OKUL İKLİMİNE YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALARIN ÖZEL EĞİTİM BAKIŞ AÇISI İLE İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 1, 1 - 52, 31.07.2024

Ayşegül Öz

https://doi.org/10.55978/sobiadsbd.1356641

Öz

Olumlu okul iklimi; öğrencinin akademik başarısını, sosyal uyumunu, saldırganlık veya şiddet gibi davranışlarının azalmasını ve akranları tarafından kabulünü olumlu yönde etkilediğinden bütünleştirme uygulamalarının başarılı olması açısından önemlidir. Çalışmanın amacı; ülkemizde 1995-2018 yılı arasında yapılan okul iklimine yönelik araştırmaların özel eğitim bakış açısı ile gözden geçirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda çeşitli veri tabanları taranarak doküman analizi yapılmıştır. Belirlenen dahil etme kriterlerine göre araştırmaya dahil edilmek üzere 67 tez ve 43 makale belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda, incelenen araştırmaların genel eğilimleri belirlenerek kategoriler oluşturulmuştur. Bu kategorilerin genel özellikleri ve her bir eğilimde bulunan çalışmalar okuyucuya özet olarak sunulmuştur. Ülkemizde araştırmacıların özellikle 2008 yılından sonra okul iklimine yönelik çalışmalarını arttırdıkları gözlemlenmiştir. Çalışmaların 6 temel eğilimde gruplandığı belirlenmiştir. Çalışmalarda nicel araştırma yöntemlerinin tercih edildiği ve çoğunlukla öğretmen ve öğrencilerin örneklem grubu olarak seçildiği görülmektedir. Bütünleştirilmiş eğitim uygulamalarının başarıya ulaşmasında okul iklimi önemli bir etmen olmasına rağmen, Türkiye’de bu konudaki çalışmaların oldukça sınırlı olması dikkat çekmektedir

Anahtar Kelimeler

Okul iklimi, bütünleştirme, öğretmen, okul yöneticisi, öğrenci

Kaynakça

• Acarbay, F. Y. (2006). Kapsamlı Okul İklimini Değerlendirme Ölçeği'nin (Öğrenci Formu) Türkçe dilsel eşdeğerlik güvenirlik ve geçerlik çalışması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Acun-Kapıkıran, N., & Kapıkıran, Ş. (2010). School climate inventory: Exploratory and confirmatory factor analysis and reliability-validity. Egitim Arastirmalari-Eurasian Journal of Educational Research, 42, 117-134. Ahghar, G. The role of school organizational climate in occupational stress among secondary school teachers in Tehran. Int. J. Occup. Med. Environ. 2008, 21, 319–329
• Ainscow, M., & Sandill, A. (2010). Developing inclusive education systems: the role of organisational cultures and leadership. International Journal of Inclusive Education, 14(4), 401-416.
• Aka, F. A. (2014). Okul iklimi ile öğretmen öz yeterliliği ilişkisine yönelik öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Akbaba-Altun, S. ve Memişoğlu, S. P. (2011). Çoklu veri kaynağına dayalı değerlendirmenin okul iklimine etkisi. İlköğretim Online, 10(2), 743-756.
• Akgül, T. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algıları ile insani değerleri benimseme düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Akman, Y. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin şiddet ve okul iklimi algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alpay, M. Ü. (2019). Ortaokul yöneticilerinin liderlik stillerinin okul iklimi açısından incelenmesi. ( Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Amaral, H. T., da Cunha, J. M., Boueri, I. Z., & Santo, J. B. (2021). School climate and peer victimization: perceptions of students with intellectual disability. Revista Educação Especial, 34, 1-22
• Arıman, F. (2007). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin zorbalık eğilimleri ile okul iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Atik, G. ve Yerin Güneri, O. (2016). Ortaokul öğrencileri için okul iklimi ölçeği: Türkçe formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 15(1), 91-103. doi: http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.42123
• Aydın- Gökçen, G. (2014). Öğretmen algılarına göre yöneticilerin yöneticilik becerilerinin okul iklimine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, F. (2010). Özel okullardaki okul ikliminin öğretmen ve öğrenci algılarına göre incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydoğan, İ. (2019). Öğretmenlerin psikolojik iyi oluş düzeylerinin yordayıcısı olarak okul iklimi algıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Yönetimi Ve Denetimi Ortak Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
• Aygün, G. (2016). İlkokul öğretmenlerinin rehberlik hizmetlerine yönelik tutumları ile okul iklimi algıları arasındaki ilişki incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ayık, A., Ada, Ş. (2009). İlköğretim okullarında oluşturulan okul kültürü ile okulların etkililiği arasındaki ilişki. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 8(2), 429-446.
• Ayık, A., Savaş, M.,Çelikel, G. (2014). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin okul iklimi ve örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(7), 203-220.
• Ayık, A., Şayir, G. (2014). Okul müdürlerin öğretimsel liderlik davranışları ile örgüt iklimi arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 253-279. doi:10.17755/esosder.39460
• Ayık, İ. (2014). Ortaokullarda şiddet ve okul iklimi arasındaki ilişki (Konya ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mevlana üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Bahçetepe, Ü., Giorgetti, F. M. (2015). Akademik başarı ile okul iklimi arasındaki ilişki. İstanbul Eğitimde Yenilikçilik Dergisi, 1(3), 83-101
• Balcı, A. (1988). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70).
• Balcı, A. (2007). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Baş, E. D. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rolleriyle okul iklimi arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bayar, Y., Uçanok, Z. (2012). Okul sosyal iklimi ile geleneksel ve sanal zorbalık arasındaki ilişkiler: Genelenmiş akran algısının aracı rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 27(70), 101.
• Baykara, E. (2009). Öğretmen ve yöneticilerin okul iklimine ilişkin algıları ile toplam kaliteye ilişkin tutumları arasındaki ilişki (Üsküdar örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bayram- Yaman, F. (2012). İlköğretim okullarında müdürlerin yönetsel etkililiği ve okul iklimi ile öğrenci kontrol ideolojileri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Bektaş, F. ve Nalçacı, A. (2013). Okul iklimi ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 1-13.
• Bektaş, F., Nalçacı, A., ve Karadağ, E. (2014). İlköğretim okulu öğrencilerinin algıladıkları evrensel değerlerin bir yordayıcısı olarak okul iklimi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 281-293.
• Bozkurt, S. (2015). Okul ikliminin işbirlikçi mesleki gelişim yaklaşımlarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zirve Üniversitesi ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüleri, Gaziantep.
• Braun, V., Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
• Bucak, E. (2002). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesinde örgüt iklimi: Yönetimde ast-üst ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (7), 0-0.
• Bugay, A., Aşkar, P., Tuna, M.E., Çelik Örücü, M. ve Çok, F. (2015). Okul iklimi ölçeği lise formu'nun türkçe psikometrik özellikleri. İlköğretim Online, 14(1), 311‐ 322. doi: 10.17051/io.2015.46598
• Bugay, A., Avcı, D., Özdemir, S. (2018). Ebeveyn okul iklimi ölçeği Türkçe formu'nun psikometrik özelliklerinin incelenmesi ve ebeveyn okul iklimi algısının cinsiyete göre belirlenmesi. İlkogretim Online, 17(1), 70-81. doi 10.17051/ilkonline.2018.413743
• Canlı, S. (2016). Okul müdürlerinin öğretmenlere güveninin okul iklimine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Canlı, S., Demirtaş, H. ve Özer, N. (2018). Okul iklimi ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 17(4), 1797-1811. doi 10.17051/ilkonline.2019.506842
• Cırcır, O. (2018). Ergenlerde, okul tükenmişlik düzeylerinin aleksitimi ve okul iklimi açısından yordanması. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çalık, M., ve Sözbilir, M. (2014). Parameters of content analysis. Education and Science, 39(174), 33-38. doi: 10.15390/EB.2014.3412
• Çalık, T., Kurt, T., ve Çalık, C. (2011). Güvenli okulun oluşturulmasında okul iklimi: Kavramsal bir çözümleme. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 73-84.
• Çalık, T., Özbay, Y., Özer, A., Kurt, T. ve Kandemir, M. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin zorbalık statülerinin okul iklimi, prososyal davranışlar, temel ihtiyaçlar ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 60(60), 555-576.
• Çelik, V. (2002). Okul Kültürü ve Yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.