Kaptan Fantastik (2016): Kapitalizm Kıskacında Başka Bir Hayat Mümkün mü?

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 15, 31 - 51, 27.06.2023

Deniz Yüceer Berker Cem Yıldırım

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1159345

Öz

Kapitalizmin tarihsel süreçte yol açtığı tüm yapısal değişiklikler, toplumsal yaşamda ve dolayısıyla toplumsal kurumlarda da ekonomik ve kültürel değişiklikler meydana getirmiştir. Kapitalizmle değişikliğe uğrayan yapılardan aile, din ve eğitim kurumları, mevcut sistemin onaylanması noktasında taşıdıkları ideolojik işlevleri sebebiyle önem teşkil etmektedir. Günümüzde neoliberalizm, dünyanın pek çok yerinde toplumsal düzeni sağlamanın gereği, hatta bütünüyle doğal yolu olarak görülmekte ve alternatif başka bir düzenin mümkün olmadığının altı çizilmektedir. Toplumsal kurumlar ve yapılar da bu inancı pekiştirecek şekilde dönüşmektedir. Bu çerçevede, çalışmamızda kurmuş oldukları yaşam tarzı ile mevcut kapitalist sisteme ve kapitalizmin etkilediği kurumlara direnen bir ailenin yaşamını anlatan 2016 yılı yapımı Kaptan Fantastik filmi incelenmiştir. Bu çalışmanın amacı, kapitalizmin biçimlendirdiği kurumsal yapıların tamamen dışında kurulacak alternatif bir yaşamın ne derecede mümkün olabileceği sorunsalı çerçevesinde filmin söylemini açığa çıkarmaktır. Çalışmada, görsel ve sözsel materyalleri derinlikli bir şekilde analiz etme olanağı tanıyan eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonucunda, filmin günümüzde kapitalist sistem ve onun kurumlarından tümüyle bağımsız bir yaşam sürdürmenin olanaklı olmadığı, sistemle belirli noktalarda uzlaşmanın zorunlu olduğu yönünde bir söyleme sahip olduğu çıkarımına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kaptan Fantastik (2016), Kapitalizm, Neoliberalizm, Egemen İdeoloji, Toplumsal Kurumlar.

Kaynakça

• Adorno, T. W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D. J., & Sanford, R. N. (1950). The Authoritarian Personality. New York: Harper.
• Alford, Steven E. (2017). Capitalism Rejected is Education Perfected: The Imperfect Examples of Tarzan’s New York Adventure and Captain Fantastic. Class, Race and Corporate Power: Vol. 5: Iss. 1, Article 3.DOI: 10.25148/CRCP.5.1.001670 https://digitalcommons.fiu.edu/classracecorporatepower/vol5/iss1/3 (Erişim Tarihi: 28.07.2022)
• Althusser, L. (2003). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çev. Alp Tümertekin). , İstanbul: İthaki Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012). Tüketim Toplumu Söylenceleri Yapıları. (Çev. Hazal Deliceçaylı - Ferda Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bozkurt, V. (2009). Prütanizmden Hedonizme -Yeni Çalışma Etigi. Bursa: Alesta Yayınları.
• Braudel,F. (1982. The Wheels of Commerce. London : Collins.
• Brenner, N., Jamie P. and Nik T. (2010). Variegated Neoliberalism: Geographies, Modalities, Pathways. Global Networks, 10, 1-41.
• Brown, H. (2012). Marx on Gender and the Family: A Critical Study. Boston: Brill.
• Carnoy,M. (2001). Gramsci ve Devlet. Praksis, (3), 252-278.
• Chomsky, N. (2003). Hegemony or survival : America's Quest For Global Dominance. New York: Henry Holt and Company, LLC.
• Chomsky, N. (2010). The high cost of neoliberalism. NewStatesmanAmerican. https://www.newstatesman.com/south-america/2010/06/chomsky-democracy-latin (Erişim Tarihi: 19.07.2022)
• Chomsky, N. (2013). İşgal Et: Sınıf Savaşı, İsyan ve Baskı Üzerine Düşünceler. (Çev. Osman Akınay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Cornay, M. (1995). Structural Adjustment And The Changing Face Of Education. International Labour Review, 134(6), 653-673.
• Curtıs, N. (2015). İdiotizm Kapitalizm ve Hayatın Özelleştirilmesi (Çev. M. Ratip). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çelik Z. (2012). “Neoliberalizmi Kısa Tarihi” (Kitap Eleştirisi), İdealkent, (7), 187-193.
• Çubukçu, Y. (2007). Toplumsal Kurgular ve Cinsiyetçilik. İstanbul: Everest Yayınları.
• Dağlı, K. (2006). İslam ve Kapitalizm. Marksist Tutum Dergisi, Sayı 11, http://www.marksist.net/kerem_dagli/islam_ve_kapitalizm.htm (Erişim tarihi 20.07.2022).
• Debord, G. (2012). Gösteri Toplumu ve Yorumları. (Çev. Ayşen Ekmekçi - Okşan Taşkent). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Demirezen, İ. (2011). Tüketim ve Din. İsanbul: Fotografika Yayıncılık.
• Desfor E. L. (2006). Uygulamalı Kültürel Sosyoloji. (C. Atay, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
• Duman, M. Z. (2011). Neo-liberal Küreselleşmenin Zaferi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:8, Sayı:1, S. 667-700.
• Dusanic, B.J. (2015). Neoliberalism: Discussions in the Academy of Economic Sciences. Belgrade: Catena mundi. Engels, F. (1998). Ailenin Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. Ankara: Sol Yayınları.
• Ercan, F. (1997). Finance-Capital In The Context Of Money And Commodity Relations: A Theoretical Framework Of Changing Capital Accumulation Strategy. Ekonomik Yaklaşım, 8 (27), 157-186. DOI:10.5455/ey.10270
• Eyce, B. (2000), Tarihten Günümüze Türk Aile Yapısı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, Sayı:4, 223-244
• Foucault, M. (2015). Hapishanenin Doğuşu (Çev. M.Ali Kılıçbay). Ankara: İmge Kitapevi.
• Freire, P. (1998). Ezilenlerin Pedagojisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji (Çev. Eren Rızvanoğlu & Mehmet Ali San). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Giroux, H. A. (2004). The Terror of Neoliberalism: Authoritarianism and the Eclipse of Democracy. Boulder, CO: Paradigm.
• Giroux, H. A. (2007). İktidar, İdeoloji. Mehmet Küçük (der). Ankara: Ark yayınları.
• Giroux, H.A.(2007). Eleştirel Pedaoji ve Neoliberalizm. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Gökçe, B. (1976). Aile ve Aile Tipleri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt 8, Sayı 1-2.
• Güloğlu, M. F. (2019). Redefining the Family: Changes and Continuities. Toplumsal Değişim, (1), 47- 78.
• Feinberg, W. & Soltis, J. F. (2009). School and Society (5. Baskı). New York: Colombia University.
• Hall, S. (2017). Introduction (Ed.) with an by S. Davison, D. Featherstone, M. Rustin, & B. Schwarz, Selected Political Writings: The Great Moving Right Show and Other Essays. Durham: Duke University Press.
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi. (Çev. A. Onacak), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Horwitz, S. (2015). Capitalism and the Emergence of the Modern Family. In: Hayek’s Modern Family. Palgrave Macmillan, New York. https://doi.org/10.1057/9781137448231_4 (20.07.2022).
• İnal, K. (2007). Modernizm ve Çocuk- Geleneksel, Modern ve Postmodern Çocukluk. Ankara: Sobil yayıncılık.
• İnsel, A. (2004). Neo-liberalizm Hegemonyanın Yeni Dili. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Karaduman, S. (2017). Eleştirel Söylem Çözümlemesinin Eleştirel Haber Araştırmalarına Katkısı ve Sunduğu Perspektif, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(2), 31-46.
• Kozanoğlu,H. & Özden, B.A.,& Gür, N. (2008). Neoliberalizmin gerçek 100’ü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lapavitsas, C. (2014). Neoliberal Dönemde Anayolcu İktisat Kuramı. (Ed.) A. Saad-Filho& D. Johnston, Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki. (çev. Ş.Başlı & T. Öncel). İstanbul: Yordam Kitap, 59-75.
• Lash, S. & Urry, J. (1987). The End of Organized Capitalism. Cambridge: Polity Press.
• Lefevbre, H., (1968). Karl Marx: Hayatı ve Eserleri. Ankara: Mars Matbaası.
• Maslow, A. H. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396. https://doi.org/10.1037/h0054346
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. O.Akınhay & D. Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Marx, K. (1866) “Instructions for the Delegates of the Provisional General Council: The Different Questions,” The International Workingmen's Association, https://www.marxists.org/history/international/iwma/documents/1866/instructions.htm#04 (Erişim Tarihi: 27 Temmuz 2022)
• Marx, K. & Engels, F. (2008). Din Üzerine. (Çev. Kaya Güvenç). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. & Engels, F. (2011). Komünist Parti Manifestosu. (Çeviren: Yılmaz Onay). İstanbul: Evrensel Basım Yayınları.
• McChesney, R. (1999). Rich Media Poor Democrasy: Communication Politics in Dubios Time. Chiago: University of Illionis Press.
• McLaren, P. (1998). Revolutionary Pedagogy In Post-Revolutionary Times: Rethinking The Political Economy Of Critical Education. Educational Theory, 48(4), 431–462. https://doi.org/10.1111/J.1741-5446.1998.00431.X
• Miller, V. J. (2005). Consuming Religion: Chiristion Faith and Proctia in Consumer Culture. New York: Bloomsburry.
• Millet, K. (1987). Cinsel Politika. İstanbul: Payel Yayınları.
• Monbiot, G. (2016). Neoliberalism—The ideology at the root of all our problems. The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/books/2016/apr/15/ neoliberalism-ideology-problem-george-monbiot (Erişim Tarihi: 19.07.2022)
• Mouffe, C. (2015). Dünyayı Politik Düşünmek (Çev. M. Buzluolcay). İstanbul: İletişimYayınları.
• Nguyen, T. (2017). "Disconnect to connect: the politics of disconnectivity in the film Captain Fantastic". Diggit Magazine. https://www.diggitmagazine.com/papers/disconnect-connect-politics-disconnectivity-film-captain-fantastic (Erişim Tarihi: 24.07. 2022)
• Özkazanç, A. (2011). Neoliberal Tezahürler: Vatandaşlık-Suç-Eğitim. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Parlak, D. (2012). Kutsalından Arındırılmış Din: Helal Gıda’nın Ekonomi-Politik Analizi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Poster, M. (1989). Eleştirel Aile Kuramı. (Çev. Hüseyin Tapınç). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Saad, G. (2012). Tüketim İç güdüsü (Çev. N. Özata). İstanbul: Mediacat Yayınları.
• Stam, R. (2021). Sinema Teorisine Giriş (2. Basım). (Çev. Selda Salman & Çiğdem Asatekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şaylan, G. (1999). Postmodernizm, Ankara: İmge Yayınları.
• Şirin, M.R. (1999). Kuşatılmış Çocukluğun Öyküsü. İstanbul: İz Yayınları.
• Tatar, H.C. (2012). Din ve Kapitalizm. Sosyoloji Konferansları. 45 (1) / 149-168.
• Van Dijk, T. A. (1998). Ideology: A Multidisciplinary Approach. London: Sage.
• Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi (Çev .Z. Gültekin). İstanbul: Babil Yayınları.
• Wallerstein, I. (2004). Dünya Sistemleri Analizi: Bir Giriş. (Çev. E. Abadoğlu & N. Ersoy). İstanbul: Metis Yayınları.