Öz
Görünüş, eylemlerin bitmişlik-bitmemişlik zıtlığına dayanan
zaman ve kılınış kategorileriyle sıklıkla karıştırılan bir kategoridir.
Türkiye Türkçesinde görünüş kategorisine geleneksel dilbilgisi
kitaplarının bazılarında yer verilmediği, bazılarında ise kısaca
değinildiği görülmektedir. Alan yazındaki bu eksikliğin fark
edilmesi ile görünüş kategorisi incelemelerinin arttığı söylenebilir.
Bu çalışmada, Türkiye Türkçesinde görünüş (aspect) kategorisi
incelemelerinde kullanılan üç yaklaşım olduğu tespit edilmiş ve
söz konusu yaklaşımların özelliklerine değinilmiştir. Bahsi geçen
yaklaşımlardan ilki Uzun (1998)'a aittir. Uzun, Türkiye
Türkçesinde görünüş kategorisini tek ek-tek işlev ilkesine göre
incelemiştir. Uzun (1998)'a göre eklemeli bir dil olan Türkiye
Türkçesinde eklerin ancak bir işlevi olabilir. Türkiye Türkçesinde
görünüş kategorisi üzerine yapılan çalışmalarda karşılaşılan
ikinci yaklaşım Johanson (1971, 1994)'a aittir. Johanson'un
görünüş yaklaşımı zaman ve görünüş kategorileriyle ilişkili olup
aspektotempora olarak adlandırılmıştır. Üçüncü yaklaşım olan
Smith'in geliştirdiği görünüş kuramı, iki bileşenli olup görünüş ve
kılınış kategorilerini beraber değerlendirmektedir. Smith'e göre bir
eylem bitmiş (perfective), bitmemiş (imperfective) ve yansız
(neutral) olmak üzere üç şekilde görülebilir (Smith 1997).
Çalışmada nitel araştırma deseni kullanılmış olup çalışmanın
verileri doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Çalışmanın
sonucunda alan yazında kullanılan üç yaklaşımdan Türkiye
Türkçesinin yapısına daha uygun olan yaklaşımın Uzun (1998)'un
yaklaşımı olabileceği sonucu elde edilmiştir
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aslan Demir, S. (2016). Görünüş Kategorisi-Türkmence Örneği. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Atasoy, G. (2017). Türkçede Görünüş Belirteçliklerinin Öğretimi: Görünüş ve Derlem Çalışması. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1-18.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 2 Ocak 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |