Ekonomik Büyüme Sorunları Bağlamında Gelir Eşitsizliği: Kamu Maliyesi ve Yapısal Faktörler Perspektifi

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 133 - 148, 28.10.2025

Yüksel Çağdaş

Öz

Bu çalışma, gelir eşitsizliği ile ekonomik büyüme sorunları arasındaki ilişkiyi kamu maliyesi ve yapısal faktörler çerçevesinde incelemektedir. 1995–2023 dönemine ait ekonomik ve kurumsal göstergelere dayanan panel veri analizi, orta ve yüksek gelir grubunda yer alan 106 ülkeyi kapsamaktadır. Bulgular, gelir eşitsizliğinin ekonomik büyüme üzerinde anlamlı ve olumsuz etkiler oluşturduğunu, dolayısıyla ülkelerin kişi başına düşen gelir düzeylerini artırarak daha üst gelir gruplarına geçişini zorlaştırdığını ortaya koymaktadır. Bu durum, literatürde ekonomik büyüme sorunu olarak tanımlanan orta gelir tuzağı ile doğrudan ilişkilidir. Ayrıca, ekonomik özgürlük endeksinde yer alan kamu maliyesi göstergeleri (vergi yükü, kamu harcamaları ve mali disiplin) ile hukukun üstünlüğü gibi kurumsal faktörlerin büyüme sürecini destekleyen temel unsurlar olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında, eğitim harcamaları, dengeli dış ticaret ve yüksek teknolojili mal ihracatı gibi yapısal faktörlerin de ekonomik performansı olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Bu çalışma, gelir eşitsizliği ile ekonomik büyüme sorunları arasındaki bağlantıyı kamu maliyesi ve yapısal faktörler çerçevesinde ele alarak, Orta Gelir Tuzağının anlaşılmasına ve aşılmasına yönelik literatüre katkı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gelir Eşitsizliği , Ekonomik Büyüme , Ekonomik Kalkınma , Orta Gelir Tuzağı , Panel Veri Analizi

Etik Beyan

Etik beyan iznine gerek yoktur.

Destekleyen Kurum

Yok

Income Inequality in the Context of Economic Growth Issues: A Public Finance and Structural Factors Perspective

Öz

This study examines the relationship between income inequality and economic growth challenges within the framework of public finance and structural factors. Employing panel data analysis for the period 1995–2023, the study covers 106 middle- and high-income countries based on economic and institutional indicators. The findings reveal that income inequality has a significant and negative impact on economic growth, thereby hindering countries from raising their per capita income levels and transitioning to higher income groups. This outcome is directly related to the concept of the middle-income trap, which is defined in the literature as a fundamental economic growth problem. Furthermore, public finance indicators included in the economic freedom index (tax burden, government spending, and fiscal discipline), along with institutional factors such as the rule of law, are identified as key determinants that support the growth process. In addition, structural factors such as education expenditures, a balanced trade structure, and the promotion of high-technology exports are found to positively influence economic performance. This study contributes to the literature on understanding and overcoming the Middle Income Trap by examining the link between income inequality and economic growth problems within the framework of public finance and structural factors.

Anahtar Kelimeler

: Income Inequality , Economic Growth , Economic Development , Middle Income Trap , Panel Data Analysis

Kaynakça

• Acemoğlu, D., & Robinson, J. (2013). Ulusların Düşüşü: Güç, Zenginlik ve Yoksulluğun Kökenleri, Doğan Kitap.
• Aghion, P., & Howitt, P. (1990). A Model of Growth through Creative Destruction. Econometrica, 60(2), 323- 351. https://doi.org/10.2307/2951599.
• Aiyar, S., Duval, R., Puy, D., Wu, Y., & Zhang, L. (2013). Growth Slowdowns and the Middle-Income Trap, IMF Working Paper, No. 13/71.
• Akalin, G., Özbek, R. İ., & Çifçi, İ. (2018). Türkiye’de Gelir Dağılımı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Ardl Sınır Testi Yaklaşımı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 59-76.
• Akkaya, Ş. (1990). Ekonometri I. 2. Baskı. İzmir: Anadolu Matbaacılık
• Alesina, A., & Rodrik, D. (1994). Distributive Politics and Economic Growth. The Quarterly Journal of Economics, 109(2), 465-490. https://doi.org/10.2307/2118470.
• Alpdoğan, H. (2023). Türkiye’de Ekonomik Büyüme, Gelir Dağılımı ve Yoksulluk Ilişkisi. Sayıştay Dergisi, (129), 259-290. https://doi.org/10.52836/sayistay.1280487.
• Asteriou D. & Hall, S. G. (2011). Applied Econometrics. Second Edition. England: Palgrave Macmillian
• Atkinson, A. B. (2015). Inequality: What Can Be Done? Harvard University Press. . Baltagi, B. H. (2005). Econometric Analysis of Panel Data. Third Edition. England: John Wiley & Sons Ltd.
• Barro, R. J. (1996). Determinants of Economic Growth: A Cross-Country Empirical Study. NBER Working Paper No. 5698. Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research. https://doi.org/10.3386/w5698.
• Barro, R. J. (2000). Inequality and growth in a panel of countries. Journal of Economic Growth, 5(1), 5–32. https://doi.org/10.1023/A:1009850119329.
• Berg, A. G., & Ostry, J. D. (2011). Inequality and Unsustainable Growth: Two Sides of the Same Coin? IMF Staff Discussion Note, No. 11/08. https://doi.org/10.1057/s41308-017-0030-8.
• Bruno, M., & Easterly, W. (1998). Inflation Crises and Long-Run Growth. Journal of Monetary Economics, 41(1), 3–26. https://doi.org/10.1016/S0304-3932(97)00063-9
• Csathó, Á. (2023). A Broken Social Elevator? How to Promote Social Mobility. OECD report. Corvinus Journal of Sociology and Social Policy, 14(2), 185-194.
• Çağdaş, Y. (2021). Orta Gelir Tuzağını Etkileyen Faktörler: Seçilmiş Ülkeler ve Türkiye Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi, SBE.
• Çağdaş, Y., & Savaşan, F. (2025). Orta Gelir Tuzağini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: İkili Panel Logit Model Analizi. Anadolu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 262-284. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1577283.
• Çağdaş, Y. (2025). Ekonomik Büyüme ve Kalkınmanın Önündeki Engel: Gelir Eşitsizliği ve Orta Gelir Tuzağı İlişkisi. Maliye ve Finans Yazıları. https://doi.org/10.33203/mfy.1655958.
• De Hoyos, R. E., & Sarafidis, V. (2006). Testing for cross-sectional dependence in panel-data models. Stata Journal, 6(4), 482–496. https://doi.org/10.1177/1536867X0600600403.
• Dikmen, N. (2009). Ekonometri: Temel Kavramlar ve Uygulamalar. 1. Baskı. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Driscoll, J. C., & Kraay, A. C. (1998). Consistent covariance matrix estimation with spatially dependent panel data. Review of Economics and Statistics, 80(4), 549–560. https://doi.org/10.1162/003465398557825.
• Dünya Bankası. World Development Indicators Database (2025). The World Bank. https://data.worldbank.org/indicator/SI.DST.FRST.20.
• Easterly, W. (2001). The middle class consensus and economic development. Journal of Economic Growth, 6(4), 317–335. https://doi.org/10.1023/A:1012786330095.
• Egawa, A. (2013). Will Income Inequality Cause a Middle-Income Trap in Asia?. World Bank Economic Review, 27(2), 143-161.
• Eichengreen, B., Park, D., & Shin, K. (2012). When Fast Growing Economies Slow Down: International Evidence and Implications for China. Asian Economic Papers, 11(1), 42-87. https://doi.org/10.1162/ASEP_a_00118.
• Felipe, J., Abdon, A., & Kumar, U. (2012). Tracking the Middle-Income Trap: What Is It, Who Is in It, and Why?. Levy Economics Institute Working Paper. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2049330.
• Fischer, S. (1993). The Role of Macroeconomic Factors in Growth. Journal of Monetary Economics, 32(3), 485–512. https://doi.org/10.1016/0304-3932(93)90027-D.
• Galor, O., & Zeira, J. (1993). Income Distribution and Macroeconomics. Review of Economic Studies, 60(1), 35-52. https://doi.org/10.2307/2297811.
• Gill, I. & Kharas, H. (2007). An East Asian Renaissance: Ideas for Economic Growth. World Bank.
• Goldin, C., & Katz, L. F. (2018). The race between education and technology. In Inequality in the 21st Century (pp. 49-54). Routledge.
• Greene, W. H. (2016). Ekonometrik Çözümleme. 7. Baskıdan Çeviri. Ankara: Palme Yayıncılık. Çev: Ümit ŞENESEN.
• Gujarati, D. N. & Porter D. C. (2020). Temel Ekonometri. 5. Baskı. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Güriş, S. & Çağlayan Akay, E. (2018). Ekonometri: Temel Kavramlar. 5. Baskı. İstanbul: Der Yayınları.
• Güriş, S. (2018). Panel Veri Modelleri. S Güriş (Ed.) Uygulamalı Panel Veri Ekonometrisi içinde. İstanbul: Der Yayınları, 3-42.
• Gylfason, T., & Herbertsson, T. T. (2001). Does inflation matter for growth?. Japan and the World Economy, 13(4), 405-428. https://doi.org/10.1016/S0922-1425(01)00073-1.
• Hanushek, E. A., & Woessmann, L. (2008). The role of cognitive skills in economic development. Journal of Economic Literature, 46(3), 607–668. https://doi.org/10.1257/jel.46.3.607.
• Heritage Fonu (2025). https://www.heritage.org/
• Hsiao, C. (2014). Analysis of Panel Data, Third Edition, United States: Cambridge University Press.
• Islam, N. (2013). Beyond the middle income trap: What kind of high income country can China become?. AGI Working Paper Series, 2013, 1-27.
• Islam, N. (2014). Will inequality lead China to the middle income trap?. Frontiers of Economics in China, 9(3), 398-437. https://doi.org/10.3868/s060-003-014-0020-4.
• Kuznets, S. (1955). Economic growth and income inequality. American Economic Review, 45(1), 1–28.
• Lee, K. (2013). Schumpeterian Analysis of Economic Catch-up: Knowledge, Path-Creation, and the MiddleIncome Trap. Cambridge University Press.
• Milanovic, B. (2016). Global Inequality: A New Approach for the Age of Globalization. Harvard University Press.
• Ostry, J. D., Berg, A., & Tsangarides, C. G. (2014). Redistribution, Inequality, and Growth. IMF Staff Discussion Note.
• Öztürk, E., & Oktar, S. (2017). Kalkınma Gelir Eşitsizliği İlişkisi: Türkiye Örneği. Akademik Hassasiyetler, 4(8), 101-123. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akademik-hassasiyetler/issue/33537/306700.
• Peçe, M. A., Ceyhan, M. S., & Akpolat, A. (2016). Türkiye’de gelir dağılımının ekonomik büyümeye etkisi üzerine ekonometrik bir analiz. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(Special Issue 1), 135-148. https://dergipark.org.tr/en/pub/intjcss/issue/25850/272505.
• Persson, T., & Tabellini, G. (1991). Is inequality harmful for growth? American Economic Review, 84(3), 600– 621. https://doi.org/10.3386/w3599.
• Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. University of Cambridge, Working Paper No. 0435.
• Piketty, T. (2014). Yirmi Birinci Yüzyılda Kapital. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Rodrik, D. (2016). Premature Deindustrialization. Journal of Economic Growth, 21(1), 1-33. https://doi.org/10.1007/s10887-015-9122-3.
• Romer, P. M. (1990). Endogenous Technological Change. Journal of Political Economy, 98(5), S71-S102.
• Sarıkovanlık, V., Koy, A., Akkaya M., Yıldırım, H. H. & Kantar, L. (2019). Finans Biliminde Ekonometri Uygulamaları: Kavram-Uygulama-Analiz. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık Stiglitz, J. E. (2014). Eşitsizliğin Bedeli. İletişim Yayınları.
• Ulusoy, A., Karakurt, B., & Akbulut, E. (2015). Eğitim Harcamalarının Gelir Dağılımına Etkisi: Türkiye’de Yükseköğretimin Gelir Eşitsizliğini Giderici İşlevi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(2), 45-75. https://dergipark.org.tr/en/pub/finance/issue/61458/917865.
• UNCTAD (2016). Trade and Development Report 2016: Structural transformation for inclusive and sustained growth. United Nations Conference On Trade And Development Geneva.
• UNESCO (2020). Global Education Monitoring Report – Inclusion and Education: All Means All. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. No 92310038.
• Williamson, J. (2015). Latin American Inequality: Colonial Origins, Commodity Booms, or a Missed 20thCentury Leveling?. Journal of Economic History, 75(4), 937-975. https://doi.org/10.1080/19452829.2015.1044821.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). Panel Veri Ekonometrisi. 5. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.