Öz
Referans çerçeveleri, nesneler arasındaki uzamsal ilişkileri belli bir perspektiften
belirlemeye, tanımlamaya ve hesaplamaya yarayan zihinsel ve/ya dilsel koordinat
sistemleridir (Bender vd. 2010: 286; Bender vd. 2012: 1; Bennardo 2004: 1; Majid vd.
2004: 108). Bunun için sağladıkları temel strateji, uzamda konumlanmak istenen bir
nesneden belli bir uzaklıkta bulunan ve ortamda öne çıkan diğer bir nesne seçmek,
daha sonra da bu referans nesne üzerinden bir açı tanımlayarak bir arama alanı
oluşturmaktır. Böylelikle, bir nesnenin konumu, diğerininki üzerinden belirlenebilmiş
olur (Levinson 2003: 67)
Evrensel olarak üç referans çerçevesi bulunduğu kabul edilmektedir (Levinson 1996,
2003; Levelt 1996; Tversky 1996): Göreli referans çerçevesi, konuşucunun bakış
açısını ve yönelimini temel almaktadır ve başına-ayaklarına, vücudunun önünearkasına, sağına-soluna göre üç farklı doğrultuda olabilmektedir. İçsel referans
çerçevesi, belli bir nesnenin ön-tanımlı içsel özelliklerini temel almakta ve eksenler
bunlar üzerinden tanımlanmaktadır. Dışsal referans çerçevesinde ise, içinde
bulunulan ortama ait belirgin özellikler eksenin doğrultusunu belirlemekte
kullanılmaktadır (Carlson-Radvansky ve Logan 1997: 412).
Temelde uzam alanıyla ilişkili olan 'referans çerçevesi' kavramını zaman alanına da
uyarlayan çalışmalara alanyazında gittikçe daha çok rastlanmaktadır. Ancak bu
çalışmalarda verilen dilsel örnekler son derece kısıtlıdır. Bu yazıda, söz konusu
kısıtlılığın 'dışsal referans' alt türü için ne türden sorunlar ortaya çıkardığı ele
alınmakta ve alternatif bakış açıları tartışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Bender, A., Bennardo, G., & Beller, S. (2006). Spatial frames of reference for temporal relations: A conceptual analysis in English, German, and Tongan. B. G. Bara, L. Barsalou, & M. Bucciarelli (ed.), Proceedings of the 27th annual conference of the Cognitive Science Society (ss. 220–225). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 2 Ocak 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 |