FİNANS SEKTÖRÜNDE BAZI DAVRANIŞSAL BAĞIMLILIKLAR; PATOLOJİK TİCARET, SORUNLU BORSA VE SORUNLU KRİPTO PARA TİCARETİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 12, 15.05.2022

Mahmut Bulut Nurettin Menteş

https://doi.org/10.38004/sobad.1054202

Cited By: 2

Öz

Finans dünyası son yıllarda değişen enstrümanları ile yoğun bir ilgi görmektedir. Teknolojinin gelişimi ile birlikte hemen her kesimden insanın finansal araçlarda yatırım yapma imkanı doğmuştur. Bu yönü ile hem küçük hem de büyük yatırımcılar uluslararası piyasalarda hareket edebilme kabiliyeti kazandılar. Genel anlamda erişim kolaylığı yatırımcı açısından bazı kolaylıklar getirse de bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Özellikle yüksek kazanç veya kayıplar kişilerin ruh hallerini doğrudan etkilemektedirler. Ayrıca dışarıdan müdahaleye açık yatırımlar da ise ani yükseliş ve düşmeler yatırımcıların yoğun takibini zorunlu kılmaktadır. İlk başlarda sadece maddeyle ilişkilendirilen bağımlılık kavramı, DSM-5’te “Madde ile ilişkili ve bağımlılık bozuklukları” kategorisi madde ile ilişkili özellik gösteren ancak doğrudan madde alımı sonucu olmayan bağımlılıklar konusunu gündeme getirdi. Özellikle patolojik kumar alışkanlığı bu konuda öncü niteliktedir. Ayrıca oyun, internet alışveriş gibi güncel yaşam içerisindeki davranışlar madde sonucu oluşan bağımlılıkların bazı özelliklerini gösterdiğine yönelik literatürde çalışmalar artmaktadır. Bu çalışma ile finans sektöründe karşılaşılan davranışsal bağımlılıklar ile ilgili yapılan çalışmalar ortaya koymaya çalışılmış ayrıca son zamanlarda yoğun kullanım bulan ve yüksek risk faktörü barındıran sorunlu kripto para ticareti hakkında derleme bilgiler verilmesi amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Davranışsal bağımlılık, Patolojik Ticaret, Sorunlu Borsa Alışkanlığı

SOME BEHAVIORAL ADDICTIONS IN THE FINANCE SECTOR; PATHOLOGICAL TRADING, PROBLEM USE OF SHARES AND PROBLEMATIC CRYPTOCURRENCY TRADING

Öz

Finans dünyası son yıllarda değişen enstrümanları ile yoğun bir ilgi görmektedir. Teknolojinin gelişimi ile birlikte hemen her kesimden insanın finansal araçlarda yatırım yapma imkanı doğmuştur. Bu yönü ile hem küçük hem de büyük yatırımcılar uluslararası piyasalarda hareket edebilme kabiliyeti kazandılar. Genel anlamda erişim kolaylığı yatırımcı açısından bazı kolaylıklar getirse de bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Özellikle yüksek kazanç veya kayıplar kişilerin ruh hallerini doğrudan etkilemektedirler. Ayrıca dışarıdan müdahaleye açık yatırımlar da ise ani yükseliş ve düşmeler yatırımcıların yoğun takibini zorunlu kılmaktadır. İlk başlarda sadece maddeyle ilişkilendirilen bağımlılık kavramı, DSM-5’te “Madde ile ilişkili ve bağımlılık bozuklukları” kategorisi madde ile ilişkili özellik gösteren ancak doğrudan madde alımı sonucu olmayan bağımlılıklar konusunu gündeme getirdi. Özellikle patolojik kumar alışkanlığı bu konuda öncü niteliktedir. Ayrıca oyun, internet alışveriş gibi güncel yaşam içerisindeki davranışlar madde sonucu oluşan bağımlılıkların bazı özelliklerini gösterdiğine yönelik literatürde çalışmalar artmaktadır. Bu çalışma ile finans sektöründe karşılaşılan davranışsal bağımlılıklar ile ilgili yapılan çalışmaları ortaya koymaya çalışılmış özellikle son zamanlarda yoğun kullanım bulan ve yüksek risk faktörü barındıran sorunlu kripto para ticareti hakkında derleme bilgi verilmesi amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Davranışsal bağımlılık, Patolojik Ticaret, Sorunlu Borsa Alışkanlığı, Sorunlu Kripto Para Ticareti

Kaynakça

• American Psychiatric Association, D., & Association, A. P. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. In: Washington, DC: American psychiatric association.
• Arthur, J. N., Delfabbro, P., & Williams, R. J. (2015). Is there a relationship between participation in gambling activities and participation in high-risk stock trading? Journal of Gambling Business & Economics, 9(3).
• Ayhan, B., & Köseliören, M. (2019). İnternet, online oyun ve bağımlılık. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 6(1), 1-30.
• Bell, C. C. (1994). DSM-IV: diagnostic and statistical manual of mental disorders. Jama, 272(10), 828-829.
• Benzekri, M. K., & Özütler, H. Ş. On the Predictability of Bitcoin Price Movements: A Short-term Price Prediction with ARIMA. Journal of Economic Policy Researches, 8(2), 293-309.
• Bouri, E., Molnár, P., Azzi, G., Roubaud, D., & Hagfors, L. I. (2017). On the hedge and safe haven properties of Bitcoin: Is it really more than a diversifier? Finance Research Letters, 20, 192-198.
• Bouri, E., Shahzad, S. J. H., & Roubaud, D. (2019). Co-explosivity in the cryptocurrency market. Finance Research Letters, 29, 178-183.
• Brock, J., & Middleton, L. S. (2021). Trading Addiction: An Analysis of Prescription and Non-Prescription Opioid Abuse.
• Cheung, A., Roca, E., & Su, J.-J. (2015). Crypto-currency bubbles: an application of the Phillips–Shi–Yu (2013) methodology on Mt. Gox bitcoin prices. Applied Economics, 47(23), 2348-2358.
• Corbet, S., Lucey, B., & Yarovaya, L. (2018). Datestamping the Bitcoin and Ethereum bubbles. Finance Research Letters, 26, 81-88.
• Çakmak, S., & Tamam, L. (2018). Kumar oynama bozukluğu: Genel bir bakış. Bağımlılık Dergisi, 19(3), 78-97.
• Deaton, A. (2012). The financial crisis and the well-being of Americans 2011 OEP Hicks Lecture. Oxford economic papers, 64(1), 1-26.
• Denizci Nazlıgül, M., Baş, S., Akyüz, Z., & Yorulmaz, O. (2018). İnternette oyun oynama bozukluğu ve tedavi yaklaşımları: Sistematik bir gözden geçirme.
• Diagnostic, A. (1987). Statistical Manual of Mental Disorders, Revised. American Psychiatric Association.
• Dinç, M., & Ögel, K. (2019). İnternet Bağımlılığı ve Tedavisi. Bağımlılık Tanı, Tedavi, Önleme, 1, 703-717.
• Edition, F. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Am Psychiatric Assoc, 21.
• Fry, J., & Cheah, E.-T. (2016). Negative bubbles and shocks in cryptocurrency markets. International Review of Financial Analysis, 47, 343-352.
• Gainsbury, S. M., & Blaszczynski, A. (2017). How blockchain and cryptocurrency technology could revolutionize online gambling. Gaming Law Review, 21(7), 482-492.
• Grall-Bronnec, M., Sauvaget, A., Boutin, C., Bulteau, S., Jiménez-Murcia, S., Fernandez-Aranda, F., . . . Caillon, J. (2017). Excessive trading, a gambling disorder in its own right? A case study on a French disordered gamblers cohort. Addictive behaviors, 64, 340-348.
• Granero, R., Tarrega, S., Fernandez-Aranda, F., Aymami, N., Gomez-Pena, M., Moragas, L., . . . Menchon, J. M. (2012). Gambling on the stock market: an unexplored issue. Comprehensive Psychiatry, 53(6), 666-673.
• Griffiths, M. (2018). Hot topics in gambling: Gambling blocking apps, loot boxes, and'crypto-trading addiction'. Online Gambling Lawyer, 17(7), 9-11.
• Griffiths, M., Wardle, H., Orford, J., Sproston, K., & Erens, B. (2009). Sociodemographic correlates of internet gambling: Findings from the 2007 British Gambling Prevalence Survey. CyberPsychology & Behavior, 12(2), 199-202.
• Hakim das Neves, R. (2020). Bitcoin pricing: impact of attractiveness variables. Financial Innovation, 6, 1-18.
• Hartston, H. (2012). The case for compulsive shopping as an addiction. Journal of psychoactive drugs, 44(1), 64-67.
• Hossain, M. S. (2021). What do we know about cryptocurrency? Past, present, future. China Finance Review International.
• Hou, Y., Xiong, D., Jiang, T., Song, L., & Wang, Q. (2019). Social media addiction: Its impact, mediation, and intervention. Cyberpsychology: Journal of psychosocial research on cyberspace, 13(1).
• Kafes¹, A. Y., Ülker, S., & Sayar, G. H. YEME BAĞIMLILIĞI.
• Levine, H. G. (1978). The discovery of addiction. Changing conceptions of habitual drunkenness in America. Journal of studies on alcohol, 39(1), 143-174.
• Maddux, J. F., & Desmond, D. P. (2000). Addiction or dependence? Addiction, 95(5), 661. Makarov, I., & Schoar, A. (2020). Trading and arbitrage in cryptocurrency markets. Journal of Financial Economics, 135(2), 293-319.
• Mann, K., Kiefer, F., Schellekens, A., & Dom, G. (2017). Behavioural addictions: Classification and consequences. European Psychiatry, 44, 187-188.
• Marković, H., Nikolac, N., Tripković, M., Haluga-Golubović, I., & Ćustović, Z. (2012). Connection between addictive behavior and investing on the stock market in Croatia. Alcoholism and psychiatry research: Journal on psychiatric research and addictions, 48(2), 69-80.
• McInerney, M., Mellor, J. M., & Nicholas, L. H. (2013). Recession depression: mental health effects of the 2008 stock market crash. Journal of health economics, 32(6), 1090-1104.
• Menteş, N., Yolbaş, İ., & Bulut, M. Development and Verification of Problematic Cryptocurrency Trading Scale.
• Mills, D. J., & Nower, L. (2019). Preliminary findings on cryptocurrency trading among regular gamblers: A new risk for problem gambling? Addictive behaviors, 92, 136-140.
• Mosenhauer, M., Newall, P. W., & Walasek, L. (2021). The stock market as a casino: Associations between stock market trading frequency and problem gambling. Journal of Behavioral Addictions, 10(3), 683-689.
• Nazlıgül, M. D., & Yılmaz, A. E. (2019). Oyun bağımlılığı ve egzersiz bağımlılığına davranışsal bağımlılık çerçevesinden bakış. Bağımlılık Dergisi, 20(2), 97-108.
• O’Brien, C. P., Volkow, N., & Li, T. (2006). What’s in a word? Addiction versus dependence in DSM-V. In (Vol. 163, pp. 764-765): Am Psychiatric Assoc.
• Oliveira, M. P. M., & Silva, M. T. A. (2001). A comparison of horse-race, bingo, and video poker gamblers in Brazilian gambling settings. Journal of gambling studies, 17(2), 137-149.
• Organization, W. H. (1993). International Classification of Diseases ICD 10 Classification of Mental and Behavioural Disorders: Clinical Descriptions and Diagnostic Guidelines: World Health Organisation.
• Orsolini, L., Papanti, D., Corkery, J., & Schifano, F. (2017). An insight into the deep web; why it matters for addiction psychiatry? Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental, 32(3), e2573.
• Özcan, Y. S., Hamzaoğlu, N., & Burcu, T. Üniversite Öğrencilerinin Kimyasal ve Davranışsal Bağımlılıklara İlişkin Bakış Açıları ve Bilgi Düzeyleri. Bağımlılık Dergisi, 21(1), 44-55.
• Pearson, C., & Hussain, Z. (2016). Smartphone addiction and associated psychological factors.
• Potenza, M. N. (2014). Non-substance addictive behaviors in the context of DSM-5. Addictive behaviors, 39(1).
• Riccardo Guglielmo, M., & Luigi Janiri, M. Is Pathological Trading an Overlooked Form of Addiction?
• Schmidt, C. (2010). Comportements financiers et jeux de hasard: une approche neuroéconomique. Psychotropes, 16(1), 57-72.
• Singhal, B., Dhameja, G., & Panda, P. S. (2018). Introduction to blockchain. In Beginning Blockchain (pp. 1-29): Springer.
• Starcevic, V. (2016). Behavioural addictions: A challenge for psychopathology and psychiatric nosology. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 50(8), 721-725.
• Team, D., & Turner, N. E. (2011). The addictiveness of online brokerage services: A first person account. Journal of Gambling Issues(25), 113-129.
• Youn, H., Choi, J.-S., Kim, D.-J., & Choi, S.-W. (2016). Development and validation of a stock addiction inventory (SAI). Annals of general psychiatry, 15(1), 1-7.