Oryantalist Bakış Yeniden Djam (Aman Doktor) Filminde İstanbul

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 12, 1044 - 1058, 25.12.2021

Özge Güven Akdoğan

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.901454

Öz

Bu çalışma, Batının kendi dışındaki yer ve kültürler hakkında ürettiği söylemlerdeki iktidar konumu irdeleyen oryantalizm incelemelerini odağına alarak Djam (Aman Doktor, Tony Gatlif, 2017) filmini araştırmaktadır. İstanbul’un, Doğu hakkında Batı’nın ürettiği sanatsal, bilimsel ve akademik metinlerin oluşturduğu temsillerin incelenmesinde, Avrupa ile Doğu arasındaki yolculuklarda egzotik toprakların giriş noktası olarak görülmesi bakımından önemli bir yeri vardır. Çalışmada, Aman Doktor filmindeki İstanbul görüntülerine odaklanılırken, oryantalist kuramda yerini bulan Doğu fantezilerinden yararlanılmaktadır. Filmde, kahramanın, kayıp/eksik nesne olan biyel kolunu aramak üzere yolculuğa çıkması, gezginin farklılıkları nasıl kullandığı sorununu gündeme getirmektedir. Avrupa kıtasının Doğusunda yer alan Yunanistan’da bulunamayan bu eksik nesne, Lacancı anlamda da çözümlenmektedir. Bu doğrultuda filmde, arzu nesnesi olarak İstanbul’un, erişilmez olanın fantazisinden kaynaklandığı vurgulanmaktadır. Sonuç olarak, filmin Doğu’ya yönelik üretilen oryantalist ötekileştirme özelliklerini barındırdığı söylenmektedir.

Anahtar Kelimeler

oryanyalizm, İstanbul, kayıp imge, fantazi, egzotik öteki

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Auge, Mark (1997). Yer-olmayanlar. (T. Ilgaz, Çev.). İstanbul: Kesit.
• Bakic-Hayden, Milika (2007). Sürekli Çoğalan Oryantalizmler. Çev. Birgül Koçak. Oryantalizm Tartışma Metinleri içinde. s. 355-374. Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Banard, Malcolm (2002). Sanat Tasarım ve Görsel Kültür. Çev. Güliz Korkmaz. Ütopya Yay.
• Berger, John (2005). Görme Biçimleri. Çev. Yurdanur Salman. İstanbul: Metis.
• Binark, Mutlu (1998).Oryantalist Söylem ve Japonya. Meiji Dönemi (1868-1912) Japon Kadın Hareketleri Tarihini Okumak. Kültür ve İletişim, 1(1). 65-89.
• Bordwell, David (2016). Film Pratiğinin Kipi Olarak Sanat Sineması. Çev. Yeşim Özben. Auteur Kuram ve Sanat Sineması Üzerine. Ed. Ali Karadoğan. Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Clifford, James (2007). Oryantalizm Üzerine. Çev. Ferit Burak Aydar. Oryantalizm Tartışma Metinleri içinde. Ankara: Doğu-Batı Yayınları. (s. 134-158).
• De Edmondoi, Amicis (2009). İstanbul. Çev.: Sevinç Tezcan Yanar. İstanbul: Pegasus.
• Diken, Bülent; Laustsen B. Carsten (2016). Filmlerle Sosyoloji. İstanbul: Metis.
• Dolar, Mladen (2004) “Giriş. Zevk Aldığı Farz Edilen Özne”. Sultan’ın Sarayı. Avrupalıların Doğu Fantezileri içinde. Çev. Ali Çakıroğlu. İstanbul: Aykırı Yayıncılık.
• Fanon, Frantz (2001). Kara Deri Beyaz Maske.(çev. Lütfi Fevzi Topaçoğlu). İstanbul: Avesta Yay.
• Foucault, Michel (2019). Bilginin Arkeoloji. (çev. Veli Urhan), İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Foucault, Michel (2019). Hapishanenin Doğuşu (çev. Mehmet Ali Kılıçbay). İstanbul: İmge.
• Gatlif, Tony 2006, Kasım, Roll dergisi röportaj.
• Gatlif, Tony “Les Princes” (Prensler- 1982)
• Gatlif, Tony Latcho Drom” (İyi Yolculuklar- 1993)
• Gatlif, Tony Gadjo Dilo (Çılgın Yabancı- 1997)
• Germaner, Semra; Zeynep İnankur (1989). Oryantalizm ve Türkiye. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı.
• Grosrichard, Alain (2004). Sultan’ın Sarayı. Avrupalıların Doğu Fantazileri. Çev. Ali Çakıroğlu. İstanbul: Aykırı Yayıncılık.
• Hentsch, Thierry (2008) Hayali Doğu. (Çev. Aysel Bora). İstanbul: Metis Yay.
• İlter, Tuğrul (1999). “Keşfin Beyaz Mitolojisi: ‘Yeni Dünya’nın Keşfinden ‘Olgular’ın Bulgusu Yoluyla George Bush’un Yeni Dünya Düzen(ler)ine.” Oryantalizm, Hegemonya ve Kültürel Fark. (derl. F. Keyman, M. Mutman, M. Yeğenoğlu). İstanbul: İletişim.
• Karadoğan, Ali (2018). Modernist Estetik. Türkiye’de Sanat Sineması Tarihine Giriş (1896-2000). Ankara: De ki.
• Kovacs, Andras Balint (2016). Modernizmi Seyretmek. Avrupa Sanat Sineması 1950-1980. (Çev.: Ertan Yılmaz). Ankara: De Ki.
• Leppert, Richard (2002). Sanatta Anlamın Görüntüsü. İmgelerin Toplumsal İşlevi. Çev.: İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Loomba, Ania (2000). Kolonyalizm Postkolonyalizm. Çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı.
• Marks, Laura U. (2000) The skin of the film: intercultural cinema, embodiment, and the senses.
• Naficy, H. (2001). An accented cinema: exilic and diasporic filmmaking. New Jersey: Princeton University Press.
• Neale, Steve (2018). Kurum Olarak Sanat Sineması. Çev. Özgür Yaren. Auteur Kuram ve Sanat Sineması Üzerine. Ed. Ali Karadoğan. 119-148.
• Özden, Revda Ganioğlu (2001). ‘Kendi’ni Aynadaki Yansımada Kurgulayan Uluslar. Toplumbilim. Kültürel Çalışmalar Özel Sayısı. 14: 123- 133.
• Todorava, Maria (2020). Balkanlar’ı Tahayyül Etmek. Çev. Dilek Şendil. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Said, Edward (2001). Şarkiyatçılık. Batının Şark Anlayışları. Çev: Berna Ülner. İstanbul: Metis.
• Parla, Jale (2002). Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik. İstanbul: İletişim.
• Suner, Asuman (1997). “Yılmaz Güney, Yol ve kadın bedeni üzerine yazılmış tutsaklık öyküleri”Toplum ve Bilim, Kış No: 75: 120-123.
• Suner, Asuman (2006). Hayalet Ev. İstanbul: Metis.
• Uslu, Melih. 21.02.2021. Umberto Eco’nun Sözcüklerinde İstanbul. Hürriyet Seyahat. https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/umberto-econun-sozcuklerinde-istanbul-41744086 (Erişim Tarihi 28.02.2021).
• Yaren, Özgür (2008). Altyazılı Rüyalar. Avrupa Göçmen Sineması. Ankara: De ki.
• Yaren, Özgür (2015). Göçmen sinemasını Yeniden Düşünmek. Moment Dergi. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 2(1): 207-223
• Yeğenoğlu, Meyda (1999). “Peçeli Fanteziler: Oryantalist Söylemde Kültürel ve Cinsel Fark”. Oryantalizm, Hegemonya ve Kültürel Fark (Derl. Fuad Keyman, Mahmut Mutman, Meyda Yeğenoğlu), s. 107-159. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Zizek, Slavoj (1997), The Plague of Fantasies, London: Verso.
• Zizek, Slavoj (2008). İdeolojinin Yüce Nesnesi.Çev.: Tuncay Birkan. İstanbul: Metis.