EXPLORATORY EXPERIENCE AND INTERIOR DESIGN IN CONTEMPORARY MUSEOLOGY: A STUDY OF THREE MUSEUMS IN PRAGUE

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 108 - 129, 30.09.2025

Mine Sungur

https://doi.org/10.38004/sobad.1748847

Öz

This study aims to evaluate experience-based, multisensory, and user-centered interior design approaches within the framework of contemporary museology. Conducted through three different museum examples in Prague (the Lego Museum-popular culture, the Mozart Museum-biographical, and the Steel Art Museum-thematic collection) this research reveals how contemporary museum design has transformed within the context of interior architecture. The study is based on direct observation and case studies, which are qualitative research methods. On-site observations conducted during fieldwork were analyzed in terms of exhibition formats, navigation systems, and physical and digital interaction possibilities. The Lego Museum offers an educational and nostalgic experience for both children and adults with its theme-driven atmospheres, interactive buttons, and audiovisual elements. The Mozart Museum, with its contemporary museum approach housed within a historical building, blends sound, light, VR, and sensory-based applications to create a visitor experience integrated with music. Despite its interactive content, the Steel Art Museum suffers from design shortcomings in terms of spatial zoning, orientation, and narrative integrity. In this context, the study offers a unique approach that holistically evaluates the formation of experience-focused exhibitions in contemporary museums by bringing together different museum types from an interior architecture perspective. Consequently, contemporary museums are transforming into cultural experience spaces that not only display objects but also prioritize visitors' sensory, emotional, and cognitive engagement, encouraging learning and discovery through interior design. In this context, interior architecture becomes a powerful tool that transforms the user into an active participant by integrating exhibition, atmosphere, and technology.

Anahtar Kelimeler

Museum , Exploratory Experience , Interior Design , Prague

ÇAĞDAŞ MÜZECİLİKTE KEŞFEDİCİ DENEYİM VE İÇ MEKÂN TASARIMI: PRAG’DAKİ ÜÇ MÜZE ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Bu çalışma, çağdaş müzecilik anlayışı çerçevesinde deneyim temelli, çok duyulu ve kullanıcı merkezli iç mekân tasarım yaklaşımlarını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Prag’da yer alan üç farklı müze örneği (Lego Müzesi-popüler kültür, Mozart Müzesi-biyografik ve Metal Sanat Müzesi-tematik koleksiyon) üzerinden yürütülen bu araştırma, iç mimarlık disiplini bağlamında çağdaş müze tasarımının nasıl dönüşüme uğradığını ortaya koymaktadır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden doğrudan gözlem ve örnek olay incelemesine dayanmaktadır. Alan çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen yerinde gözlemler, sergileme biçimleri, yönlendirme sistemleri, fiziksel ve dijital etkileşim olanakları bağlamında analiz edilmiştir. Lego Müzesi, tema odaklı atmosferler, interaktif butonlar ve görsel-işitsel unsurlar ile hem çocuklar hem yetişkinler için eğitsel ve nostaljik bir deneyim sunmaktadır. Mozart Müzesi, tarihi bir yapının içine yerleştirilmiş çağdaş müze anlayışıyla, ses, ışık, VR ve duyu temelli uygulamaları harmanlayarak müzikle bütünleşik bir ziyaretçi deneyimi oluşturur. Metal Sanat Müzesi ise etkileşimli içeriğe rağmen mekânsal zonlama, yönlendirme ve anlatı bütünlüğü açısından tasarımsal eksiklikler barındırmaktadır. Bu bağlamda çalışma, farklı müze türlerini iç mimarlık perspektifinden bir araya getirerek çağdaş müzelerde deneyim odaklı sergilemenin biçimlenişini bütüncül biçimde değerlendiren özgün bir yaklaşım sunmaktadır. Sonuç olarak, çağdaş müzeler yalnızca nesneleri sergileyen değil; aynı zamanda ziyaretçilerin duyu, duygu ve bilişsel katılımını önceleyen, iç mekân tasarımıyla öğrenme ve keşfi teşvik eden kültürel deneyim alanlarına dönüşmektedir. İç mimarlık bu bağlamda, sergileme, atmosfer ve teknoloji entegrasyonunu bir araya getirerek kullanıcıyı aktif katılımcıya dönüştüren güçlü bir araç haline gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Müze , Keşfedici Deneyim , İç Mekân Tasarımı , Prag.

Kaynakça

• Akçaova, A., & Köse Doğan, R. (2020). Dijital çağda müzecilik anlayışına yenilikçi yaklaşımlar. IDA: International Design and Art Journal, 2(1), 67–79.
• Altun, S., & Büyükduman, F. İ. (2007). Yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulamasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri: Bir örnek olay incelemesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(1), 7–39.
• Annechini, C., Menardo, E., Hall, R., & Pasini, M. (2020). Aesthetic attributes of museum environmental experience: A pilot study with children as visitors. Frontiers in Psychology, 11, 508300. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.508300
• Arseven, C. E. (1996). Sanat ansiklopedisi (Cilt III, ss. 1415–1427). Milli Eğitim Basımevi.
• Baltacı, A. (2022). Atatürk döneminde müze eğitimi: Halkevleri örneği (1932–1938) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Türk İslam Araştırmaları Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Başaran, C. (1988). Arkeolojiye giriş I. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Bennett, T. (1995). The birth of the museum: History, theory, politics. Routledge.
• Boyraz, B. (2013). Müze teknolojileri ve sergileme farklılıkları. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 2(8), 113–128.
• Carbonell, B. M. (Ed.). (2012). Museum studies: An anthology of contexts. Blackwell Publishing.
• DesRoches, D. (2015). The marketized museum: New museology in a corporatized world. The Political Economy of Communication, 3(1), 2–24.
• Derkan Değirmenci, C. (2017). İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi ve Doha İslam Sanatları Müzesinin karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi, Doğuş Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Hooper-Greenhill, E. (2000). Museums and the interpretation of visual culture. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003124450
• Kamaraj, I. (2023). Öğrenme ortamından deneyim ortamına dönüşen müzeler. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 8(1), 42–66.
• Kandemir, Ö., & Uçar, Ö. (2015). Değişen müze kavramı ve çağdaş müze mekânlarının oluşturulmasına yönelik tasarım girdileri. Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(2), 17–47.
• Karayılanoğlu, G., & Arabacıoğlu, B. C. (2020). Çağdaş sanat müzelerinde iç mekân deneyimi üzerine nicel bir araştırma. Mimarlık ve Yaşam, 5(2), 529–549. https://doi.org/10.26835/my.798817
• Kant, I. (2011). Yargı yetisinin eleştirisi (A. Yardımlı, Çev.). İdea Yayınları.
• Kirshenblatt-Gimblett, B. (1998). Destination culture: Tourism, museums, and heritage. University of California Press.
• Köklü, N. (2019). Örnek olay çalışma metodları. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 27(2), 771–779. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000372
• Kuş, S. (2010). Edebiyat ve müze: Bir roman ve müze olarak Masumiyet Müzesi [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Lehmbruck, M. (2001). Museum, psychology and architecture. Museum International, 53(4), 60–64.
• Macdonald, S., & Fyfe, G. (Eds.). (1996). Theorizing museums. Blackwell Publishers.
• Mairesse, F., & Desvallées, A. (2010). Key concepts of museology. International Council of Museums.
• Medaković, J., Atanacković Jeličić, J., Ecet, D., Nedučin, D., & Krklješ, M. (2024). The interplay between spatial layout and visitor paths in modern museum architecture. Buildings, 14(7), 2147. https://doi.org/10.3390/buildings14072147
• Menteş, N. (2024). Ziyaretçilerin müze deneyimi esnasında yararlandıkları teknolojik uygulamaların tavsiye etme niyetleri üzerindeki etkisi: Arkeoloji müzeleri örneği [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi].
• Message, K. (2006). The new museum. Theory, Culture & Society, 23(3), 603–606. https://doi.org/10.1177/0263276406023002110
• Newman, A., Dennis, C., & Zaman, S. (2007). Marketing images and consumer experiences in selling environments. Journal of Marketing Management, 17(1–2), 136–150.
• Packer, J. (2006). Learning for fun: The unique contribution of educational leisure experiences. Curator: The Museum Journal, 49(3), 329–344. https://doi.org/10.1111/j.2151-6952.2006.tb00227.x
• Pearce, S. M. (1992). Museums, objects, and collections: A cultural study. Smithsonian Institution Press.
• Quartier, K., Christiaans, H., & Van Cleempoel, K. (2009). Retail design: Lighting as an atmospheric tool, creating experiences which influence consumers' mood and behaviour in commercial spaces. In Proceedings of the 2008 Design Research Society Conference (pp. 216–232). Sheffield Hallam University.
• Sandell, R. (2007). Museums, prejudice and the reframing of difference. Routledge.
• Schou, M. M., & Løvlie, A. S. (2020). The diary of Niels: Affective engagement through tangible interaction with museum artifacts. arXiv. https://arxiv.org/abs/2011.11375
• URL 1. https://en.wikipedia.org/wiki/Biographical_museum
• URL 2. https://www.vylety-zabava.cz/muzea-vystavy-atrakce/praha/651-muzeum-lega-v-praze
• URL 3. https://www.tripadvisor.com.tr/LocationPhotoDirectLink-g274707-d4699350-i373643599-Museum_of_Bricks-Prague_Bohemia.html
• URL 4. https://www.barcelo.com/guia-turismo/en/czech-republic/prague/things-to-do/lego-museum/).
• URL 5. https://prague.eu/en/objevujte/mozart-interactive-museum/
• Vargün, Ö. (2022). Teknolojinin belirleyiciliğinde müzelerde dijitalleşme süreci ve insan odaklı tasarım yaklaşımları. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 11(92), 565–584.
• Yates, M. F., & Løvlie, A. S. (2023). Subtle sound design: Designing for experience blend in a historic house museum. Journal on Computing and Cultural Heritage, 17(1), 1–15. https://doi.org/10.1145/3633476 Yazar Arşiv, (2025).
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. basım). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, B., & Aytıs, S. (2022). Gelecek müzelerinde iç mekân biçimlenişi: T.um Müzesi örneği. Art-E Sanat Dergisi, 15(30), 828–850. https://doi.org/10.21602/sduarte.1171381
• Yılmaz, A. (1996). Müzelerde çocuk eğitiminin müze koleksiyonları bağlamında değerlendirilmesi ve Rahmi M. Koç Sanayi Müzesi örneğinde irdelenmesi [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi].
• Türk Dil Kurumu. (2025). Müze. Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr
• Zülfikar, A. B. (2020). Değişen müze ve müzecilikte sergilemenin teknoloji boyutunun incelenmesi: Bursa Panorama Müzesi örneği [Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.