“Varlık ve Zaman” Bağlamında Sahih Varoluş ve Bir Terrence Malick Karakteri: Franz

Yıl 2024, Sayı: 18

Oğuzhan Ersümer

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1465224

Öz

Martin Heidegger’de varlık, varoluştan önce gelir ve sahihlik kavramı (Eigenlichkeit) varoluşçu anlayıştan farklılık gösterir. Bu makale, Gizli Bir Yaşam (2019) filmindeki Franz (Jägerstätter) adlı dindar karakterin Malick sinemasındaki yerini Varlık ve Zaman’da (1927) tanımlandığı şekliyle, sahihlik (sahih varoluş) kavramı açısından tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmamız, Heidegger’in felsefesinde dini bağlamda bir Tanrı’ya yer vermemesine rağmen, sahihlik temasının teolojik kökenli bu filmde varlığını koruduğunu savunur. Bu durumun sorgulanması çalışmanın ana problemidir. Filmler, belirli temalar ve karakterler aracılığıyla metafizik ve felsefi düşünceleri ortaya çıkarabilir. Bu doğrultuda, Terrence Malick, auteur eleştiri yöntemiyle ele alınmıştır. Bu çalışma, Heidegger felsefesi ile Malick’in dinsel söylemi arasındaki kimi gerilimleri açığa çıkararak literatüre özgün bir katkı sağlayacaktır. Malick, Heidegger felsefesiyle hareket ederken, öte dünyayı da öngören dinsel bir alan açar. Bu ikili görünümün nedeni, filmin dinsel çerçevesine rağmen, Malick’in varlığın zeminini dünyaya bağlamasıdır. Kimi zaman, panenteistik biçimde tasavvur edilen Malick’in Tanrı’sı sessiz ve neredeyse irtibatsızdır. Dolayısıyla Franz fırlatılmış ve yalnızdır. Tanrısallık ve dünyasallık Franz’ın kendi benliğinde buluşur. Yegâne olanağı ve özgürlüğü, varlığı mesele eden bir sahihlik ile Varlık’ın ve/ya Tanrı’nın açımlanışına açık olmaktır.

Anahtar Kelimeler

Terrence Malick, Martin Heidegger, Varlık ve Zaman, Sahih varoluş, Franz Jägerstätter.

Kaynakça

• Astruc A. (1968). Yaratma Gücümüzün Katedralleri (Orhan Duru, Çev.). Türk Dili Dergisi, Sinema Özel Sayısı, 196, 464-465.
• Aşkın, K. C. (2022). “Mezarda Kapalı: Terrence Malick Sinemasında Birey Kavramı ve Varoluş Biçimleri”, Akdeniz Üniversitesi – Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sinema-TV Anasanat Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Seminer Metni, Antalya.
• Barrett, W. (2016). İrrasyonel İnsan (S. Özer, Çev). Hece.
• Barrett, W. (2008). Heidegger: Toplu Bakış, H. Ahmet Aydoğan (Ed. ve Çev.), Heidegger içinde (pp. 41-76), Say.
• Bersani, L., & Dutoit, U. (2004). Forms of Being – Cinema, Aesthetics, Subjectivity, London: British Film Institute.
• Cavell, S. (1979). The World Viewed – Reflections On the Ontology of Film. Enlarged Edition, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Build Series. (04.12.2019). Ricky Camilleri, Valerie Pachner & August Diehl Speak On “A Hidden Life,” A Film Based On True Events (Video). YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=PKPQqNrU91c, Erişim: 24.03.2024.
• Campbell, N. (2003). The Highway Kind: Badlands, Youth, Space and the Road, in H. Patterson (Ed.), The Cinema of Terrence Malick – Poetic Visions of America (pp. 40-51). London: Wallflower Press.
• Cevizci, A. (2010). Felsefe Sözlüğü. Paradigma.
• Critchley, S. (2009a). Calm – On Terrence Malick’s The Thin Red Line, D. Davies (Ed.), The Thin Red Line (pp. 11-27). London and New York: Routledge.
• Critchley, S. (2009b). Varlık ve Zaman, Bölüm IV: Bu dünyaya fırlatılmışlık (S. Ö. Uçkan, Çev.). Vira Verita, https://viraverita.com/varlik-ve-zaman-bolum-iv-bu-dunyaya-firlatilmislik/, Erişim: 17.03.2024.
• Çüçen, A. K. (2012). Martin Heidegger: Varlık ve Zaman. 4. Basım, Sentez.
• Deren, S. (2019) Angst ve Ölümlülük, Doğu Batı, 6
• Direk, Z. (2021). Çağdaş Kıta Felsefesi - Bergsondan Derridaya. Fol.
• Ersümer, O. (2014). Terrence Malick Sinemasında Varlık Anlayışı, O. Adanır (Ed.), Özne, 20, 59-72, Çizgi.
• Esen, Ş. (2013). Sinemada Auteur Kuramı, Zeynep Özarslan (Ed.), Sinema Kuramları 2 – Beyazperdeyi Aydınlatan Kuramlar içinde (pp. 33-50), Su.
• Falzon, C. (2002). Philosophy Goes to the Movies: An Introduction to Philosophy, London & New York: Routledge.
• Fijo, A. (06.07.2020). A Hidden Life: Malick's requiem. Church, Communication and Culture. 5 (2), 187-209. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/23753234.2020.1765695, Erişim: 19.03.2024.
• Flynn, T. (2006). Existentialism: A Very Short Introduction, New York: Oxford University Press Inc.
• Furstenau, M., & MacAvoy, L. (2003). Terrence Malick’s Heideggerian Cinema: War and the Question of Being in The Thin Red Line, in H. Patterson (Ed.), The Cinema of Terrence Malick – Poetic Visions of America (pp. 173-185). London: Wallflower Press.
• Gasset, y O. (1995). İnsan ve “Herkes” (N. G. Işık, Çev.). Metis.
• Gözel, Ö. (2022). Heidegger’in ‘Dünya’sı - Varlık ve Zaman’da Dünya Kavramı. Ketebe.
• Heidegger, M. (2018). Varlık ve Zaman (K. H. Ökten, Çev.). 2. Baskı, Alfa.
• Hühnerfeld, P. (2002). Heidegger: Bir Filozof, Bir Alman (D. Özlem, Çev.). Paradigma.
• Inwood, M. (2014). Heidegger (N. Örge, Çev.). Dost.
• Lee, H. (2002). Terrence Malick, Senses of Cinema, http://sensesofcinema.com/2002/great-directors/malick/, Erişim: 17.03.2024.
• Morrison, J., & Schur, T. (2003). The Films of Terrence Malick. Westport, Connecticut: Praeger.
• Mulhall, S. (1998). Heidegger ve “Varlık ve Zaman” (K. Ökten, Çev.). Sarmal.
• Ökten, H. K. (2012). Heidegger’e Giriş. Agora.
• Patterson, H. (2003). Introduction, in H. Patterson (Ed.), The Cinema of Terrence Malick – Poetic Visions of America (pp. 1-13). London: Wallflower Press.
• Pöggeler, O., & Alleman, B. (2001). Heidegger Üzerine İki Yazı (D. Özlem, Çev.). 2.Baskı, Paradigma.
• Putz, E. (2007). Franz Jägerstätter Martyr - A Shining Example in Dark Times (C. L. Danner, Çev.). Franz Steinmassl.
• Rybin, S. (2023). Let Me Not Pretend: The Promise of Beauty in To the Wonder, in Steven Delay (Ed.), Life above Clouds – Philosophy in the Films Of Terrence Malick (pp. 257-276). Sunny Press.
• Salur, B. (2021). Modernlik Eleştirisi Olarak Varoluşçu Felsefede Otantiklik, Ethos. Temmuz/July, 14(2), 1-28, https://ethosfelsefe.com/sites/default/files/2021-10/pdf1.pdf. Erişim: 19.03.2024.
• Solomon, C. R. (2020). Akılcılıktan Varoluşçuluğa – Varoluşçular ve 19. Yüzyıldaki Kökleri (R. Kuldaşlı, Çev.). İş Bankası.
• Schulz, W. (1991). Çağdaş Felsefede Kaygı Sorunu, H. von Ditfruth (Ed.), Korku ve Kaygı içinde (pp. 7-28). Metis.
• Silverman, K. (2002). All Things Shining, in D. L. Eng & D. Kazanjian (Eds.), Loss - The Politics of Mourning (pp. 323-342). University of California Press.
• Sinnerbrink, R. (2011). New Philosophies of Film - Thinking Images. Continuum.
• Sinnerbrink, R. (2019), Terrence Malick - Filmmaker and Philosopher. Bloomsbury Academic.
• Storer, S. (2020). A Hidden Life hides too much of Franz Jägerstätter’s life, Church Life Journal. https://churchlifejournal.nd.edu/articles/a-hidden-life-hides-too-much-of-franz-jagerstatters-real-life/, Erişim: 29.03.2024.
• Strohl, M. (2023). Platonic Myths of Eros in Knight of Cups and Song to Song, in S. Delay (Ed.), Life above Clouds – Philosophy in the Films Of Terrence Malick (pp. 279-297). Sunny Press.
• Woessner, M. (2011). What Is Heideggerian Cinema? Film, Philosophy, and Cultural Mobility, New German Critique, 113, Vol. 38, 2, 129-157, http://dx.doi.org/10.1215/0094033x-1221803.
• Yılmaz E. (2020). Varlık ve Zaman’ı Anlamak. Küre.
• Yıldız E., & Yurt, E. (2016). Herder’den Heidegger’e: Sorge, Kutadgubilig Felsefe - Bilim Araştırmaları, 30, 375-399.
• Malick, T. (Yönetmen). (1973). Badlands (Sinema Filmi). ABD: Warner Bros. ve Pressman-Williams Enterprises.
• Malick, T. (Yönetmen). (1978). Days of Heaven (Sinema Filmi). ABD: Paramount Pictures.
• Malick, T. (Yönetmen). (1998). The Thin Red Line (Sinema Filmi). ABD: Twentieth Century Fox, Phoenix Pictures.
• Malick, T. (Yönetmen). (2005). The New World (Sinema Filmi). ABD: New Line Cinema.
• Malick, T. (Yönetmen). (2011). The Tree of Life (Sinema Filmi). ABD: Cottonwood Pictures, River Road Entertainment.
• Malick, T. (Yönetmen). (2012). To the Wonder (Sinema Filmi). ABD: Brothers K Productions, Redbud Pictures.
• Malick, T. (Yönetmen). (2015). Knight of Cups (Sinema Filmi). ABD: Dogwood Films, Waypoint Entertainment.
• Malick, T. (Yönetmen). (2016). Voyage of Time (Sinema Filmi). ABD: Broad Green Pictures.
• Malick, T. (Yönetmen). (2017). Song to Song (Sinema Filmi). ABD: Buckeye Pictures, FilmNation Entertainment.
• Malick, T. (Yönetmen). (2019). A Hidden Life (Sinema Filmi). ABD: Fox Searchlight Pictures.
• Mecidi, M. (Yönetmen). (1999). Rang-e khoda (Sinema Filmi). İran: Varahonar Company, Sony Pictures Classics.