Arap Bürosu’nun Gizli Raporları: Arap Bülteni

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 247 - 286, 30.11.2021

Nazmiye Yozgat Cengiz Kartın

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1007748

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, I. Dünya Savaşı sırasında İngiliz istihbaratının yurtdışı (MI6) kollarından olan Arap Bürosu’nun gizli yayın organı olan Arap Bülteni üzerine bir incelemedir. 1915'te ilan edilen Osmanlı cihadına karşı etkili bir mücadele yöntemine ihtiyaç duyan Londra, savaş süresince Orta Doğu’daki dengeleri elinde tutabilmek amacıyla Mısır Yüksek Komiserliğine bağlı İstihbarat Servisi’nin bir kolu olarak Arap Bürosu'nu kurdu. 1916-20 tarihleri arasında faaliyet gösteren Büro, 1914'ten önce toplanan istihbaratın çoğu için merkezi depo haline geldi ve düzenli olarak basılan Arap Bülteni de dahil olmak üzere çok sayıda materyal üretti. İlgili askeri ve siyasi personele gönderilen Arap Bülteni, Arabistan başta olmak üzere Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki istihbarat raporları, kabile, topografya ve biyografi çalışmaları, şahsiyetler ve bölgesel konular hakkında akademik makaleler, yabancı gazetelerden çeviriler ve editörün yorumlarını içeriyordu. Bülten, Arap Bürosu’nun bütün izlenim ve kaygılarını taşımakta olup, büyük ölçüde bölgedeki istihbarat uzmanlarından alınan rapor ve haberlerden oluşuyordu. Bülten’in müttefiklerce ifşa olması tartışılsa da Orta Doğu özellikle de Arabistan’daki gelişmelerin anlaşılmasında tarihçilere katkısı tartışmasızdır.

Anahtar Kelimeler

İngiltere, Orta Doğu, İstihbarat, Propaganda, Arap Bürosu.

Confidential Reports Of The Arab Bureau: Arab Bulletin

Öz

This study is an examination of the Arab Bulletin, the secret publication of the Arab Bureau, one of the overseas (MI6) branches of British intelligence during World War I. London, which needed an effective method of struggle against the Ottoman jihad declared in 1915, established the Arab Bureau as a branch of the Intelligence Service of the Egyptian High Commission in order to keep the balance in the Middle East during the war. The Bureau, which operated between 1916-20, became the central repository for most of the intelligence gathered before 1914 and produced a large number of materials, including the regularly printed Arab Bulletin. The Arab Bulletin, which was sent to the relevant military and political personnel, included intelligence reports in the Middle East and North Africa, especially in Arabia, tribal, topographic and biography studies, academic articles, translations from foreign newspapers, and the editor's comments. The Bulletin carried all the impressions and concerns of the Arab Bureau and consisted largely of reports and news from intelligence experts in the region. Although the disclosure of the Bulletin by the allies is debatable, its contribution to historians in understanding the developments in the Middle East, especially in Arabia, is indisputable.

Anahtar Kelimeler

England, Middle East, Intelligence, Propaganda, Arab Bureau.

Kaynakça

• F. O. 882/2/1 - ARB/15/3 “Founding and Duties of the Arab Bureau”.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 1, 6 June 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 2, 12 June 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 3, 14 June 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 4, 16 June 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 5, 18 June 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 6, 23 June 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 7, 30 June 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 9, 09 July 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 10, 14 July 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 11, 17 July 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 12, 19 July 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 13, 01 August 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 15, 10 August 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 16, 18 August 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 19, 9 September 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 20, 14 September 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 22, 19 September 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 23, 26 September 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 25, 07 October 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 26, 16 October 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 29, 08 November 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 31, 18 November 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 34, 11 December 1916.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 37, 04 January 1917
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 38, 12 January 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 39, 19 January 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 40, 29 January 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 44, 12 March 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 45, 23 March 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 48, 21 April 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 49, 30 April 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 50, 13 May 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 51, 23 May 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 60, 20 August 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 71, 27 November 1917.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 82, 17 March 1918.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 89, 14 May 1918.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 91, 04 June 1918.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 92, 11 June 1918.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 93, 18 June 1918.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 100, 20 August 1918.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 107, 06 December 1918.
• F. O. 882/25-28 - Arab Bulletin, No. 113, 17 July 1919.
• IOR/L/PS/10/576. (The Qatar Digital Library)
• Çabuk, Mustafa, (2019). İngiliz Belgelerine Göre İngiltere’nin Ortadoğu’daki İstihbarat Merkezi: Arap Büro (1916-1920). Belgi Dergisi, 2 (17), 1130-1147.
• Hamm, Geoffrey, (2012). British Intelligence and Turkish Arabia: Strategy, Diplomacy, and Empire (1898-1918). Unpublished PhD Thesis. University of Toronto.
• Kedourie, Elie, (1976). In the Anglo-Arab Labyrinth, Cambridge: Cambridge University Press.
• Koloğlu, Orhan, (2018). Lawrence Efsanesi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Köse, İsmail, (2014). Almanya’nın Stotzingen Misyonu: İngiltere ile Almanya’nın Arap Yarımadası ve Afrika’daki Mücadelesi. Tarih Bilinci, 29, 65-71.
• Mohs, Polly A., (2008). Millitary İntelligence and the Arab Revolt. Oxon: Routledge.
• Notes on the Middle East, No. 1 - 4. [The Qatar Digital Library]
• Öke, Mim Kemal, M. Lütfullah Karaman, Emir Turam, Mithat Baydur, Orhan Koloğlu, (1995). Kutsal Topraklarda Casuslar Savaşı, İstanbul: İrfan Yayıncılık.
• Polat, Ü. Gülsüm, (2010). Türk-Alman Propagandası Karşısında Arap Bürosu’nun Kuruluşu, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXVI / 76, 97-131.
• Westrate, Bruce, (1992). The Arab Bureau – British Policy in the Middle East 1916-1920. Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press.
• Yılmaz, Sait, (2017). Türk-İngiliz İstihbarat Savaşları 1914-1918. Ankara: Kripto Basım Yayım.