Alain Resnais Sinemasında Modernite Eleştirisinin Uzamsal İzleri, Zaman ve Bellekten Arta Kalan: Geçen Yıl Marienbad'da ve Hiroşima Sevgilim

Yıl 2020, Özel Sayı (2) Mayıs 2020, 437 - 456, 29.05.2016

Yüksel Doğan

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.675118

Öz

Çağdaş sinemanın önde gelen auteur yönetmenlerinden Alain Resnais, sinema sanatını entelektüel bir deneyime dönüştürme ustalığıyla bilinen önemli yönetmenlerden biridir. Yönetmenin sinema filmlerinde kullandığı biçemin zamana ve belleğe yönelik düşünsel perspektifinin izleri sinemasının uzamsal inşasında saklıdır. Bu nedenle Deleuze’un (1997) zaman imge olarak somutlaştırdığı sinema anlayışına sahiptir. Çalışmanın konusu Resnais’nin L'année Dernière À Marienbad (Geçen Yıl Marienbad'da, 1961) ve Hiroshima, Mon Amour (Hiroşima, Sevgilim, 1959) adlı iki filmi üzerinden tartışılacaktır. Bu iki film hem Resnais’in belgesel ve kısa filmlerinden sonra ilk kurmaca çalışmaları olması nedeniyle hem de dönemin iki önemli yazarıyla - Marguerite Duras ve Alain Robbe-Grillet - yapılan ortaklaşa çalışmaların ürünleri olduğu için tercih edilmiştir. Deleuze tam da bu noktada Resnais’yi çağdaşı olduğu Yeni Dalga sinemacılarından ayırarak onun bir ‘beden sinemasından’ çok entelektüel bir ‘beyin sineması’ yaptığını vurgular (1997:204). Dolayısıyla hatırlamanın ve unutmanın imkânsız uzamını; gerek kurgu gerekse görüntü ve sanat yönetimindeki kendine has biçemiyle oluşturmaktadır. Bu biçimlenmenin izlerini tartışmak için seçilen Geçen Yıl Marienbad'da ve Hiroşima, Sevgilim filmleri; uzam, zaman ve bellek üzerinden metin analizi yöntemiyle incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Alain Resnais, Modernite, Zaman, Uzam, Bellek

Kaynakça

• Adair, G. (22 Haziran 2010) “Alain Resnais: Vive la Différence”. The Guardian. Agamben, G. (20060). Çocukluk ve Tarih. B. Parlak (Çev.) İstanbul: Kanat Yayınları Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek. A. Tekin (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları Benjamin, W. (2002). Pasajlar. A. Cemal (Çev.Derl.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları Berman, M. (2013). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. Ü.Altuğ, B. Peker (Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları Biro, Y. (2011). Sinemada Zaman/Ritmik Tasarım, Türbülans ve Akış. A.C. Altunkanat (Çev.) İstanbul: Doruk Yayınları Bonitzer, P. (1995). Bakış ve Ses. İ. Yaşar (Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları Connerton, P. (2012). Modernite Nasıl Unutturur. K. Kelebekoğlu (Çev.) İstanbul: Sel Yayınları Deleuze, G. (1997). Cinema 2: Time Image. H. Tomlinson, R. Galeta (Trans.). Minnesota: University of Minnesota Press Deleuze, G. (2014). Hareket-İmge. S. Özdemir (Çev.). İstanbul: Norgunk Yayınları Halbwachs, M. (2007). Kolektif Bellek ve Zaman. Cogito Düşünce Dergisi, Sayı.50:55-76 Harvey, D. (2012). Postmodernliğin Durumu. S. Savran (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları https://www.theguardian.com/film/2010/jun/22/alain-resnais-interview Kern, S. (2013). Zaman ve Uzam Kültürü. A. Selman (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları Kolker, R. P. (2010). Değişen Bakış: Çağdaş Uluslararası Sinema. E. Yılmaz (Çev.) Ankara: De Ki Yayınları Kovâcs, A. (2010). Modernizmi Seyretmek. E. Yılmaz (Çev.) Ankara: De Ki Yayınları Lefebvre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. I. Gürbüz (Çev.) İstanbul: Metis Yayınları Lefebvre, H. (2014). Mekanın Üretimi. I. Ergüden (Çev.) İstanbul: Sel Yayınları Neupert, R. (2016). Fransız Yeni Dalgası. L. Badley, R.B. Palmer, S.J. Schneider (Ed.). S. Yılmaz (Çev.). Dünya Sinemasında Akımlar (s.79-95) İstanbul: Doruk Yayınları Nichanian, M. (2011). Edebiyat ve Felaket. A. Sönmezay (Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları. M.E. Özcan (Çev.) Ankara: Dost Yayınları Öperli, N. (2014). Hiroşima Sevgilim. Altyazı Sinema Dergisi, Sayı.138:65 Sancar, M. (2010). Geçmişle Hesaplaşma: Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne. İstanbul: İletişim Yayınları Williams, L. (1976). Hiroşima and Marienbad: Metaphor and Metonomy. Screen, Vol.17:34-39 Wilson, E. (2006). Alain Resnais (French Film Directors). Manchester & New York: Machester University Press Zadoff, M. (2012). Next Year In Marienbad: The Lost Worlds of Jewish Spa Culture. W. Templer (Trans.) Pennsylvania: University of Pennsylvania Press