Sheikh Ahmed Antalyavi's Treatise on Tajweed

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 76 - 111, 30.05.2022

Naim Avan

Öz

The verses stating that the Qur'an should be the word of God, its language should be Arabic, and it should be read with tertîl led the religious scholars who researched the Qur'anic recitations to the thought that the Qur'an should be chanted within the framework of certain rules. The processing of the wording of the Qur'an together with its verse also affected this and revealed the necessity of its recitation according to certain rules. These rules (recitations) have an important role in the interpretation and interpretation of the verses. This lion's share provided by the recitations shows that the connection between recitation and tafsir has an important place among the classical tafsir sources. Recitation is a branch of science that contains sound elements that can be fundamental to tajwî. Although the rules of Tajwid have been applied since the first revelation of the Qur'an; At first, there is no such concept as the science of Tajwid. The word Tajwîd was first used by Hz. It took its place in the literature of recitation when Ali said, "The tertîl here is to read the letters with tajwîd and to know the foundations". However, the rules specific to the recitation of the Qur'an were gathered under the name of Tajvîd in later times, and many works related to tajwîd were written over time. This article deals with Sheikh Ahmed Antalyavî's treatise on Tajvîd

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Quran, Recitation, Tajwid, Antalyavî

Şeyh Ahmed Antalyavî’nin Tecvîde Dâir Risâlesinin Tecvîd İlmi Açısından Değerlendirmesi

Öz

Kur’ân-ı Kerîm’in Allah kelamı olması, dilinin Arapça olması, tertîl ile okunması gerektiğini bildiren âyetler ve Kur’ân’ın tertîl ile okunması gerektiğine dair emir, birtakım kuralların gelişmesini
beraberinde getirmiştir. Kur’ân lafzının oluşturulmak istenen manaya göre şekillenmesi ve dizilmesi de (nazmı) buna tesir etmiş ve onun, belirli kurallara göre tilâvetinin gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Âyetlerin Tefsîri ve yorumlanmasında da manaya etki eden bu kuralların/kıraatlerin mühim bir payı vardır. Kıraatlerin sağladığı bu hususiyet, klasik Tefsîr kaynakları arasında kıraat-tefsîr bağlantısının
önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Tecvîd, harflerin sıfât ve mahreçlerine uyarak Kur’ân’ın güzel okunmasıdır. Tanımdan da anlaşıldığı üzere tecvîdin konusu Kur’ân’dır. Kur’ân’ın ilk vahyinden itibaren tecvîd kuralları uygulanmakla birlikte; ilk başta tecvîd ilmi diye bir kavram yoktur. Tecvîd ilminin ilk defa terim olarak yer alması takribi hicrî üçüncü asrın sonuna, ıstılâhî manasıyla meşhur olması ve etkin bir şekilde kullanılması hicrî dördüncü asra, hatta daha kapsamlı eserlerin verilmesi hicrî beşinci asra denk gelmektedir. Sonraki yıllarda, tecvîdle ilgili eserler telif edilmeye devam edilmiştir. Bu noktadan yola çıkarak bu çalışmada Şeyh Ahmed Antalyavî’nin telif ettiği bu eser tecvîd ilmi açısından ele alınarak değerlendirmesi yapılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Kıraat, Kur’ân, Tecvîd, Tefsîr, Antalyavî

Kaynakça

• Aliyyü’l-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûruddîn Alî b. Sultân Muhammed el-Kārî el-Herevî. el- Minehü’l-Fikriyye alâ Metni’l-Cezeriyye, thk. Üsâme Atâyâ, Dımaşk: Matbaatu Mushafi’ş-Şerîf, 2. Basım, 1433/2012.
• Altıkulaç, Tayyar.“Hafs b. Süleyman”.Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/118-119. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Altıkulaç, “Ebû Bekir b. Ayyâş”.Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.10/109-110. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Antalyavî, Şeyh Ahmed, Tecvîd, Burdur İl Halk Kütüphanesi, 770-04, 171a-178a, Erişim 14.02.2022. http://www.yek.gov.tr.
• Antalyavî, Tecvîd, Bursa İnebey Kütüphanesi, GE4641/2, 42a-48b, Erişim 12.02.2022. http://www.inebey.yek.gov.tr.
• Apaydın. H. Yunus,“Tevâtür”,Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.32/208-211 İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Arslan, Ahmet Turan. “Lâm”.Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.27/92-93. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Arslan,“Dâd”.Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/ 396-97. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Birgivî, Mehmed Efendi’nin (Takıyyüddin Mehmed) Tecvîdle ilgili iki varaklık risâlesi, 974/1566.
• Ca’berî, Ebû İshak İbrahim b. Ömer. Ukûdü’l-Cumân fî Tecvîdi’l-Kur’ân, thk. Mektep Kurtuba, Haramut: Müessesetü Kurtuba, 1. Basım, 1426/2005.
• Can, Mustafa, Bursa İnebey Kütüphanesinde Bulunan Kıraat ve Tecvîd İlmine Dâir Yazma Eserler, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/1114/1/532374.pdf.
• Çetin, Abdurrahman.“Tecvîd-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.41/155-157. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’ân Okuma Esasları, Emin Yayınları. Bursa: 2007.
• Dânî, Ebû Amr b. Saîd et-Tahdîd fi’l-İtkâni ve’t-Tecvîd, thk. Gânim Kuddûrî Hamed, Amman: Dâru’l-Ammâr, 1. Basım, 1421/1991.
• Dânî, Mukaddimetü Ebî Amr, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi. A. 2650/2, 49a-57b.
• Debreli, Hoca Abdulkerim. Mîzânu’l-Hurûf ve Şifâü’l-Ebdân. İstanbul: Hulûsî Efendi Matbaası, 1305/1887.
• Ebû Şâme, Abdurrahman b. İsmail. el-Makdisî. İbrâzü’l-Meânî min hırzi’l-Emânî, nşr. İbrahim Atve. Kahire: Dâru’l- Kütübü’l-İlmiyye 1402/1982.
• Ertem, Rekin. Mustafa, S. Kaçalin. “Hurûf-u Hecâ”.Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/39-44. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Eskicizâde, Seyyid Ali b. Hüseyin. Terceme-i Dürr-i Yetîm. İzmir: Hafız Nuri Efendi Matbaası, 1301/1884.
• Hamza, Hüdâyî. (Hamza-i Miskîn). Tecvîd-i Edâiyye. İzmir: Hâfız Nûri Efendi Matbaası, 1301/1884.
• Hanay, Necattin, Kur’ân Tefsîrinde Kıraat Farklılıklarının Rolü: Zeccâc ve Taberî Örneği, Konya, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Hemedânî, Ebu’l-Alâ Hasan b.Ahmed. et-Temhîd fî ma’rifeti’t-Tecvîd.thk.Cemâlettin Muhammed Şerîf-Mecdi Fethi Seyyid, Kahire: Dâru’s-Sahâbetü’t-Türâs, 1426/2005.
• İbnu’l-Cezerî, Ebul’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b.Ali b.Yusuf. en-Neşr, fi’l-Kıraati’l-Aşr. thk. Muhammed Ahmed Dehmân, Şam: Matbaatü’t-Tevfîk, I-II, 1345/1926.
• İbnu’l-Cezerî, Ebul’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b.Yusuf. Takrîbü’n-Neşr fi’l-Kıraati’l-Aşr. nşr. Muhammed Ali Beydun, Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye,1. Basım, 1423/2002.
• İbnu’l-Cezerî, Ebul’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b.Yusuf. et-Temhîd fî İlmi’t-Tecvîd. thk. Ganîm Kuddûrî, Hamed, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1421/2001.
• İbnu’l-Cezerî, Ebul’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b.Yusuf. Mukaddime. thk. Eymen Rüşdî Süveyd, Suûdî Arabistan: Dâru Nûru’l-Mektebât, 4. Basım, 1427/2006.
• Karabâşî, Abdurrahman, Karabaş Tecvîdi, İstanbul: Matbaa-i Ahmed Kâmil, Taş Basım, 1323/1905.
• Karaçam, İsmail. Kur’an-ı Kerîm’in Fazîletleri ve Okuma Kâideleri, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 5. Basım 1991.
• Koyuncu Recep, “Mustafa Niyâzî Efendi Ve ‘Umdetü’l-Kâriîn Adlı Tecvîd Risâlesi” Kilis 7 Aralık Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7/2, (Şubat 2020), 797-834,https://doi.org/10.46353/k7auifd.787632.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli, haz. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 12. Basım, 2011.
• Mağnisî, Ahmed b. Muhammed Mağnisâvî. Terceme-i Cezerî. İzmir: Hâfız Nûri Efendi Matbaası, 1301,/1884.
• Mar’aşî, Saçaklızâde Muhammed b. Ebû Bekir. Cühdi’l-Mukıl. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Kitaplığı, 351. 127a-140b.
• Mekkî b. Ebî Tâlib el-Kaysî, er-Riâye li Tecvîdi’l-Kırâe ve Tahkîki Lafzı’l-Kırâe, thk. Mektep Kurtuba, Ebu Asım Hasan b. Abbas b. Kutub, Kahire: Müessesetü Kurtuba, 1. Basım, 1426/2005.
• Muhammed Mahmûd Ebu Rayme, Hidâyetü’l-Müstefîd fî Ahkâmi’t-Tecvîd, Mısır, Dârü’t-Terbiye, 1316/1898.
• Öge, Ali, “Ebu’l-Alâ el-Hemedânî ve Kıraatu Ebî Hanîfeti’n-Nûman isimli Risâlesi” Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 36/36,(Ocak 2013), 7-30.(Erişim20.02.2022), https://dergipark.org.tr/tr/pub/neuifd/issue/19684/210251.
• Sağman, Ali Rıza. Sağman Tecvîdi, İstanbul: Ahmed Said Matbaası, 1958.
• Sarı, Mehmet Ali.“Asım b. Behdele”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.3/475-476. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Sîbeveyh, Ebû Bişr Amr b. Osman. el-Kitâb, thk. Abdüsselam Muhammed Harun, Kahire: Mektebetü’l-Hancı, 3. Basım, 1408/1988.
• es-Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kurân . thk. Şuayb el-Anavûtî, 3 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâletü’n-Nâşirûn, 1. Basım, 1439/2008.
• Terimler Sözlüğü, (Erişim 20.02.2022), https://www.dersimiz.com/terimler-sozlugu/deffe-nedir-ne-demek-25326.
• Yüksel, Emrullah.“Birgivî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/191-194. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı, “Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi” (Erişim 20.02.2022), https://İslâm ansiklopedisi. org.tr.
• Terimler Sözlüğü, (Erişim 20.02.2022), https://www.egitimler.info/terimler-sozlugu/yazma-eser-.
• Dergi Park (Erişim 14.02.2022), https://dergipark.org.tr/tr/pub/k7auifd/issue/59233.
• TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Yazma Eserler Kurumu (Erişim 05.02.2022)http://www.yek.gov.tr.
• Konya Yazma Eserler Kütüphanesi (Erişim 04.01.2022) http://www.konya.yek.gov.tr.
• Bursa İnebey Yazma Eserler Kütüphanesi (Erişim 03.02.2022) http://www.inebey.yek.gov.tr.
• Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi (Erişim 03.02.2022) http://www.suleymaniye.yek.gov.tr.