Schindler’in Listesi ve Schopenhauer’in Özgür İnsanı

Yıl 2020, Özel Sayı (2) Mayıs 2020, 91 - 109, 29.05.2016

Muhammed Furkan Soltekin , Dilek Arlı Çil

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.675485

Cited By: 1

Öz

Schopenhauer’e göre, insan, hem bilen yanı hem de isteyen yanı olan ikili bir varlıktır. İnsanlar arasındaki farkı belirleyen de istemeleri ve bilgileri arasındaki ilişkinin türüdür. Bu ilişki, temelde iki farklı insan tipini ortaya çıkarır. İlki, özgür olmayan, bilgisi istemesinin emrinde olan, yani nedensel bağlantılar içerisinde yaşayan insandır. Bilgisi istemesinin elinde olan insanın yapıp etmeleri eğilimleri tarafından belirlenir. O, istemesinin kölesi olur. İstemesinin kölesi olan insanın eylemlerinin temelinde bencillik yatar. İkincisi, özgür olan, sarsıntılı bir görme anında temel istemenin ne olduğunu açık seçik görmüş, onun tek tek şeylerde oynadığı sonu gelmeyen oyunu kavramış ve bu oyuna hayır diyerek kendi istemesini kırmış insandır. Bu sarsıntılı görme anını yaşamakla ve kendi istemesine hayır demekle o, bugüne kadar geliştirdiği ve eylemlerini zorunlu olarak belirleyen karakterini "silmiştir". Bu insan, tek tek durumların ve nedensel bağlar dünyasının ötesini görebilen ve bugüne kadar istenmemiş olan şeyleri isteyen insandır. Bu makalede, Steven Spielberg’in Schindler’s List (Schindler’in Listesi, 1993) filminde Schopenhauer’in bahsettiği iki insan tipinin görülebileceği öne sürülmektedir. Filmde, Plaszow kampının komutanı Amon Goeth, istemesinin tutsağı olan, kendi istemesini onaylayarak başkalarının istemesini değilleyen, kendi çektiği acıları hafifletmek için başkalarına acı çektiren ve bundan zevk alan özgür olmayan insanı temsil etmektedir. Buna karşılık, Oskar Schindler, sarsıntılı bir görme anında kişiliğini aşarak temel istemenin yapısını kavramış ve onun oyuncağı olmayı kendi istemesine hayır diyerek reddetmiş, böylece o ana kadar eylemlerini belirleyen karakterini silip atmış bir insan olarak karşımıza çıkar. O, insanlara ve bütün varolanlara kendi istemesiyle bağ kurmadan, çıkarlarıyla ilgisini düşünmeden bakabilen, nedensel ilişkilerin ötesine geçebilen özgür insandır.

Anahtar Kelimeler

Schindler'in Listesi, Schopenhauer, isteme, özgürlük

Kaynakça

• Descartes, R. (2007a). Felsefenin İlkeleri. (M. Akın, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Descartes, R. (2007b). Meditasyonlar. (İ. Birkan, Çev.). İstanbul: BilgeSu Yayınları.
• Hobbes, T. (1992). Leviathan. (S. Lim, Çev.). İstanbul: YKY Yayınları.
• Hobbes, T. (2017). Leviathan. (S. Lim, Çev.). İstanbul: YKY Yayınları.
• Jacquette, D. (2000). Schopenhauer On The Ethics of Suicide. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Kant, I. (2009). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Kuçuradi, İ. (2013). Schopenhauer ve İnsan. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Neill, A. & Shapshay S. (2012). Moral and Aesthetic Freedom in Schopenhauer’s Metaphysics. International Yearbook of German Idealism. (D. Emundts & S. Sedgwick, Edt.). Berlin: De Gruyter.
• Özcan, M. (2016). İnsan Felsefesi. Ankara: BilgeSu Yayınları.
• Schopenhauer, A. (2009). İsteme ve Tasarım Olarak Dünya. (L. Özşar, Çev.). Bursa: Biblos Kitabevi Yayınları.
• Schopenhauer, A. (2018a). İsteme ve Tasarım Olarak Dünya. (L. Özşar, Çev.). Bursa: Biblos Kitabevi Yayınları.
• Schopenhauer, A. (2018b). Yaşam Bilgeliği Üzerine Aforizmalar. (M. Tüzel, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası ve Kültür Yayınları.
• Schopenhauer, A. (2019). Aşkın Metafiziği. (S. Hilav, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Schopenhauer, A. (2016) . Seçkinlik ve Sıradanlık Üzerine. (A. Aydoğan, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Spielberg, S. (Yapımcı & Yönetmen). (1993). Schindler’s List. ABD: Universal Stüdyoları.