REFİK ÖZDEK’İN OCAĞIMIZ SÖNMESİN ROMANINDA BALKAN TÜRKLERİNİN GÖÇÜ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 315 - 344, 30.06.2020

Ayşe Ceylan Güneş

https://doi.org/10.30561/sinopusd.746672

Cited By: 1

Öz

Türk Dünyası coğrafyasında sıklıkla yaşanan sıkıntılardan biri olan ve ekonomik, toplumsal, siyasi sebeplerle bireylerin veya toplulukların bir ülkeden başka bir ülkeye, bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim yerine gitme işi, taşınma, hicret, muhaceret olarak tanımlanabilecek göçler, kişilerin ve milletlerin kaderini belirlemede üzerinde durmaya değer bir kavramdır. Türk Dünyasındaki göçlerin bir kısmı istemli olsa da çoğu istemsiz olarak gerçekleşmiştir. Balkan coğrafyasında yaşanan göçlerin birçoğu da istemsiz olmuştur. Siyasi baskılar ve savaşlar göçün en büyük sebepleri olagelmiştir. 93 Harbi olarak da bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, Balkan Türkleri açısından tarihî bir dönüm noktası olmuştur. Savaş sonrasında bu bölgede bulunan Türkler, yaşamış oldukları baskı ve maruz kaldıkları şiddet olayları neticesinde, yüzyıllardır yurt bildikleri topraklardan göç etmek zorunda kalmışlardır. Bu tür toplumsal olayların edebiyata yansımasının olduğu bir gerçektir. Özellikle romanlar; konuları daha ayrıntılı işleyen, kalabalık bir kadro ve mekân bildirme özelliğinde bir tür olduğu için, bir olgunun da daha ayrıntılı incelenmesine imkân vermektedir. Yapılan incelemeyle göç olgusunun Ocağımız Sönmesin romanına nasıl yansıdığını göstermek amaçlanmaktadır. Çünkü bu roman ana unsurlar ve temel karakterleri bakımından göç izleğinin belirgin işlendiği bir romandır. Ocağımız Sönmesin, tarihi roman ve göç izleği çerçevesinde değerlendirilmiştir. Belirlenen göç izleğinden hareketle, 93 Harbi döneminde yaşanan göçlerin tarihsel gerçekliğinin romanın kurmaca dünyasına nasıl yansıdığını ve dolayısıyla kişiler, zaman ve mekân unsurları bağlamında göç için nasıl hazırlıklar yapıldığını, göç yolculuğu esnasındaki gelişmeleri, göçün ne gibi sonuçlar doğurduğunun tahlili yapılacaktır. Ayrıca yapılan çalışma, roman kahramanları üzerinden topluma, toplumdan roman kahramanlarına göç olgusunun nasıl yansıdığını görebilme şansı verecektir.

Anahtar Kelimeler

: Balkanlar, Ocağımız sönmesin, Göç olgusu, Tarihi roman, Türk dünyası

Kaynakça

• Akgün, A. (2015). Yakın dönem Türk romanında Balkan Türkleri ve sürgün. TÜRÜK Ulus-lararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 3 (5), 143.
• Akhtar, S. (2018). Göç ve kimlik: Kargaşa, sağaltım, dönüşüm (Çev. Sedef Ayhan). İstanbul: Sfenks Kitap.
• Aydın, M. (1994), 93 Harbi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 9. 488-499.
• Chambers, L. (2019). Göç, kültür, kimlik (Çev. İ. Türkmen, M. Beşikçi). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çavuşoğlu, H. (2015). Yugoslavya- Makedonya topraklarından Türkiye’ye göçler. N. Sarıahmetoğlu ve İ. Kemaloğlu (Ed.). Türk Dünyasında Sürgün ve Göç. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları, s. 327-352.
• Dağaşan, E. ve Aydın, S. (2017). Göçün sosyal hayata yansımaları: 93 harbi döneminde Oltu’dan Toka’ta bir göç hikâyesi. Osman Köse (Ed.). Geçmişten günümüze göç II. Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları, s. 737-745.
• Derman, S. (2015). Romanya Türklerinin Türkiye’ye göçleri. N. Sarıahmetoğlu ve İ. Kemaloğlu (Editörler). Türk Dünyasında sürgün ve göç. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları, s. 353-369.
• Erbaş, H. (2019). Gidişlerden kaçışlara göç ve göçmenler: Kuram, yöntem ve alan yazıları. Ankara: Phonix Yayınları.
• Kumartaşlıoğlu, S. (2012). Türk kültüründe ocak ve ateş kültü. Yayımlanmamış doktora tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Maxım, M. (2012). Tulça. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. 41. 360-361.
• Taşağıl, A. (2015). Türk tarihinde göçler ve stratejik sonuçları. N. Sarıahmetoğlu ve İ. Kemaloğlu (Editörler). Türk Dünyasında sürgün ve göç. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları, s. 1-29.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe sözlük. Ankara: TDK.
• Özcan, K. (2015). Kırım Türklerinin sürgünü ve vatana dönüş mücadelesi. N. Sarıahmetoğlu ve İ. Kemaloğlu (Ed.). Türk Dünyasında sürgün ve göç. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları, s. 51-79.
• Özdek, R. (2005). Ocağımız sönmesin. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Sami, Ş. (2010). Kamus-ı Türkî (Haz. P. Yavuzarslan). Ankara: TDK.
• Sancaktar, C. (2019). Balkanlar’da Osmanlı mirasından arınma siyaseti. Balkan ve Yakındoğu Sosyal Bilimler Dergisi, 5 ( 3), 18.
• Söylemez, O. (2019). Türk dünyasında tarihi roman ve milli kimlik. Ankara: Bengü Yay.
• Süleymanoğlu Yenisoy, H. (2005). Edebiyatımızda Balkan Türklerinin göç kaderi. Ankara: Toplumsal Gelişim Derneği Yayınları.
• Tekin, M. (2006). Roman sanatı 1 (Romanın unsurları). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Yalçın Çelik, S. D. (2005). Yeni tarihselcilik kuramı ve postmodern tarih romanları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yalçınkaya, A. (2006). Osmanlılar döneminde Bulgaristan. B. Gökdağ ve O. Karatay (Editörler). Balkanlar El Kitabı Cilt I. Ankara: Araştırma ve Kültür Vakfı Yayınları, s. 326-328.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Hristo_Botev, 9. Mayıs 2020.