Alevî-Bektaşî Geleneğinde “Dârdan İndirme Erkânı”: Adıyaman Örneği

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 31 - 49, 01.05.2020

Fevzi Rençber

Öz

Dârdan İndirme Erkânı, Can Aşı Erkânı veya Rızalık-Helallik Erkânı olarak da bilinmektedir. Alevî ve Bektaşîlerde günümüze kadar süregelen bu erkân ölen kişiler adına yapılan bir erkândır. Alevî-Bektaşî geleneğinde sadece hayatta olan talip ve dervişler dâra çekilmez, ayrıca Hakk’a yürüyen muhip, talip, derviş, dede, baba veya dedebaba için de dâr çekilir. Hiçbir Alevî-Bektaşî, ölümünden sonra kusurlarının ortaya çıkmasını istemez. Bu yüzden ölenler için yapılan dâr erkânı bireysel ve toplumsal sorumluluğu artıran bir güce sahiptir. Bu erkân ölünün ruhunun azaptan kurtulması, yüceltilmesi, ölen şahsı tezkiye etmek için yapılır. Bu cemde merhumun ruhu hayırla yâd edilir, hakkı olanların hakkını varislerden istemesi talep edilir. Ölen şahsın borcu varsa ödenir, hakkı olanlarla ölenin yakını arasında helalleşme yapılır. Erkândan sonra kurban kesilir, yapılan yemekler misafirlere ikram edilir. Adıyaman yöresinde dârdan indirme erkânları hâlâ yapılmakta ve kurbanlar kesilmektedir. Bu erkânlar ölen şahsın kimsesi yoksa hayırsever bir kişi tarafından düzenlenir ve dârdan indirme kurbanı kestirilir. Biz de bu çalışmamamızda geçmişten günümüze Adıyaman Alevîleri arasında yapılagelen bu özgün erkânı inceleyeceğiz. Çalışmamızda klasik Alevî-Bektaşî kaynaklarına, Alevîlik-Bektaşîlik hakkında yazılmış kitaplara ve yöredeki Alevî dedelerine ve taliplere müracaat edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Dârdan İndirme, cem, adıyaman, alevi, bektaşi

Teşekkür

teşekkürler yayın hayatınızda başarılar dilerim.

The “Erkân of Dârdan İndirme” in Alevi-Bektashi Tradition: Adiyaman Example

Öz

It is also known as the Download Ritual From The Dârdan, the Ritual of Can Aşı or the Ritual of Consent-Halal. In the Alevis and Bektashis, this ritual is made on behalf of those who died. In the Alevi-Bektashi tradition, not only suitors and dervishes who are alive are devote to dâr, but also for the priest, suitor, dervish, grandfather, father or grandfather who walk to God. No Alevi-Bektashi wants his defects to appear after his death. For this reason, the this ritual for the people who died has the power to increase individual and social responsibility. This ritual is done in order to get rid of the soul of the dead from the torment, to glorify, to appraise the dead. In this ritual, the spirit of the dead is blessed, and those who are entitled are asked to ask for their right from the heirs. If the dead person has a debt, it is paid, and halalization is made between those who are entitled and the relative of the dead. After early, the victim is cut and the meals are served to the guests. In the Adıyaman region, Download Ritual From TheDârdanis still carried out and the victims are cut. These ritual are organized by a charitable person if the dead person has no one, and the victim of download from dâr is cut. In this study, we will examine the this original ritual that has been done between the AdıyamanAlevis from past to present. In our study, we will apply to classical Alevi-Bektashi sources, books about Alevi-Bektashi and Alevi grandfathers and suitors in the region.

Anahtar Kelimeler

Dârdan İndirme, cem, Adiyaman, Alevi, Bektashi

Kaynakça

• Anonim, Kitab-ı Dâr, haz. Osman Eğri, Diyanet Vakfı, Ankara-2007.
• Cemal Kurnaz, “Dâr”, DİA, XIII, s. 482-483.
• Cenksu Üçer, “Alevî Nitelemeli Gelenek ya da Ocak ve Gruplar Hakkında Yapılacak Çalışmalarda Ocak Sisteminin Dikkate Alınmasının Önemi”, e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 2019, Cilt: 12, Sayı: 2, s. 354.
• Cenksu Üçer, Alevî Nitelemeli Ocak /Gruplara Ait Tekke, Zâviye ve Dergâhlardaki Cami ve Mescidler, e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, Yıl 2018, Cilt 11 , Sayı 2, s. 271-307.
• Cenksu Üçer, Cemevi: Âdâb ve Erkânın İcrâ Edildiği Mekân = Cemevi: Place Where Manners and Ceremonies are Performed, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 2018, sayı: 88, s. 59-84.
• Cevheri, Es-Sıhâh, Dâru’l-Maarife, Beyrut-2007.
• Doğan Kaplan, Yazılı Kaynaklarına Göre Alevîlik, Diyanet Vakfı, Ankara-2010.
• El-Halil b. Ahmed El-Ferâhîdî, Kitâbu’l-Ayn, Dâru’l İhya’it-Turas’il-Arabî, Beyrut-2005.
• Hacı Bektaş-ı Velî, Velâyetnâme, haz. Hamiye Duran, Diyanet Vakfı, Ankara-2007. İlhan Ayverdi, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yayınları, İstanbul-2008.
• Mehmet Kanar, Türkçe-Farsça Sözlük, Say Yayınları, İstanbul-2008.