Deşarj-bağımlı ve deşarj-ağırlıklı sistemlerde zehirlilik ile kirletici parametreler arasındaki ilişki

Yıl 2009, Cilt: 19 Sayı: 1-2, 53 - 62, 31.12.2009

Elçin (hepsağ) Güneş İlhan Talınlı

Öz

Endüstrileşmenin hızlı olduğu bölgelerde, akışı sürekli olmayan, tatlı su miktarı genellikle yağışlarla orantılı olan ve deşarjlar için alıcı ortam olarak kullanılan nehir ve dereler atıksu kanalları haline gelebilmektedir. Bu su kaynakları deşarj-bağımlı ve deşarj-ağırlıklı sistemler olarak sınıflandırılarak, farklı şekilde yönetilmesi gereken sistemlerdir. Bu çalışma, böyle nehir ve nehir kollarına sahip, endüstrileşmenin çok hızlı gerçekleştiği ve yaklaşık 1000 endüstrinin arıtılmış veya arıtılmamış deşarjlarını alan Ergene Nehri ve kollarında yapılmıştır. Çok karmaşık özellikteki birçok deşarjı alan bu nehir ve nehir kollarının, kirlenme durumlarına bağlı olarak zehirliliklerinin belirlenmesi sürdürülebilir kullanımlarının sağlanabilmesi ve yönetimlerinin doğru şekilde yapılması için önemli bir veri sağlayacaktır. Bu çalışmada bu nehir ve nehir kollarından numuneler alınmış ve kirletici parametreler ile Vibrio fischeri organizmasına zehirlilik etkileri ölçülmüştür. Çalışma sonuçlarında, bölgedeki özellikle deşarj-bağımlı sistemlerin kimyasal parametreler ve zehirlilik açısından oldukça etkilenmiş oldukları görülmüştür. Referans bölge olarak seçilen su kaynağının kimyasal parametreler ve zehirlilik açısından kirletilmediği, en çok kirlenmiş bölgenin tekstil ağırlıklı organize sanayi ve deri organize sanayi ile daha birçok endüstrinin deşarjlarını birlikte alan ve deşarj-bağımlı bir sistem olan Çorlu Deresi ile bir kolu olan Sinandede Deresi olduğu görülmüştür. Vibrio
fischeri test organizmasının zehirliliğine neden olan parametreler istatistiki analizler yapılarak belirlenmiş ve çoklu regresyon analizi kullanılarak regresyon modeli kurulmuştur. Kurulan regresyon modeline göre zehirlilik ölçütlerinden olan EC 10 değeri en çok Çözünmüş Oksijen (ÇO), Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) ve Toplam Çözünmüş Maddelerden(TÇM) etkilenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deşarj-bağımlı sistemler, deşarj-ağırlıklı sistemler, Vibrio fischeri, zehirlilik

Kaynakça

• APHA, (1992). Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, 18 th Ed., American Public Health Association, Washington D.C.
• Bayazıt, M. ve Oğuz, B., (1994). Mühendisler için istatistik, İ.T.Ü. İnşaat Fakültesi, Birsen Yayınevi, İstanbul.
• Bernard, C., Janssen R., Colin, J.R. ve Anne, L.D., (1997). Estimation of the hazard of landfills through toxicity testing of leachates: 2. Comparison of physico-chemical characteristics of landfill leachates with their toxicity determined with a battery of tests, Chemosphere , 35, 11, 2783- 2796.
• Brooks, B.W., Riley, T.M. ve Taylor, R.D., (2006). Water quality of effluent-dominated ecosystems: ecotoxicological, hydrological, and management considerations, Hydrobiologia , 556, 365-379.
• Fulladosa, E., Desjardin, V., Murat, J-C., Gourdon, R. ve Villaescusa, I., (2006). Cr(VI) reduction into Cr(III) as a mechanism to explain the low sensitivity of Vibrio fisheri bioassay to detect chromium pollution, Chemosphere , 65, 644-650.
• Guéguen, C., Gilbin, R., Pardos, M. ve Dominik, J., (2004). Water toxicity and metal contamination assessment of a polluted river: The Upper Vistula River (Poland), Applied Geochemistry , 19, 153- 162.
• Hutchings, M., Johnson, I., Hayes, E., Girling, A.E., Thain, J., Thomas, K., Benstead, R., Whale, G., Wordon, J., Maddox, R. ve Chown, P., (2004). Toxicity reduction evaluation, toxicity identification evaluation and toxicity tracking in direct toxicity assessment, Ecotoxicology , 13, 75-484.
• ISO 11348-3, (1999). Determination of the Inhibitory Effect of Water Samples on the Light Emission of Vibrio fisheri (Luminescent bacteria test).
• Long, E.R., Sloane, G.M., Carr, R.S., Scott, K.J., Thusby, G.B. ve Wade, T.L., (1996). Sediment toxicity in Boston Harbor: Magnitude, extent and relationships with chemical toxicants, NOAA Technical Memorandum NOS ORCA 96, Silver Spring, Maryland.
• Manusadžianas, L., Balkelyte, L., Sadauskas, K., Blinova, I., Põllumaa, L. ve Kahru, A., (2003). Ecotoxicological study of Lithuanian and Estonian wastewaters: Selection of the biotests, and correspondence between toxicity and chemical-based indices, Aquatic Toxicology , 63, 27-41.
• McCulloch, W.L., Goodfellow, W.L. ve Black, J.A., (1993). Characterization, identification and confirmation of total dissolved solids as effluent toxicants, Environmental Toxicology and Risk Assessment , Second Volume, 724.
• Mladenov, N., Strzepek, K. ve Serumola, E.M., (2005). Water quality assessment and modeling of an effluent-dominated stream, the Notwane River, Botswana, Environmental Monitoring and Assessment , 109, 97-121.
• Mount, D.R., Gulley, D.D., Hockett, J.R., Garrison, T.D. ve Evans, J.M., (1997). Statistical models to predict the toxicity of major ions to Ceriodaphnia dubia , Daphnia magna and Pimephales promelas (fethead minnow), Environmental Toxicology and Chemistry , 16, 10, 2009-2019.
• Novotny, V., (2007). From wingspread to sustainable urban waters and watersheds, International Symposium and New Directions in Urban Water Management, September 12-14, Unesco, Paris.
• Onnis-Hayden, A., Meharg, R. ve Peary, R., (2006). Effluent-Dominated Rivers in US, Watershed Management, CIVG 262.
• Pivato, A. ve Gaspari, L., (2005). Acute toxicity test of leachates from traditional and sustainable landfills using luminescent bacteria, Waste Management, 26, 1, 1148-1155.
• Sánchez-Meza, J.C., Pacheco-Salazar, V.F., Pavón-Silva, T.B., Guiérrez-García, V.G., Avila-González, C.J. ve Guerrero-García, P., (2007). Toxicity assessment of a complex industrial wastewater using aquatic and terrestrial bioassays Daphnia pulex and Lactuca sativa , Journal of Environmental Science and Health , 42, 3, 1425- 1431.
• SKKY, (2004). Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, 31 Aralık, 25687 Sayılı Resmi Gazete.
• TBMM Raporu, (2002). Ergene Nehri’ndeki kirliliğin ve çevreye etkilerinin araştirilarak alinmasi gereken önlemlerin belirlenmesi amaciyla kurulan (10/2,6) esas numarali meclis araştirmasi komisyonu raporu.
• Villaescusa, I., Marti, S., Matas, C. ve Martinez, M., (1997). Chromium(IV) toxicity to luminescent bacteria, Environmental Toxicology and Chemistry , 16, 5, 871-874.