Sinemanın “Yedinci Sanat” Olma Niteliği: Ricciotto Canudo’nun Schopenhauer ve Hegel Felsefelerinden İlham Aldığı Bütüncül Sanat Görüşü Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Özel Sayı (4) 2022, 55 - 72, 30.09.2022

Tunç Yıldırım

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1062427

Öz

1907 gibi çok erken bir tarihten itibaren film eleştirileri yazmaya başlayan gazeteci, edebiyat eleştirmeni, müzikolog, romancı ve senarist Ricciotto Canudo (2 Ocak 1879 – 10 Kasım 1923), 1900’lerin başında modern sanatın beşiği Paris’e yerleşen İtalyan kökenli bir avangart sanat düşkünü entelektüel olarak sinemaya “yedinci sanat” payesini vermiş seçkin bir sinema estetikçisi olarak kabul edilir. Bu denemecinin özgün düşüncesinde sinema bir sanat biçimi olarak kendinden önceki altı geleneksel sanata (mimari, musiki, resim, heykel, şiir ve dans) eklenir çünkü sinema aynı anda plastik sanatların, ritmik sanatların, bilimin ve sanatın füzyonudur yani birleşimidir.
Club des Amis du Septième Art (Tr. Yedinci Sanatın Dostları Kulübü) isimli öncü sinema kulübünü Paris’te kurarak yeni bir sanat olarak kabul ettiği sinemanın misyonerliğine ve propagandacılığına soyunan Canudo’nun ismi bu davası için radikal manifestolar (La naissance d’un sixième Art: Essai sur le cinématographe, Manifeste des sept arts) kaleme alan, bu uğurda uzman dergi çıkaran (La Gazette des Sept Arts) ve sinema estetiğini önemli makalelerinde açıklamaya girişen (L’esthétique du Septième art) büyük sinema düşünürü hatta kuramcısı olarak anılır. Peki, sinemanın özgül estetiğini tutkulu şekilde savunan ve söz konusu yeni ifade aracını saf bir sanat şeklinde yücelten bu Latin milliyetçisi sanatseverin tefekküründe yer bulan yedinci sanat fikrinin oluşumunda Schopenhauer ve Hegel felsefeleri hangi rolleri oynamaktadır? Canudo’nun kültürel bagajında bu felsefi kişilerin etkili yeri nedir? Sinema ya da Canudo’nun özgül deyişiyle “sinegrafi” neden modern zamanların olmazsa olmaz yedinci hatta total (tam, toplam, bütüncül) sanatıdır?
Bu makalede; sinema estetikçisi, kuramcısı, denemecisi ve eleştirmeni kimliklerine sahip Canudo’nun sinemaya adadığı yedinci sanat söylemi ile sinema sanatı hakkındaki felsefi düşüncesi, Schopenhauer ve Hegel gibi iki filozofun sanat felsefeleri ile olan yakın ilişkileri bağlamında, tarihsel ve karşılaştırmalı bir okuma yöntemi çerçevesinde hareket edilerek çözümlenecektir.

Anahtar Kelimeler

Canudo, yedinci sanat kuramı, sessiz sinema estetiği, Schopenhauer, Hegel, Wagner, Romantizm

The Quality of Cinema as the “seventh art”: A Study on Ricciotto Canudo’s New Total View of Art Inspired by the Philosophies of Schopenhauer and Hegel

Öz

Ricciotto Canudo (January 2, 1879 – November 10, 1923) is a journalist, literary critic, musicologist, novelist and screenwriter who began writing film reviews as early as 1907. He is also an Italian-origin avant-garde art-loving intellectual who settled in Paris, the cradle of modern art, in the early 1900s. Canudo is considered an outstanding cinematic aesthetician who had given cinema the honor of the “seventh art”. In the original thought of this essayist, cinema, as an art form, is added to the six traditional arts (architecture, music, painting, sculpture, poetry and dance) because this new expression is the fusion of plastic arts, rhythmic arts, science and art at the same time.
By founding the pioneering cinema club Club des Amis du Septième Art (Club of Friends of the Seventh Art) in Paris, Canudo, as a propagandist of cinema, embarked on the missionary of cinema, which he accepted as a new art. Canudo’s name is also known as a great cinema thinker, even an elite theorist, who wrote radical manifestos (La naissance d’un sixième Art: Essai sur le cinématographe, Manifeste des sept arts) for his cause, published a specialist magazine (La Gazette des Sept Arts) for this cause, and attempted to explain cinema aesthetics with some important essays (L’esthétique du Septième art). Well, what roles do the philosophies of Arthur Schopenhauer and Georg Wilhelm Friedrich Hegel play in the formation of the idea of “seventh art”, which took place in the conception of this Latin nationalist art lover, who passionately defends the specific aesthetics of cinema and glorifies this new expression as pure art? What is the influential place of these philosophical figures in Canudo’s cultural background or cultural baggage? Why is cinema or, in Ricciotto Canudo’s specific words, “cinegraphy” the indispensable seventh or even total (holistic) art of modern times?
In this study; the seventh art discourse of Canudo, who is at the same time a cinema esthetician, theorist, essayist and critic, and his philosophical thought about the new art of cinema will be analyzed in the context of his close relations with the art philosophies of two German philosophers such as Schopenhauer and Hegel. In order to do this, it will be acted within the framework of a historical and comparative reading method.

Anahtar Kelimeler

Canudo, theory of seven arts, silent cinema aesthetics, Schopenhauer, Hegel, Wagner, Romanticism

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2018). Müzik Yazıları: Bir Seçki, (Çev. Şeyda Öztürk), İstanbul: YKY.
• Agel, H. (1966). Esthétique du cinéma, Paris : PUF.
• Aitken, I. (2015). Avrupa Sinema Kuramları, (Çev. Zahit Atam, Selin Akgül & Başak Erzi), İstanbul: Doruk.
• Alatlı, A. (2021). Suç Ortağı Hollywood, İstanbul: Turkuvaz Kitap.
• Andrew, D. (2010). Büyük Sinema Kuramları, (Çev. Zahit Atam), İstanbul: Doruk.
• Boran, İ. & Şenürkmez, K. Y. (2018). Kültürel Tarih Işığında Çoksesli Batı Müziği, İstanbul: YKY.
• Canudo, R. (2017). “The Triumph of the Cinema”, (Çev. Siobhan Quinlan), Early Film Theories in Italy, 1896-1922: The Little Magic Machine (Ed. Francesco Casetti, Silvio Alovisio & Luca Mazzei), Amsterdam: Amsterdam Üniversitesi Yayınları, ss. 66-74. [orijinal ilk basım 1908] https://doi.org/10.1515/9789048527106-001 Erişim Tarihi: 8.12.2021.
• Canudo, R. (1911, 25 Ekim). “La naissance d’un sixième art. Essai sur le cinématographe”, les Entretiens idéalistes, cilt: X, sayı: LXI, ss. 169-179.
• Canudo, R. (1919, 23 Ekim). “La Leçon du Cinéma”, L’Information financière, économique et politique, sayı: 286, s. 2.
• Canudo, R. (1921-a, Nisan). “L’Esthétique du septième art”, Le Film, sayı: 180, ss. 27-28.
• Canudo, R. (1921-b, Mayıs-Haziran). “L’Esthétique du septième art-II. LE DRAME VISUEL”, Le Film, sayı: 183, ss. 26-27.
• Canudo, R. (1921-c, Kasım). “Esthétique du septième art : Le ciné-roman en épisodes”, Le Film, sayı: 183, ss. 26-27.
• Canudo, R. (1922, Mayıs) “Le septième art et son esthétique”, L’Amour de l’Art, sayı: 5, ss. 158-159.
• Canudo, R. (1922, Temmuz). “Le septième art et son esthétique. Du langage cinématographique”, L’Amour de l’Art, sayı: 7, ss. 221-222.
• Canudo, R. (1923, 25 Ocak). “Manifeste des SEPT ARTS”, Gazette des Sept Arts, sayı: 2, s. 2.
• Canudo, R. (1927). “Réflexions sur le septième art”, L’Usine aux images, Paris: Etienne Chiron, ss. 29-47. [orijinal ilk basım 1923]
• Canudo, R. (1968, Ocak). “Sinema”, (Çev. Tahsin Saraç), Türk Dili, sayı: 196, ss. 298-300. [orijinal ilk basım 1927]
• Canudo, R. (1994, Mart). “Altıncı Sanatın Doğuşu”, (Çev. Müge Özbay), Görüntü, sayı: 2, ss. 61-67. [orijinal ilk basım 1911]
• CASA. (1923, 1 Kasım). “Le septième art et les intellectuels”, Gazette des Sept Arts, sayı: 9, s. 8.
• Casetti, F. (2000). Les Théories du cinéma depuis 1945, (Çev. Sophie Saffi), Paris: Nathan.
• Casetti, F. (2011). “Sinemasal Deneyim”, (Çev. Defne Kırmızı), Sinecine, sayı: 2(2), ss. 81-93.
• Casetti, F. (2017). “The Throb of the Cinematograph”. Early Film Theories in Italy, 1896-1922: The Little Magic Machine, (Ed. Francesco Casetti, Silvio Alovisio & Luca Mazzei), Amsterdam: Amsterdam Üniversitesi Yayınları, ss. 11-32. https://doi.org/10.1515/9789048527106-001 Erişim tarihi: 5.12.2021.
• Casetti, F. (2021). “Sinemanın Yeniden Konumlandırılması”, (Çev. Pınar Fontini), Post-Sinema. 21. Yüzyıl Sinemasının Kuramsallaştırılması (Ed. Shane Denson & Julia Leyda), İstanbul: NotaBene, ss. 173-210.
• Cartwright, D. E. (2014). Schopenhauer, (Çev. Sibel Erdurman), İstanbul: TİBKY.
• Château, D. (1992). “Le rôle de la musique dans la définition du cinéma comme art : à propos de l’avant-garde des années 1920”, Cinémas, sayı: 3(1), ss. 78-94. https://doi.org/10.7202/1001181ar Erişim tarihi: 10.12.2021.
• Château, D. (2006). Esthétique du cinéma, Paris: Armand Colin.
• Chateau, J-Y. (2008) Pourquoi un septième Art ?, Paris: PUF.
• Danto, A. C. (2017). Sanat Nedir, (Çev. Zeynep Baransel), İstanbul: Sel.
• Dubois, R. (2008). Hollywood, cinéma et idéologie, La Rochelle: Sulliver.
• Epstein, J. (1955). Esprit de Cinéma, Cenevre-Paris: Jeheber.
• Farago, F. (2017). Sanat, (Çev. Özcan Doğan), Ankara: Doğu Batı.
• Fauconnet, A. (1913). L’Esthétique de Schopenhauer, Paris: Librairie Félix Alcan.
• Ferry, L. (2012). Homo Esteticus. Demokrasi Çağında Beğeninin İcadı, (Çev. Devrim Çetinkasap), İstanbul: Pinhan.
• Gauthier, C. (2008). “L’introuvable critique. Légitimation de l’art et hybridation des discours aux sources de la critique cinématographique”, Mil neuf cent. Revue d’histoire intelectuelle, sayı : 26, ss. 51-72.
• Hegel, (2011). Estetik Üzerine Dersler/Giriş, (Çev. Aziz Yardımlı), İstanbul: İdea.
• Herpe, N. (1996, 20 Şubat). “Canudo revient au premier plan”, Libération. https://www.liberation.fr/culture/1996/02/20/canudo-revient-au-premier-plan_162432/ Erişim tarihi: 7.12.2021.
• Les Amis de Canudo (1924, Mart). “L’invitation”, Gazette des Sept Arts, sayı: 10, s. 8.
• Pezzella, M. (2006). Sinemada Estetik, (Çev. Fisun Demir), Ankara: Dost Kitabevi.
• Pinkard, T. (2020). Hegel, (Çev. Mehmet Barış Albayrak), İstanbul: TİBKY.
• Plasseraud, E. (2011). L’art des foules. Théories de la réception filmique comme phénomène collectif en France (1908-1930), Villeneuve d’Ascq: PUS. https://books.openedition.org/septentrion/46085#ftn35 Erişim tarihi: 4.12.2021.
• Redding, P. (2021). Hegel’in Felsefesi, (Çev. Ahmet Fethi Yıldırım), İstanbul: Beyoğlu Kitabevi.
• Schopenhauer, A. (2020). İsteme ve Tasavvur Olarak Dünya, (Çev. A. Onur Aktaş), Ankara: Doğu Batı.
• Schopenhauer, A. (1912). Le Monde comme volonté et comme représentaion, (Çev. Auguste Burdeau), Paris: Librairie Félix Alcan. https://www.schopenhauer.fr/oeuvres/fichier/le-monde-comme-volonte-et-comme-representation.pdf Erişim tarihi: 9.12.2021.
• Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş, (Çev. Selda Salman & Çiğdem Asatekin), İstanbul: Ayrıntı.
• Vancheri, L. (2018). Le cinéma ou le dernier des arts, Rennes: PUR.
• Yetkin, S. K. (2007). Estetik Doktrinler, Ankara: Palme.
• (1921, 4 Nisan), Paris-Midi, sayı: 3355, s. 1.
• (1923, 25 Ocak). Gazette des Sept Arts, sayı: 2, s. 1.