Classical Guitar Training in the First Fifty Years Of Republican Period in Turkey: Paleologos And His Pupils

Yıl 2015, Sayı: 1, 60 - 80, 09.09.2015

Dr. Soner Uluocak

Öz

The purpose of this study is to examine the process of classical guitar training in the period of first fifty years of Turkish Republic. The findings shows us that the guitar was first used in the late 18th century in Ottoman Court as accompaniment instrument in some music courses. After 1830’s guitar was the part of Fasl-ı Cedid music group that meets traditional Ottoman musical instruments with western ones. In the early period of Turkish Republic classical guitar was not included in the curriculum of conservatoires therefore classical guitar training was realised by amateur training. It was seen that the first guitarist who had given classical guitar concerts in Turkey in the republican period is Andrea Paleologos. He was also the first guitar teacher at the same period. Altogether with his students Ziya Aydıntan, Can Aybars and Reşit Ertüzün they were the first generation of classical guitar training in Turkey. It was seen that personal efforts were played more important role than institutional works in classical guitar training at stated period. Moreover some foreign guitarist’s concerts played important role in recognation of classical guitar during the period

Anahtar Kelimeler

Classical guitar, Classical guitar education, Andrea Paleologos, Republican period

Türkiye’de Cumhuriyet’in İlk Elli Yılında Klasik Gitar Eğitimi: Paleologos ve Öğrencileri

Öz

Bu araştırma, Türkiye’de klasik gitar eğitiminde Cumhuriyet’in ilk elli yılında yaşanan sürecin ortaya konulması amacıyla yapılmıştır. Araştırmada Türkiye’de gitarın ilk olarak 18. Yüzyıl sonlarında Osmanlı Sarayı’nda kullanılmaya başlandığı, bu dönemde saraydaki kimi müzik derslerinin gitar eşliğinde verildiği, 1830’lardan sonra ise Fasl-ı Cedid adı verilen fasıl gruplarında bir eşlik çalgısı olarak yer aldığı görülmüştür. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ise daha çok bir eşlik çalgısı tanınan klasik gitarın konservatuar programında yer almadığı, klasik gitar eğitiminin ise özengen eğitim kapsamında yürütüldüğü görülmüştür. Araştırma sonucunda ülkemizde ilk klasik gitar konserlerinin 1930’lu yıllarda İstanbul’da yaşamakta olan Andrea Paleologos tarafından gerçekleştirildiği, Paleologos’un Cumhuriyet’in ilk elli yılında klasik gitar eğitiminin de öncü ismi olduğu ve yetiştirdiği öğrenciler Ziya Aydıntan, Can Aybars ve Reşit Ertüzün’ün ile birlikte klasik gitar eğitimciliğinin ilk kuşağını temsil ettikleri görülmüştür. Cumhuriyet’in ilk elli yılında klasik gitar eğitiminin kurumsal çalışmalardan çok bireysel çabalar yoluyla gelişme gösterdiği, çalgı için birçok eser, etüt ve düzenlemenin yapıldığı ancak bunların büyük çoğunluğunun yayımlanmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bu dönemde yurt dışından gelen birçok gitaristin gerçekleştirdiği konserlerin klasik gitarın tanımasında belirgin bir rol oynadığı görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Klasik gitar, Klasik gitar eğitimi, Andrea Paleologos, Cumhuriyet Dönemi

Kaynakça

• Adalılar Müzesi. (tarih yok) Erişim: 25.03.2015, http://adalilar.adalarmuzesi.org/tumu/item/70-raffi-arslanyan.
• Akbulut, F. (2001). Gitar eşlikli okul şarkılarının müzik eğitimindeki önemi. Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Aksoy, B. (2003). Avrupalı gezginlerin gözüyle osmanlılarda musıki. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Aybars, C. (2001). Can Aybars. Müzikalite Müzik Haber Dergisi, 8, 23-24.
• Birol, E. ve Birol E. (tarih yok). Raffi Arslanyan. Erişim: 25.03.2015, http://www.erhanbirol.com/othersites/gitar/frameset.html.
• Elmas, Y. (1986). Müzik tarihinde gitarın biçim evrimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi,
• Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Erdoğan, C. (2007). Duyuş eğitiminde eşlik çalgısı olarak klasik gitarın kullanımı.
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin. Ergir, Y. (t.y). Doğum Yılı 1917. Erişim 27.03.2015: http://www.ergir.com/dy_1917.htm.
• Erim, A. (2005). Türkiye'de klasik gitar eğitiminde kullanılan başlangıç metotlarından bazılarının öğretme-öğrenme süreçleri açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek
• Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Guitar News, (Mayıs-Haziran 1958). 42, 20.
• Guitar News. (Mayıs-Haziran 1962). 65, 23.
• Guitar News. (Temmuz Ağustos 1963). 73, 17.
• Guitar News. (Ekim Kasım 1963). 72, 13.
• Guitar News. (Ocak-Şubat 1966). 87, 9.
• Guitar News. (Mayıs-Ağustos 1966). 89, 7.
• Güzel, M. (1994). Türk müziği ezgi ve dizilerinin gitara uygulanabilirliği. Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Kanneci, A. (2001). Gitar için beste yapmış türk bestecilerinin eğitimi ve yapıtlarının uluslar arası gitar repertuarındaki yeri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi,
• Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Kaya, E. E. (2012). Yeni türk müzik inkılâbına bir hazırlık evresi olarak 1826-1920 dönemi. Turkish Studies, 7(1), 1451-1460.
• Kıvrak, Y. (2003, Ekim). Müzik eğitimi çalgılarımız. Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik
• Sempozyumu, İnönü Üniversitesi, Malatya. Kodak, E ve Demirbatır, E. R. (2008). Cumhuriyet döneminde yetişen solist piyanistlerimizin piyano eğitimi üzerine görüşlerine ilişkin bir araştırma, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91-109.
• Küçükosmanoğlu, H.O. (2011). Eğitim fakültelerinde başlangıç gitar eğitiminde kullanılan metotların incelenmesi, e-Journal of New World Science Academy, 6(3).
• Madriguera, E. F. (1993). The hispanization of the guitar: from the guitarra latina to the guitarra espanola. Yayımlanmamış Doktora Tezi, The University of Texas, Dallas.
• Mazmanian, V. (Mart-Nisan 1960). The guitar in İstanbul, Guitar News, 52, 19-20.
• Okyay, E. (2013). Ankara devlet konservatuvarına armağan. Ankara: Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları.
• Özçakır, R. (1990). Klasik gitar türk okul müziğinde bir eşlik çalgısı olarak nasıl kullanılabilir. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özdek, A. (2006). Özengen müzik eğitimi veren kurumlarda klasik gitar eğitimi.
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Rıfat, S. (1999). Savaş çekirge, Gitar, 1, 6.
• Say, A. (1992). Müzik ansiklopedisi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Say, A. (2000). Müzik tarihi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Soydaş, M. Emin (2007). Osmanlı sarayında çalgılar. Yayımlanmamış Doktora Tezi,
• İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Tarman, S. (1996). Bekir Küçükay’ın klasik gitar için başlangıç metodunun hedef, hedef davranış ve içerik yönünden incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi
• Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Tarman, S. (2011). Atatürk ve müzik. Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları.
• Tebiş, c. (2002, Ekim). Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki çalgı eğitiminin bir boyutu olan keman öğretiminin tarihsel süreç içindeki gelişimi ve günümüzdeki durumunun değerlendirilmesi. XI. Eğitim bilimleri kongresi, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa. Erişim: http://www.muzikegitimcileri.net/bilimsel/bildiri/C-Tebis_2.html. Erişim tarihi: 27.03.2015.
• Toros, M. (2004). Türkiye’de gitar tarihi, Gitar, 1, 16.
• Tunçdemir, İ. (2007, Eylül). Cumhuriyet dönemi müzik kültürünün oluşmasında rol oynayan sanatçılarımız ve türk müziğine katkıları. 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat. Erişim: 02015 http://www.muzikegitimcileri.net/bilimsel/bildiri/I-Tuncdemir_7.pdf.
• Turnbull, H. (1991). The guitar from the renaissance to the present day. Connecticut: The Bold Strummer Ltd.
• Turnbull, H. ve Tyler, J. (1984). Guitar. (Ed: S. Sadie), The New Grove Dictionary of Musical
• Instruments, Londra: Macmillan Press Limited, c. 2, ss. 87-109. Tyler, J. (1980). The early guitar: A history and handbook. London: Oxford University Pres.
• Uluocak, S. (2003). Müzik öğretmenliği anabilim dallarında bireysel çalgı-gitar öğretim elemanları ve öğrencilerinin gitar eğitimi hakkındaki görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek
• Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Üçkaya, F. (2015). Türkiye’de konservatuarlarda uygulanan klasik gitar lisans öğretim programlarının karşılaştırılması, Yayımlanmamış GTR 614 Seminer Dersi Raporu.
• Wade, G. (2001). A concise history of the classic guitar. USA: Mel Bay Publications.
• Yeprem, S. (2007). Türk Gitar Müziği Çalışmaları. 2. Türkiye Gitar Buluşması: Türk Gitar
• Müziği Çalışmaları Konferansı. Ankara: Bilkent Üniversitesi. Erişim: 28.03.2015 http://www.safayeprem.com/wpcontent/uploads/2013/07/turkiyede-gitar-muzigi- calismalari.pdf.
• Yöndem, S. (1998). Türkiye'deki mesleki müzik yüksek öğretim kurumlarında klasik gitara uyarlanmış türkü kaynaklı eğitim müziklerinin öğretiminde ve seslendiriminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.