinde incelemek ve bir
sanat dalı olan sinemanın, Çingeneler gibi dışlanmış kişilere daha fazla
eğilmesi gerektiğini vurgulamaktır. Çalışmanın amacına yönelik ise
yönetmenliğini Tony Gatlif’in yapmış olduğu Korkoro
(Özgürlük, Tony Gatlif, 2010) filmi
ele alınmıştır. Yönetmen, filmde gerçek bir Çingene ailesinin yaşamış olduğu
travmatik olayları anlatmaktadır. Korkoro
filmi çalışma ile doğrudan örtüştüğü için seçilmiştir. Film çözümlemesi
yapılırken ise yöntem olarak Derrida’nın dekonstrüktif yöntemi seçilmiştir.
Yöntem uygulanırken New Mexico Literacy Project’in belirlemiş olduğu 5 soru
üzerinden film analiz edilmiştir. Batılı filmlerin hepsi tek tek incelenmese de
genel bağlamda bakıldığında Çingene kökenli olmayan yönetmenlerin Çingenelerin
ötekileştirilme sorununa çok fazla eğilmedikleri açık bir şekilde
görülmektedir. Bu nedenle gerek literatür çalışmasında gerekse film
incelemesinde Batılı yönetmenlerin Çingenelerin ötekileştirilmesi konusunda
daha fazla film yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öteki, Ötekileştirme, Çingene, Korkoro, Film Analizi

Kaynakça

• Bachelard, G. (2017). Mekânın Poetikası. (Çev. A. Tümertekin) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bauman, Z., & Atakay, K. (1996). Yasa koyucular ile yorumcular: modernite, postmodernite ve entelektüeller üzerine. Metis.
• Bauman, Z. (2014). Sosyolojik Düşünmek. (Çev. A. Yılmaz) ePub düzenleme: Meritokrasi.İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Berger, H., (2000). Çingene mitolojisi. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Bezirgan Arar, Y. Bilgin, N. (2010). Gazetelerde ötekileştirme pratikleri Türk basını üzerine bir inceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. Sayı:30
• Bizumic, B. (2014). Who Coined the Concept of Ethnocentrism? A Brief Report. Journal of Social and Political Psychology. V.211
• Blum-Reid, S. E. (2005). The Elusive Search for Nora Luca: Tony Gatlif's Adventures in Gypsy Land. Portal Journal of Multidisciplinary International Studies, 2(2).
• Bulut, Y. (2010). Oryantalizmin Kısa Tarihi. İstanbul: Küre Yayınları.
• Çakan, G. (t.y) Tony Gatlif. (Çevrimiçi: https://www.bagimsizsinema.com/tony-gatlif.html ) 22.04.2019
• Derrida, J. (1997) Of Grammatology. Baltimore and Londo: The Johns Hopkins University Press.
• Evre, B. (2007). Bir Düşünüş Biçimi Olarak Postmodernizm ve Temel Parametreleri. Akdeniz University Faculty of Economics & Administrative Sciences Faculty Journal/Akdeniz Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi. 7(13).
• Foucault, M. (2002). Toplumu Savunmak Gerekir. (Çev. Ş. Aktaş)İstanbul: Yapıkredi Yayınları.
• Foucault, M. (2015). Hapishanenin Doğuşu. (Çev. M. A. Kılıçbay) İstanbul: İmge Kitabevi.
• Gatlif, T. (Yapımcı), & Gatlif, T. (Yönetmen). (2010). Korkoro [Sinema Filmi]. Fransa: Lorber Films.
• Güngör, N. (2016). İletişim Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Güven, Z. C., & Serarslan, M. (2018). M. Butterfly Filminin Yapı Sökümcü Analizi. SineFilozofi. 3(6). 39-56. DOI: 10.31122/sinefilozofi.358193
• IMDB.com (ty.) https://www.imdb.com/title/tt1495823/releaseinfo?ref_=tt_dt_dt#akas. Erişim tarihi: 12.09.2019
• İlhan, S. F, M. (2017). Bir İnşa Süreci Olarak Çingenelik: Kuramsal Bir Çözümleme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 27(2). s 265-276.
• Kaya Erdem, B. (2011). Doğu- Batı ikilemi Bağlamında El Cezire. İstanbul: Vadi Yayınları.
• Keyman, E. F.(2002) Globalleşme, Oryantalizm ve Öteki sorunu: 11 Eylül sonrası Dünya ve Adalet. Doğu Batı dergisi. V:20, s. 11-32.
• Kılıç, D. (Mart 2011). Bir Ötekileştirme Pratiği Olarak Basında Eşcinselliğin Sunumu Hürriyet ve Sabah (2008-2009). Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi.
• Kyuchukov, Hristo. (2007). “Bulgar ve Türk Müslüman Romanlar‟ın Tarihi, Kültürü ve Dili”. Yeryüzünün Yabancıları: Çingeneler. (Kolukırık, S. Ed.) İstanbul: Simurg Yayınları. ss.71-85.
• Lefebvre, H. (2015). Mekânın Üretimi. (Çev. I. Ergüden). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lewy, G. (2000). The Nazi persecution of the Gypsies. Oxford University Press.
• Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Nahya, N. ( 2011). İmgeler ve Ötekileştirme: Cadılar, Yerliler, Avrupalılar. Atılım Sosyal Bilimler Dergisi. V:1. s.29
• Nkana, Sam. (2010). Media Literacy Education: A Case Study of the New Mexico Media Literacy Project. Andrews University.
• Oxford Dictionary. (t.y.) Gypsy. (Çevrimiçi: https://en.oxforddictionaries.com/definition/gypsy) Erişim tarihi:05.03.2019
• Özateşler, G (2016). Çingene. Türkiye’de Yaftalama ve Dışlayıcı Şiddetin Toplumsal Dinamiği. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Özbek, M. F. (2004). Geleneksel Toplumlar ve Güven Bağlamında Etnosentrik Eğilim İlişkisi. (Çevrimiçi: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423868414.pdf) 19.04.2019
• Öztürk, S. (2012). Mekân ve İktidar. Filmlerle İletişim Mekânlarının Altpolitikası. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Poyraz, Ö. O. (2017). Etnosentrik Eğilimlerin Tüketici Davranışları Üzerine1 Etkisi: Azerbaycan ve Türkiye Karşılaştırması. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi= Journal of Consumer and Consumption Research. 9(2). 163-187.
• Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş. (Çev. S. Salman, Ç. Asatekin) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sözen. E. (1999) Demir Kafesten Plastiğe Kimliklerimiz. İstanbul: Birey yayınları.
• Sözen. E. (2014) Söylem. Ankara: Birleşik Yayınları.