1881 TARİHLİ ŞEHBENDERLER NİZAMNAMESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 51 - 69, 29.05.2019

Emre Gör

https://doi.org/10.38004/sobad.547244

Cited By: 1

Öz

Osmanlı
İmparatorluğu XIX. yüzyılın son çeyreğine girilirken iç ve dış birçok problemle
uğraşmak zorunda kalmıştı. Bir yandan imparatorluğu ayakta tutmak ve
güçlendirmek için Tanzimat’tan kalan ıslahat girişimlerinin devam etme
zorunluluğu varken, diğer taraftan XIX. yüzyıl başlarında ilk emareleri görülen
ayaklanma hareketleri yeniden filizlenmişti. Böyle bir ortamda yönetimi
devralan II. Abdülhamid, her ne kadar iktidarının ilk yıllarında kontrolü
dışında gelişen dış meseleler yüzünden iç işlerine esaslı olarak eğilemese de,
takriben 1880 yılından sonra iç işlerinde bir dizi düzenlemeye gitme fırsatı
yakalamıştı. Bu kapsamda birçok alanda nizamnameler neşredilmiş, bu
nizamnamelerle devlet işlerinin belirli bir düzen çerçevesinde yürütülmesi sağlanmaya
çalışılmıştır. Bu çalışmada, II. Abdülhamid döneminde Osmanlı İmparatorluğu
adına yurtdışında görevli şehbenderlere dair yayımlanan ilk nizamname olan ve
şehbenderlik teşkilatına dair önemli bir metin özelliği taşıyan 1881 tarihli
Şehbenderler Nizamnamesi incelenerek, şehbenderlik müessesinin anlaşılmasına
katkı sağlamak amaçlanmıştır.     

Anahtar Kelimeler

Şehbender, Şehbenderhane, Nizamname, Hariciye Nezareti

THE CONSULS REGULATIONS DATED 1881 ON A REVIEW

Öz

While the Ottoman Empire was entering the last quarter of the 19th century, it had to deal with many internal and external problems. On the one hand, in order to sustain and strengthen the empire, the reforms attempts from the Tanzimat must continue; while on the other hand, the uprising movements, whose first signs was seen in the early 19th century, was re-sprouted. Abdulhamid II, who took over the administration in such an environment, had not been able to focus on his internal affairs because of the external issues that emerged in the first years of his rule; but after about 1880, he had the opportunity to undertake a series of internal affairs. Within this scope, regulations were made in many areas and it was tried to ensure that the state affairs were carried out within the framework of a certain order. In this study, it was aimed to contribute to the understanding of the consulate organization by examining the Consuls Regulations of 1881, which was the first regulations published in the period of Abdulhamid II in the Ottoman Empire, and which was an important text about the organization of the Consortium.

Anahtar Kelimeler

Consul, Consulate, Regulations, Foreign Ministry, Abdulhamid II

Kaynakça

• Akdemir, M. S. (2017). Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Dönemi Anadolu’da İran Şehbenderlikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 39, 40-67.Akman, M. (2007). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı Hukuk Mevzuatı I. Tertip Düstûr’un Tarihî Fihrist ve Dizini. Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, S. 3, 67-224.Akpınar, M. (2001). Osmanlı Devleti’nde Şehbenderlik Müessesesi. Yüksek Lisans Tezi; Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.Akpınar, M. (2014). Osmanlı İmparatorluğu’nda Hariciye Nezareti’nin Kuruluşu ve Dış Politikanın Kurumsallaşması. Tarih İncelemeleri Dergisi, XXIX/1, 59-85.Akpınar, M. (2017). XIX. Yüzyılda Batıyla İlişkilerde Osmanlı Şehbenderlikleri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 41, S. 2, 127-144.Burçak, B. (2012). Osmanlı Sefaret Müessesesi ve 18. Yüzyıl Osmanlı Tarihi: Göçek’e Bir Alternatif. İçinde: Osmanlı Dünyasında Kimlik ve Kimlik Oluşumu, Baki Tezcan-Karl K. Barbir (Der.), Zeynep Nevin Yelçe (Çev.), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 175-180.Erol, Y. Z. (2015). Şehbender Raporlarına Göre Osmanlı-Bulgaristan Ticari İlişkileri (1910-1914). Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 34, S. 57, 221-248.Karal, E. Z. (1940). Halet Efendi’nin Paris Büyükelçiliği (1802-1806). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Semineri, XI, Kenan Basımevi, İstanbul.Köprülü, F. (2006). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu. Akçağ Yayınları, 4. Baskı, Ankara.Öztuna, Y. (1969). Devletler ve Hanedanlar, Türkiye (1074-1990). Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. Safi, M. (2011). Osmanlı Elçilerinin Wikileaks Raporları. Ural Yayıncılık, İstanbul.“Saltanat-ı Seniyye Şehbenderlerine Dâir Nizâmnâme-i Dâhilîdir”, Düstûr, Tertip 1, Zeyl 2, İstanbul, 1299 (1882), 192-221.Soysal, İ. (1990). Umûr-ı Hâriciye Nezâreti’nin Kurulması (1836). İçinde: Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri, 28-30 Haziran 1989 Bildirileri, İstanbul, 71-80.Unat, F. R. (1968). Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.Uzunçarşılı, İ. H. (1982). Osmanlı Tarihi. C. IV, I. Kısım, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 3. Baskı, Ankara.Uzunçarşılı, İ. H. (1983). Osmanlı Tarihi. C. IV, II. Kısım, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 3. Baskı, Ankara. Yalçınkaya, M. A. (2003). Kuruluştan Tanzimat’a Osmanlı Diplomasi Tarihi Literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 1, S. 2, 423-489.