BİR TEKSTİL İŞLETMESİNİN BOYAHANE BÖLÜMLERİNDE YAPILAN VERİMLİLİK ÇALIŞMALARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 138 - 150, 31.12.2022

Sultan Aras Elibüyük , Şaban Yumru , Mustafa Çörekcioğlu

https://doi.org/10.51764/smutgd.1110604

Öz

Nüfusun artması, küresel ısınma, su kaynaklarının hızla tükenmesi nedeniyle su kullanımı konusunda kısıtlamalar artmış, yasalar çıkarılmakta, daha çevreci ve sürdürülebilir üretim prosesleri geliştirilmektedir. Boyahane işletmelerinde hammadde kullanımının optimize edilmesi ile ilgili çalışmaların sayısı her geçen gün artmaktadır. Yüksek su tüketiminin yanı sıra, kimyasal madde (yardımcı kimyasal, boya, vb.) ve enerji tüketimi de dikkat çekmektedir. Ön terbiye, boyama ve diğer proseslerden kaynaklanan yüksek kimyasal yük, tekstil fabrikalarında kullanılan proseslere göre değişkenlik göstermektedir.
Firmamızda tüm üretim işlemlerinde kaynakları en yüksek verimde ve performansta kullanmayı hedeflediği gibi çevre ile dost, ekonomiye katkı sağlayan çalışmaları desteklemeyi amaçlamaktadır. Boyahane bölümünde de üretim yaparken enerji, su, kimyasal vb. gibi kaynakları da tasarruflu kullanmayı hedeflemektedir. Bu çalışmada firmamızın boyahane işletmesinde HT, Parça boyama ve Pad Batch işletmelerinde yapılan verimlilik çalışmaları incelenmiştir. Boyama prosüdürlerinde en çok enerji, su ve kimyasal harcanan adımlar ortaya çıkarılmıştır. Bu kapsamda yeni alternatif çözümlerle verimlilik çalışmaları yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar eski yöntemlerle karşılaştırılmıştır. Yapmış olduğumuz iyileştirmelere benzer çalışmalar, literatürde yer almaktadır. Fakat işletmemizde ilk defa uygulanmış, başarılı olunmuş ve diğer fabrikalara örnek olunacak proses adımları ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

tekstil sanayisi, boyahane verimliliği, sürdürülebilirlik, çevreci üretim

Destekleyen Kurum

Ozanteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Ar-Ge Merkezi ve TÜBİTAK

Proje Numarası

Öz kaynak 21S02, 21S03, 21S05 ve 119C070 nolu TÜBİTAK 2244 Sanayi Doktora Programı Projesi

Teşekkür

Bu çalışmalar, Ozanteks Tekstil Ar-Ge merkezi tarafından, Öz kaynak 21S02, 21S03 ve 21S05 proje numarası ile desteklenmiştir. Ayrıca çalışma kapsamı, 119C070 nolu TÜBİTAK 2244 Sanayi Doktora Programı Projesi kapsamında sürdürülebilir ürünler geliştirilmesine destek vermektedir.

Kaynakça

• Bostrom, M., ve Micheletti, M. (2016). “Introducing The Sustainability Challenge Of Textiles And Clothing”. Journal of Consumer Policy, 39(4): 367-375.
• Cabak, B.. (2018), Tekstil Fabrikasında Enerji Verimliliği Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Mühendisliği Anabilim Dalı, Edirne
• Can, Ö., ve Ayvaz, K. M. (2017). “Tekstil ve Modada Sürdürülebilirlik”. Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3): 110-119.
• Eser, B., Çelik, P., Çay, A. ve Akgümüş, D., (2016). Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları, Journal of Textiles and Engineer, 23(101): 43-60.
• European Commission, (2003), Integrated Pollution Prevention and Control (IPPC) Reference Document on Best Available Techniques for the Textile Industry. EC IPPC Bureau, 747s., Seville, Spain
• Gardas, B. B., Raut, R. D., ve Narkhede, B. (2018). “Modelling the challenges to sustainability in the textile and apparel (T&A) sector: A Delphi-DEMATEL approach”. Sustainable Production and Consumption, 15: 96-108.
• Giret, A., Trentesaux, D. ve Prabhu, V. (2015). “Sustainability in Manufacturing Operations Scheduling: A State if The Art Review”. Journal of Manufacturing Systems, 37: 126-140.
• İçoğlu, H. İ., (2006). Pamuklu Dokunmuş Kumaşlarin Reaktif Boyarmaddelerle Boyanmasi Ve Uygulama Yöntemlerinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Adana. 179syf.
• Karahan, M., (2021) Tekstilde Sürdürülebilirlik, https://btsoekonomi.com/haber-detay/tekstilde-surdurulebilirlik erişim tarihi: 05.04.2022
• Koca, E., Öz, C., ve Artaç, B. Y. (2016). “Hazır Giyim Sektöründe Sürdürülebilirliğin Yöneticiler Açısından Değerlendirilmesi”. Journal of Textiles & Engineers/Tekstil ve Mühendis, 23(103): 220-230.
• Nandhakumar, R., Kaviyarasu, R., Kalidass, M., (2012), Dyeing of fabrics without water: A review The Indian Textile Journal, 2, 37-39. Öcal, F., (2006). Tekstil Sanayiinde Madde Ve Enerji Bilançoları, Örnek Boya Sanayii, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Denizli
• Öztürk, E., (2014), Tekstil Sektöründe Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü ve Temiz Üretim Uygulamaları, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Saharma, S. (2012). Energy Management In Textile Industry, International Journal of Power System Operation and Energy Management, 2, 45-49.
• Tamtürk, H. F., 2007. Pamuklu Dokuma Kumaşlara Uygulanan Seçilmiş Ön Terbiye İşlemlerinin Kumaş Performansına Etkisi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı, Adana.
• Tekstil Ürünlerinin Bitirilmesi Kaynak Verimliliği Rehberi Yayın No: e-7 Sanayide Kaynak Verimliliği Rehberi-1 Aralık 2018 https://www.temizuretimmerkezi.org/source/Tekstil%20U%CC%88ru%CC%88nlerinin%20Rehberi%20Tasar%C4%B1m_ekitap.pdf (erişim tarihi: 04.04.2022)
• Textile Machinery 3, (2010), www.dyecoo.com/pdfs/colourist.pdf 8.
• TSKR, (2012), Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Raporu, Geleceği Sahiplenmek Sürdürülebilir Kalkınma En İyi Uygulama Örnekleri, Kalkınma Bakanlığı, Haziran 2012, ISBN 978-605-4667-12-3, 76s.
• US EPA, (1979), «Development Document for Effluent Limitations Guidelines and Standards for Textile Mills, Environmental Pollution Control in Textile Processing Industry,» United States Environmental Protection Agency, Washington, DC, 1979.
• Üner, İ., ve Başaran, F. N. (2016). “Tekstilde Sürdürülebilirlik İçin Yöresel Ürünlerin Yaşam Döngüsü Değerlendirmesindeki Rolü: Çaput Dokumacılığı Örneği”. Akdeniz Üniversitesi, IV. Yöresel Ürünler Sempozyumu ve Uluslararası Kültür/Sanat Etkinlikleri, Antalya.
• Yacout, M., El-Kawi, M.A., & Hassouna M.S. (2014). Applying Energy Management in Textile Industry, Case Study: An Egyptian Textile Plant. International Energy Journal, 14, 87-94.
• Yazır, E., 2011. Boyama Kalitesinin İyileştirilmesi Yöntemleri. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekstil Müh. Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Denizli. 62 Syf.