TÜRKİYE'DE KREDİ VE MEVDUAT DOLARİZASYONU: MAKROEKONOMİK GÖSTERGELERİN VE ALINAN ÖNLEMLERİN YANSIMALARI (2015: 3-2019: 12)

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 61 - 76, 05.05.2020

Nurcihan Akşehirli

https://doi.org/10.38004/sobad.708152

Cited By: 4

Öz

Dolarizasyon, bir ülke tarafından yabancı bir paranın ulusal para yerine kullanılmasıdır. Dolarizasyonun temel nedenleri arasında; makroekonomik istikrarsızlık, piyasa yapısındaki eksiklikler ile düzenleyici çerçevedeki aksaklıklar ve de güven kaybı yer almaktadır. Bu çalışmada, 2015: 3-2019: 12 döneminde, Türkiye'de kredi ve mevduat dolarizasyonun ölçülmesi amaçlanmıştır. Ölçüm sonucunda, 2015 yılının ilk çeyreğinde % 30 olan kredi dolarizasyonun 2019 yılının son çeyreğinde % 38.2' ye, 2015 yılının ilk çeyreğinde % 38.8 olan mevduat dolarizasyonun ise 2019 yılının son çeyreğinde % 47.7'ye yükseldiği tespit edilmiştir. Dolarizasyona karşı alınan tüm tedbirlere rağmen, 2015: 3-2019: 12 döneminde makro ekonomik göstergelerde yaşanan dalgalı seyrin, ulusal paraya güven tesis edilmesine ve dolayısıyla dolarizasyon verilerinin 2015 yılı seviyesine düşürülmesine engel teşkil ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda, ekonominin genelinde sağlanacak istikrarın, dolarizasyon sürecinde başarılı olunması için ön koşul niteliğinde olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kredi Dolarizasyonu, Mevduat Dolarizasyonu, Makroekonomik İstikrar

Kaynakça

• Ağaslan, E. & Gayaker, S. (2019). ''Türkiye’de Para İkamesinin Belirleyicileri: Doğrusal Olmayan Bir Yaklaşım'', Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 364.
• Akıncı. Ö., Özer, Y. B. & Usta, B. (2005). Dolarizasyon Endeksleri Türkiye'deki Dolarizasyon Sürecine İlişkin Göstergeler, Çalışma Tebliği, no.5/17, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü.
• Alagöz, A. (2009). Türkiye'de Dolarizasyon ve Kur Riskinin Boyutları: Görgül Bir Çalışma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balaylar, N. A. (2018). ''Türkiye'de Finansal Serbestleşme Döneminin Mevduat Bankaları Fon Kaynak ve Kullanımları Üzerine Etkisi'', Dokuzeylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(4), 552-568.
• Balaylar, N. A. & Duygulu, A. A. (2004). ''Türkiye'de Para İkamesi Olgusu ve Para Talebinin İstikrarı'', Dokuzeylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 33-54.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, 2018, Faaliyet Raporu, E.T: 15 Şubat 2020, <https://www.bddk.org.tr/ContentBddk/ dokuman/hakkinda_0003_10.pdf>
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, 2020, E.T: 16 Mart 2020, <https://www.bddk.org.tr/Veriler/TBS-Temel-Gostergeler-Raporu/14>
• Berke, B. (2009). ''Tam Dolarizasyonun Makroekonomik Politika Yansılamaları'', Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 129-130.
• Brona, C. & Yeyati, E. L. (2003). ''Endogenous Deposit Dollarization'', Federal Reserve Bank of New York Staff Reports, 160, 1-30.
• Edwars, S. & Magendzo, I. I. (2001). ''Dollarization, Inflation Anda Growth'', National Bureau Of Economic Research, 1-23.
• Erdoğdu, H. & Baykut, E. (2019). ''Türkiye’de Yerleşik Bireyler ve Şirketlerin Döviz Hesaplarının Ekonometrik Analizi'', Bankacılar Dergisi, 110, 40-41.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, 2020, E.T: 15 Mart 2020, <https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user _upload/Cumhurbaskani _Karari/1106_6802_ck.pdf>
• Gençay, O. (2007). Finansal Dolarizasyon ve Finansal İstikrar Arasındaki İlişki: Türkiye Değerlendirmesi, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2020a, E.T: 15 Mart 2020, <https://www.hmb.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri>
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2020b, E.T: 15 Mart 2020, <https://www.hmb.gov.tr/ekonomik-gostergeler>
• Kal, S. H. (2019). ''2003-2018 Dönemi Türk Ekonomisinde Dolarizasyon, Kısa Vadeli Sermaye Hareketleri ve Kur Oynaklığı İlişkisi'', İstanbul İktisat Dergisi, 69(2), 360.
• Kaya, E. & Açdoyuran, B. (2017). ''Finansal Dolarizasyon Unsurları Olarak Kredi Dolarizasyonu ve Mevduat Dolarizasyonu İle Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişki'', Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14). 328-329.
• Özen, A. E. (2018). ''Dolarizasyon Olgusu: Teorik Bir İnceleme ve Türkiye Örneği'', Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 3(1), 104-105.
• Resmi Gazete, 2020, E.T: 15 Şubat 2020, <https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/08/20180831- 7.pdf>
• Saraç, T. B. (2010). ''Enflasyon ve Para İkamesi İlişkisi: Türkiye Ekonomisi İçin Ekonometrik Bir Analiz (1994:01-2009:12)'', Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 147-152.
• Sarı, İ. (2007). Makroekonomik Değişkenlerin Dolarizasyon Sürecine Etkisi: Ampirik Bir Yaklaşım, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü.
• Serdengeçti, S. (2005). Dolarizasyon/Ters Dolarizasyon, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• Sever, E. (2012). ''Türkiye’de Dolarizasyon Süreci ve Döviz Kuru Belirsizliği İlişkisi'', Sosyoekonomi, 1, 204-222.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2018, Faaliyet Raporu, E.T. 15 Şubat 2020, <http://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2018/tr/m-0-4.html>
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2020a, E.T: 15 Mart 2020, <https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/ tcmb+tr/main+menu/ istatistikler/doviz+kurlari/gosterge+ niteligindeki +merkez +bankasi+kurlarii>
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2020b, E.T: 15 Mart 2020, <https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR /Main+ Menu /Istatistikler/Enflasy on+Verileri/Tuketici+Fiyatlari>
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2020c, E.T: 15 Mart 2020, <https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/ TCMB+TR/Main+ Menu/ Istatistikler/Doviz+ Kurlari/Reel+Efektif+Doviz+Kuruu/Veri+%28Tablolar%29+-+Subat+2020/>
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2020d, E.T: 16 Mart 2020, <https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR /Main+Menu /Duyurular/Basin/2018/DUY2018-31>
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2020e, E.T: 16 Mart 2020, <https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ TR/TCMB+TR/Main +Menu/ Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Merkez+Bankasi+Faiz+Oranlari/1+Hafta+Repo>
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2020f, E.T: 17 Mart 2020, <https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ TR/TCMB+TR/ Main+ Menu /Duyurular/Basin/2018/DUY2018-32>
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2020g, E.T: 17 Mart 2020, <https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR /Main+Menu/ Istatistikler/Bankaci lik+Verileri/Zorunlu+Karsiliklar/>
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2020h, E.T: 17 Mart 2020, <https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/2d798900-ec75-4419-9af0-25951c2940d0/YP-uygulanan+faiz+oranlar%C4%B1.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE- 2d798900-ec75-4419-9af0-25951c2940d0-m.79k95>
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2020ı, E.T. 17 Mart 2020, <https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/portlet/lrcsQFWXtqo%3D/tr>
• Türkiye İstatistik Kurumu, 2020, E.T: 15 Mart 2020, <http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist>
• Yalçıner, K. & Mutlu, A. A. (2018). ''Küresel Kriz Sonrası Gelişmekte Olan Ülkelerde Dolarizasyon Süreci'', Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53(2), 451.
• Zeybek, H. (2014). ''Dolarizasyon ve Finansman Maliyeti'', İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(2), 46.
• Zeybek, H. (2015). Gelişmekte Olan Ülkelerde Dolarizasyon ve Finansman Maliyeti Üzerine Etkileri: Türkiye Ekonomisi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.