Türkiye’de havzalar arası su transferi için bir karar destek sistemi önerisi

Yıl 2006, Cilt: 16 Sayı: 1-3, 79 - 90, 31.12.2006

Nusret Karakaya İ. Ethem Gönenç

Öz

Mevcut su kaynaklarının endüstriyel, tarımsal ve kentsel su ihtiyacını karşılayamaması, su kaynaklarının restorasyonu, kuraklık, mevcut su temin sisteminin performansının ve esnekliğinin artırılması, enerji üretimi vb. gerekçeler ile Türkiye dahil birçok ülkede su transfer projeleri hayata geçirilmiştir. Havza içerisinde diğer doğal kaynaklarla birlikte bir bütünü oluşturan su kaynaklarının yapay yollarla bir bölgeden bir başka bölgeye transfer edilmesi, dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi ve analiz edilmesi gereken çevresel, sosyal ve ekonomik sorunları da beraberinde getirmektedir. Su kaynaklarının planlanması ve yönetiminde mevcut kurumsal yapı nedeniyle ciddi sıkıntılar yaşayan Türkiye’nin havzalar arası su transferi ile ilgili, karar vericilere yardımcı olabilecek, bilimsel verilerle desteklenmiş bir “karar destek sistemine” ivedilikle ihtiyacı vardır. Bu nedenle su ihtiyacının karşılanması için başka bir havzadan su transfer edilmesi seçeneğinin bilimsel verilerin ışığında irdelenebilmesi amacıyla bu çalışmada; güvenilir, basit ve Türkiye’nin mevcut kısıtlı veri birikimine uygun, konuyu sadece çevresel boyutu ile alan bir karar destek sistemi önerilmiştir. Önerilen karar destek sistemi, bir örnek olmak üzere Büyük Melen Su Transfer Projesi için uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Havzalar arası su transferi, çevresel ve sosyoekonomik etkiler, karar destek sistemi

Kaynakça

• AMEC Earth and Environmenatl Limited, (2003). Wetted perimeter assessment Shoal Harbour River, Shoal Harbour, Clarenville Newfoundland, NF, TF05205.
• Edwards, E., A., Twomey, K., (1982). Habitat suitabilty index model: common carp, U.S. Fish and Wildlife Service, FWS/OBS-82/10.12.
• Davis, R., Hijri, R., (2003). Water resources and environment technical note c1, environmental flows: concepts and methods, The World Bank, Washington.
• Geliday, R., Balık, S., (1988). Türkiye tatlısu balıkları, Ege Üniversitesi Fen. Fak. Yayınları, No:97, İzmir.
• Inskip, P., D., (1982). Habitat suitabilty index model: northern pike, U.S. Fish and Wildlife Service, FWS/OBS-82/10.17.
• Karakaya, N., (2000). Efteni havzasında su kalitesi yönetimi, Yüksek Lisans Tezi , İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• King., J., Tharme, R.,E., Brown, C., (1999). Definition and implementation of instream flows, Final Report, World Commission on Dams.
• Lamouroux, N., Capra, H., Pouilly, M., Souchon, Y., (1999). Fish habitat preferences in large streams of southern France, Freshwater Biology , 42, 673–687.
• Marotz, B., Muhlfeld C., (2000). Evaluation of minimum flow requirements in the South Fork Flathead river downstream of Hungry Horse dam, Montana, 19–19–3, Bonneville Power Administration.
• Parker, G., W., Armstrong, D., S., (2004). Comparison of methods for determining streamflow requirements for aquatic habitat protection at selected sites on the assabet and Charles rivers, Eastern Massachusetts, 2000–02, USGS, Scientific Investigations Report 2004–5092.
• Reinfelds I., Haeusler, T., Brooks, A., J., Williams, S., (2004). Refinement of the wetted perimeter breakpoint method for setting cease-top-pump limits or minimum environmental flows, River Research and Applications , 20, 671–685.
• Summary Statement of Interbasin Water Transfer, (1999). Interbasin Water Transfers, Proceedings of the International Workshop , Paris, April 25-27.