Finansal Kriz Dönemlerinde Maliye Politikaları: Türkiye'de Covid-19 Pandemisi Örneği (2017-2021)

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 114 - 128, 28.10.2024

Nurcihan Akşehirli

Öz

Bu çalışma, Türkiye'de Covid-19 Pandemisinin olumsuz etkilerini gidermek amacıyla uygulanan maliye politikalarını ve politikaların makroekonomik etkilerini iktisadi yaklaşımlarla ilişkilendirerek incelemeyi amaçlamıştır. Çalışmada, para politikası, finansal politikalar ve özellikle de maliye politikalarına yönelik alınan önlemlerin sunulmasının yanı sıra ana akım iktisat okullarının devletin ekonomiye müdahalesi konusundaki görüşlerine yer verilmiştir. Maliye politikası çerçevesinde alınan önlemler sağlık harcamaları, sosyal harcamalar, hane halkına para transferi, kredi garantileri, vergi düzenlemeleri ve işgücü piyasasına yönelik düzenlemeler başlıkları altında ele alınarak düzenlemelerin göstergeler üzerindeki etkileri pandemi öncesi ve sonrası yıllar için karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, kamu harcamaları paralelinde artan ekonomik büyüme verileri, Keynesyen yaklaşımın ''müdahaleci devlet'' görüşünü desteklemiştir.

Anahtar Kelimeler

Maliye Politikası, Covid-19 Pandemisi, Türkiye

Etik Beyan

Çalışma etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Fiscal Policy During Financial Crises: The Case of Covid-19 Pandemic in Türkiye (2017-2021)

Öz

The aim of this study is to analyze the fiscal policies implemented in Türkiye to mitigate the adverse effects of the Covid-19 pandemic and the macroeconomic effects of these policies in relation to mainstream economics. The study detailed the measures taken for monetary policy, financial policy, fiscal policy, and the views of mainstream economics on government intervention in the economy. It explained fiscal policy measures under the headings of healthcare expenditures, social expenditures, payments to households, loan guarantees, tax regulations, and labor market regulations. The study discussed the impact of these regulations on macroeconomic indicators comparatively to the years before and after the pandemic. As a result, the data of economic growth increasing in parallel with public expenditures support the Keynesian view of government intervention.

Anahtar Kelimeler

Fiscal Policy, Covid-19 Pandemic, Türkiye

Kaynakça

• Avcı, O. & Yeniçeri, H. (2020). Vergi Sistemlerine Pandemi Ayarı, Turkish Studies, 15(6), 123-137. Aydın, K. & Sönmüş, A. (2021). Türkiye'de ve G-20 Ülkelerinde Covid-19 Sürecinde Devletlerin Politikaları, Al-Farabi, 6(1), 90-95.
• Bayrakdar, S. (2017). Kamu Büyüklüğünün İşsizlik Üzerine Etkisi: Teorik Bir İnceleme, Çalışma İlişkileri Dergisi, 8(2), 95-117.
• Canbaz, M. (2019). Türkiye'de 2000 Sonrası Ekonomide Teşvik Politikaları ve 2018 Döviz Kuru Dalgalanmasının Karşılaştırmalı Analizi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 60-79.
• Danacı, Ö. Ü. (2022). TCMB’nin Covid-19 Salgını Sürecinde Uyguladığı Para Politikalarının Değerlendirilmesi, Maliye ve Finans Yazıları, 36(118), 101-130.
• Dokuzoğlu, S. & Tüm, K. (2022). Küresel Salgının Maliye Politikalarına Etkisi: Türkiye Üzerine Değerlendirmeler, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(1), 105-120.
• Dökmen, G. & Vural, T. (2011). Maliye Politikalarının Keynesyen Olmayan Etkileri: Türkiye Örneği, Maliye Dergisi, 161, 118-132.
• Ergen, E. (2021). Maliye Politikalarının Konjonktür Dalgalanmaları Üzerindeki Etkisi: ARDL Analizi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Denizli.
• Fırat, M. (2020). Covid-19 Krizi ve IMF Destekli Maliye Politikalarının Gerekliliği, Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 2(3), 209-222.
• GİB (2024). Bütçe Gelirleri, 02 Eylül 2024 tarihinde https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/GBG1.htm adresinden alındı.
• Gölçek, A. G. (2023). Türkiye, Ed. Gülşen, M. A. & Gökçek, A. G., Covid-19 Krizinde Maliye Politikası UygulamalarıBölgesel İnceleme-, 221-240.
• Güner, K. C. (2021). Koronavirüs (Covid-19) Pandemisi ve Uygulanan Mali Tedbirlerin Değerlendirilmesi, Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(1), 84-95.
• Kaya, A. (2023). Küreselleşme Sonrası Yeni Tip Krizler: Covid-19 Özelinde Değerlendirme, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 126-138.
• Kaya, Z. (2024). Covıd-19 Döneminde Sosyal Devlet Harcamaları: Millî Bir Model Önerisi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1) 221-240.
• Kısa, Ö. (2021) Salgın Döneminde Maliye Politikası, Vergi Raporu, 267, 93-110.
• Koç, İ. & Yardımcıoğlu, F. (2020). Covid-19 Pandemi Sürecinde Uygulamaya Konulan Mali Tedbir ve Teşviklerin Karşılaştırmalı Analizi: Türkiye ve Seçilmiş AB Ülkeler Karşılaştırması, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 123-152.
• Kuzucu, S. (2022). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın Covid-19 Pandemisine Karşı Para Politikasının Bir Değerlendirmesi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23 (Covid-19 Özel Sayısı), 265-279.
• Küçükoğlu, S. (2021). Covid-19 Pandemi Sürecinin Küresel Ekonomik Göstergeleri ve Türkiye’de Bankacılık ve Finans Sektörüne Etkileri, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1269-1291.
• Oflaz, N. K. (2021). Küresel Sağlık Krizinin Ekonomiye Etkileri ve Mali Önlemler: Türkiye Üzerine Bir İnceleme, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(3), 379-408.
• Oldaç, B. D. & Sakal, M. (2023). Covid-19 Pandemi Döneminde Uygulanan Kamu Harcama Politikası Uygulamalarının Kamu Mali Dengesine Etkisi: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Bir Değerlendirme, Premium Sosyal Bilimler EDergisi, 7(36), 1525-1536.Öz, S. (2020). COVID-19 Salgını ve Maliye Politikası, Ekonomik Araştırma Formu, 20-05, 1-4.
• Pehlivan, M., Kaya, A. & Keleş, S. S. (2021). Covid-19'un Makroekonomik Etkileri ve Seçilmiş Ülkelerde Covid-19 Döneminde Uygulanan Maliye ve Para Politikaları, Akademik Hassasiyetler, 8(17), 105-135.
• Sağlık Bakanlığı (2024). COVID-19 Bilgilendirme Platformu. 07 Eylül 2024 tarihinde https://covid19.saglik.gov.tr/TR66300/covid-19-nedir-.html adresinden alındı.
• SBB (2024a). Yıllar Bazında Genel Devlet İstatistikleri, 03 Eylül 2024 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/yillar-bazindagenel-devlet-istatistikleri/adresinden alındı.
• SBB (2024b). Temel Ekonomik Göstergeler, 02 Eylül 2024 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/temel-ekonomikgostergeler/#1687782578718-4eac48af-7c03 adresinden alındı.
• Şen, S., Tabar, Ç. & Tokatlıoğlu, M. (2018). Küresel Krizde Devlet Müdahalesi ve Maliye Politikası, İş ve Hayat, 4(8), 9-26.
• TCMB (2020a). 2020 Mayıs Finansal İstikrar Raporu, 10 Temmuz 2024 tarihinde https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Finansal+Istikrar+Raporu/2020/Sayi+30 adresinden alındı.
• TCMB (2020b). 2020 Kasım Finansal İstikrar Raporu, 11 Temmuz 2024 tarihinde https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Finansal+Istikrar+Raporu/2020/Sayi+31 adresinden alındı.
• TCMB (2021a). 2021 Mayıs Finansal İstikrar Raporu, 12 Temmuz 2024 tarihinde https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Finansal+Istikrar+Raporu/2021/Sayi+32 adresinden alındı.
• TCMB (2021b). Merkez Bankalarının Pandemide Rolü, 20 Temmuz 2024 tarihinde https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ffdf783a-770a-49af-b7b1-cd0caec85a52/SunumB28_09_20 21.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-ffdf783a-770a-49af-b7b1-cd0caec85a52-nMIS-FQ adresinden alındı.
• TCMB (2021c). 2021 Kasım Finansal İstikrar Raporu, 14 Temmuz 2024 tarihinde https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Finansal+Istikrar+Raporu/2021/Sayi+33 adresinden alındı.
• TCMB (2024). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, 02 Eylül 2024 tarihinde https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket adresinden alındı.
• TÜSEB (2021). Türkiye Sağlık Politikaları Zirvesi, COVİD-19 Pandemisi ve Sağlık Politikaları, 06 Eylül tarihinde https://files.tuseb.gov.tr/tuseb/files/yayinlar/20230703125029-29WVCpYamK1j-.pdf adresinden alındı.
• Ural, M. (2003). Finansal Krizler ve Türkiye, Dokuzeylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 11-28.
• Worldbank (2024), World Development Indicators, 29 Ağustos 2024 tarihinde https://databank.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG/1ff4a498/Popular-Indicators adresinden alındı.
• Yorğun, S. (2020). COVID-19 Salgınının Sosyal Politikalara Etkileri, Ed. Demirtaş, D., Bozkurt, V. ve Yorğun, S., COVİD-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri, 99-113.
• Yücel, F. & Kalyoncu, H. (2010). Finansal Krizlerin Öncü Göstergeleri ve Ülke Ekonomilerini Etkileme Kanalları: Türkiye Örneği, Maliye Dergisi, 159, 53-69.