İçmesuyu dağıtım sistemlerinde Coğrafi Bilgi Sistemi tabanlı su kalitesi yönetimi – İstanbul örneği

Yıl 2007, Cilt: 17 Sayı: 3, 45 - 54, 31.12.2007

Deniz Aydın Lütfi Akça

Öz

Günümüzde kesintisiz ve sağlıklı içmesuyu temini ile toplam su kalitesi yönetimi öncelikli bir mühendislik uygulaması olarak karşımıza çıkmaktadır. İçmesuyu kalitesi yönetimi için içmesuyu kaynağından tüketicilerin musluğuna kadar bütün süreçlerin bir bütün halinde ele alınması gerekmektedir. Tüm süreçleri yerinde ve bileşenleri ile birlikte izleyebilmek konumsal çalışmayı da beraberinde getirmektedir. Su kalitesi ile ilgili üretilen kararların bilimsel, gerektiğinde yasal olarak savunulabilen, kamuoyu incelemesine açık, iyi belgelenmiş ve kaliteli verilere dayanması büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple Coğrafi Bilgi Sistemi(CBS) tabanlı bir karar destek sistemi oluşturularak “Su Kalitesi İzleme Bilgi Sistemi” tasarlanmıştır. “İçmesuyu Kalitesi Yönetim Ana Planı” çerçevesinde oluşturulan Coğrafi Bilgi Sistemi tabanlı izleme sistemi ile sorgulama, bilgiye ulaşma, şebeke analizi, eğilim analizleri, karar-üretme, modelleme, tematik(konulu) harita üretimi, senaryo üretimi ve yönetimi gibi çalışmalar için oldukça güçlü ve fonksiyonel bir yapı oluşturulmuştur. Ortaya konulan genel sistemin uygulaması, İstanbul içmesuyu sistemi ele alınarak yapılmıştır. Su kalitesi ölçümlerinin sürekli olarak yapıldığı arıtma tesisleri çıkışı, depo giriş ve çıkışları ile şebekede belirlenen kritik noktaların izlenmesi amacıyla bir coğrafi bilgi sistemi tasarlanmış, bu sistemin karar destek aracı olarak kullanılması ve yapılan analizler sonucu işletmenin iyileştirilmesi için içmesuyu havzasının kontrolü ve korunması, arıtma tesislerinin optimizasyonu, ana isale hatlarının periyodik
temizliği ve deşarjı, depoların periyodik dezenfeksiyonu ve dış etkilere karşı korunması, dağıtım şebekesinde boru sonu ve ölü noktaların azaltılması, şebekelerdeki kritik noktalardan periyodik deşarjların yapılması, içmesuyu sisteminde çalışanların ve kamuoyunun bilinçlendirilmesi/bilgilendirilmesi gibi alınabilecek önlemler ve öneriler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi bilgi sistemi, İstanbul içmesuyu dağıtım sistemi, su kalitesi yönetimi

Kaynakça

• Cortes, F. I. A., and Ochoa-Alejo, L.H., (1997). Evaluation of Water Losses in Distribution Networks, J. Water Resources Planning and Management, 123, 5, 284-291.
• Engelhardt, M. O., Skipworth, P. J., Savic, D. A., Saul, A. J. and Walters, G. A., (2000). Rehabilitation strategies for water distribution networks: a literature review with a UK perspective, Urban Water, 2, 2, 153-170.
• Gauthier, V., Besner, M.C., Barbeau, B., Millette, R. and Prévost, M., (2000). Storage tank management to improve drinking water quality: case study, J. Water Resources Planning and Management, 126, 4, 221-228.
• Moreno, L.M., (2003). Assesment of water loss and pipe failures in water distribution system using GIS technology, Master of Science in Civil Engineering Thesis, The University of Texas, Arlington.
• Nadebaum, P., Chapman, M., Ortisi, S. ve Baker, A., (2003). Application of quality management systems for drinking water quality, Water Supply, 3, 1-2, 359–364.
• Odeh, K., Fotoohi, F., Kora, R., (2002). Master Plan for Water Supply network, Proceedings, Specialised Conference Management of Producdivity at Water Utilities, International Water Association, 31-34, Praha.
• Ulanicki, B., Bounds, P. L. M., Rance, J. P. And Reynolds L., (2000). Open and closed loop pressure control for leakage reduction, Urban Water, 2, 2, 105-114.
• WHO, (1993). Guidelines for drinking-water quality, 131-143, Geneva.