EXAMINATION OF THE PEACE TREATY OF LAUSANNE IN THE CURRICULUM PROGRAMS OF THE REPUBLIC OF TURKEY

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 113 - 127, 31.07.2024

Ali Yalçın

Öz

The period of National Struggle has an indispensable place in Turkish political history. In this period, one of the developments that led to the establishment of the Republic and the realization of the reforms of the newly established state was the Lausanne Peace Treaty. Based on these explanations, the aim of the study is to determine the existence of the Lausanne Peace Treaty, the presentation of its content and its changes in the curricula of primary and secondary education courses from the Republican period to the present day. Therefore, the research is noteworthy in terms of understanding how the Lausanne Peace Treaty is handled in curricula, which is an important part of the Turkish education system. Within the scope of the research, information about the main articles and the signing process of the Lausanne Peace Treaty, which is the symbol of Turkey's struggle for independence, is given. Then, it focuses on how this historical document was incorporated into Turkey's education system, how it was taught to students and its development in curriculum programs. Therefore, the research has a historical research characteristic in accordance with the structure of qualitative research. The main data sources of the research cover the history, social studies, life science, Turkish Revolution History and Kemalism curricula from the Republic to the present. As a result of the analysis, it was determined that the existence of the Treaty of Lausanne in the curricula from the Republic to the present day was expressed under the titles of "National Revolution and War of Independence; Lausanne Conference and the Turkish miracle; War of Independence and Lausanne Conference from Lausanne to the proclamation of the Republic; İsmet İnönü and the peace of Lausanne; Clearing the country from enemies and the peace of Lausanne". In the first years of the Republic, it is seen that the Treaty of Lausanne was more frequently included in the curricula in the form of the Lausanne Conference, peace, importance and treaty. In addition, it can be said that the Treaty of Lausanne has preserved its importance and identity in the history subjects of primary and secondary education curricula as it approaches the present day.

Anahtar Kelimeler

History of the Republic of Turkey, National Struggle, Treaty of Lausanne, Primary and secondary education, curriculum programs

TÜRKİYE CUMHURİYETİ MÜFREDAT PROGRAMLARINDA LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASININ İNCELENMESİ

Öz

Türk siyasi tarihinde, Milli Mücadele döneminin vazgeçilmez bir yeri vardır. Bu dönemde Cumhuriyetin kurulmasında ve yeni kurulan devletin reformlarını gerçekleştirmesine öncülük eden gelişmelerden biri Lozan Barış Antlaşmasıdır. Bu açıklamalardan hareketle çalışmanın amacı, Cumhuriyet döneminden itibaren günümüze kadar gelen ilköğretim ve ortaöğretim dersleri müfredat programlarında Lozan Barış Antlaşması varlığını, içeriğinin sunuluşu ve değişimini belirlemektir. Dolayısıyla araştırma, Türk eğitim sisteminin önemli bir parçası olan müfredat programlarında Lozan Barış Antlaşmasının nasıl ele alındığını anlamak açısından dikkate değerdir. Araştırma kapsamında, Türkiye'nin bağımsızlık mücadelesinin sembolü olan Lozan Barış Antlaşması'nın ana maddeleri ve imzalanma süreci hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından, Türkiye'nin eğitim sistemine bu tarihî belgenin nasıl dâhil edildiği, öğrencilere nasıl öğretildiği ve müfredat programları içerisindeki gelişimi üzerine odaklanılmıştır. Bu yüzden araştırma, nitel araştırmanın yapısına uygun olarak tarihsel bir araştırma özelliğine sahiptir. Araştırmanın temel veri kaynakları, Cumhuriyetten günümüze kadar gelen tarih, sosyal bilgiler, hayat bilgisi, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programlarını kapsamaktadır. Yapılan analizler sonucunda Cumhuriyetten günümüze müfredat programlarında Lozan Antlaşmasının varlığı; “Milli İntibah Devri ve İstiklal Harbi; Lozan Konferansı ve Türk mucizesi; İstiklal Harbi ve Lozan’dan Cumhuriyetin ilanına kadar Lozan Konferansı; İsmet İnönü ve Lozan barışı; Yurdun düşmanlardan temizlenmesi ve Lozan barışı” konulu başlıklarla ifade edildiği belirlenmiştir. Lozan Antlaşması, Cumhuriyetin ilk yıllarında, öğretim programlarında bizzat Lozan Konferansı, barışı, önemi ve antlaşması şeklinde daha çok yer edindiği görülmektedir. Ayrıca günümüze yaklaştıkça ilköğretim ve ortaöğretim müfredat programlarının tarih konularında Lozan Antlaşmasının, önemini ve benliğini koruduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Milli Mücadele, Lozan Antlaşması, ilköğretim ve ortaöğretim, müfredat programları.

Kaynakça

• Akandere, O. & Semiz Y. (2008). Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi. Eğitim Yayınevi. Konya.
• Aktaş Ö. (2013). Ortaöğretim Tarih Ders Kitaplarında Yer Alan Barış ve Antlaşmalar Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish History Education Journal, Sayı 2. Cilt 2.
• Aktekin, S., Harnett P., Öztürk M. & Smart, D. (2009). Çok Kültürlü Bir Avrupa İçin Tarih ve Sosyal Bilgiler Eğitimi. Harf Eğitim Yayıncılığı, Ankara.
• Akyol, T. (2008). Ama Hangi Atatürk. Doğan Kitap, İstanbul.
• Akyüz, Y. (2016), Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000 M.S. Pegem Akademi Yayıncılık. İstanbul.
• Altuğ, Y. (1997). Türk İnkılâp Tarihi (1919-1938), Çağlayan Kitabevi, İstanbul.
• Aslan, E. (2010). Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Ders Kitapları. Eğitim ve Bilim 35, 158.
• Atatürk, M. K. (2012). Nutuk-Söylev. (I-IV. Cilt). Türk Tarih Kurumu Yayınları.https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-273376/nutuk.html
• Benazus, H. (2023). Türk Tarihinin Dönüm Noktası Lozan. Sia Kitap. İstanbul.
• Beriker, N. & Druckman, D. (1991). Models of Responsiveness: The Lausanne Peace Negotiations (1922–1923). The Journal of Social Psychology 131, 2. s. 297-300.
• Biçer, H. (2019). Ortaokul T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitapları İçerisinde Yer Alan Antlaşma Metinlerinin Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi. Konya.
• Biçer, H. (2019). Ortaokul T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitapları İçerisinde Yer Alan Antlaşma Metinlerinin Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan University.
• Bilsel, M.C. (2023). Lozan (2 cilt takım). Selenge Yayınları. İstanbul.
• Bozaslan, M. (2019). Lozan’daki Türk Heyeti Üyelerinin Türkiye’nin Siyasi ve Sosyo-Kültürel Gelişimindeki Rolleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi. Gaziantep.
• Coşkun, A. (2019). 1922-1923 Diplomat İnönü Lozan. Kırmızı Yayınevi, İstanbul.
• Dance, E. H. (1969). Tarih öğretiminde peşin hükümler. Engez, N. (Çev.), Tarih Öğretimi ve Tarih Kitaplarının Geliştirilmesi. İstanbul: Milli Eğitim, 65-97.
• Demirci, S. (2011). Belgelerle lozan: taktik strateji Diplomatik Mücadele 1922-1923. (Mehmet Moralı, Çev.). Alfa Yayınları.
• Dönmez, C. (2003). Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler, Şahin, C. (Ed.), Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
• Düşgün, U. (2017).1923 Lozan mübadelesinin Türk romanına yansıması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi. Muğla.
• Erdal, A. (2011). The First Primary School Curriculum of the Turkish Republic. Elementary Education Online, 10(2), s. 717-734.
• Erkan, Ş. (2009). Lozan Antlaşması’nda Yer Alan Düzenlemeler Kapsamında Heybeliada Ruhban Okulu ve Günümüze Yansımaları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi. Ankara.
• Eroğlu, H. (1985). Şerefli Bir Tarih: Lozan. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, I(), 805-812.
• Eroğlu, H. (1986). Türk Devrim Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul.
• Giritli, İ. (1993). Lozan Antlaşmasının 70. Yıldönümü Ardından. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, IX(), 473-478.
• Hocaoğlu, A., Kara D., Alemdar E. & Keleş S. (2022). Ortaöğretim T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 12 Ders Kitabı. Çiçek, R. (Ed.), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınlar, Ankara, s. 95-96.
• Jack, R. Fraenkel, J., Norman E., Wallen H. & Hyun, H. (2011). How to Design and Evaluate Research İneducation, Connect Learn Succeed, New York.
• Kabapınar, Y. & Camkıran M., T (2012). Bilginin Sunumu Boyutunda 1981 ve 2006 Yılı İnkılap Tarihi Programlarına Göre Hazırlanmış Ders Kitaplarına Bakmak. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36.
• Kara, H. M. (2011). İstanbul Basınına (Vakit Gazetesi) Göre Lozan Barış Konferansı Müzakereleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi. Kütahya.
• Karacan, A. N. (2009). Lozan (No. 1783). Türkiye İş Bankası. İstanbul.
• Kavaf, S. A. (2015). Sosyal ve Kültürel Değişimler Açısından Doğurduğu Sonuçlar İtibariyle Lozan Mübadelesi: Nevşehir Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi.
• Kılıç, M. (2012). Tarihim ve Ben Ulusal Bağımsızlık Savaşı ve Lozan. Artes Yayınları. Ankara.
• Kodal, T. (2006). Lozan Barış Antlaşması ve Türk Kamuoyu. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 22, sy. 64-65-66.
• Kodaman, B. (1989). Lozan Antlaşması Hakkında Bir Değerlendirme. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 4(1), 6-12.
• Merey, Z. (2014). Dünya’da ve Türkiye’de Tarih Eğitiminin Tarihsel Gelişimi, Tarih Nasıl Öğretilir? İçinde Safran, M. (Ed.), Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri. Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul.
• Otto-Ernst S., Edouard B. & Dance, H. V. (1969). Tarih Öğretiminde Peşin Hükümler, Engez. N. (Çev.) Tarih Öğretimi ve Tarih Kitaplarının Geliştirilmesi. Milli Eğitim, İstanbul.
• Öpöz, F. (1998). İsmet Paşa ile Lozan’a Gidenler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi. Özcan M. Ş. (2011). Lozan Konferansı’nın Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Yansımaları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi. Eskişehir.
• Özgiray, A. (1996). Lozan’dan Cumhuriyet Rejimine Giden Yol. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XII(), 149-158.
• Sonyel, S. R. (1973). Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Sonyel, S. R. (2006). Gizli belgelerle Lozan Konferansı'nın perde arkası. Türk Tarih Kurumu. Ankara.
• Soysal İ. (1989). Türkiye'nin Siyasal Andlaşmaları: Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Şahin, B. (2006). Lozan Barış Antlaşması ve Avrupa Birliği Çerçevesinde Azınlıklar ve Ulusal Güvenliğe Etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri Akademisi, Ankara.
• Şahingöz, M. (1997). Lozan Türk Yurdu. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIII(), 31-75.
• Şimşir, B. N. (2012). Lozan günlüğü. Bilgi Yayınevi. Ankara.
• T.C. Bakanlığı, Kültür (1938). Ortaokul Programı. Devlet Basımevi, İstanbul.
• T.C. Maarif Vekâleti (1924). İlk Mekteplerin Müfredat Programı, İlk Tedrisat Dairesi. Matbaa-i Amire. İstanbul.
• T.C. Maarif Vekâleti (1930). İlk Mektep Müfredat Program, Devlet Matbaaları, İstanbul.
• T.C. Maarif Vekâleti (1931). Ortamektep Müfredat Programı, Devlet Matbaası, İstanbul.
• T.C. MEB (1961). İlkokul Programı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• T.C. MEB (1968). İlkokul Programı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• T.C. MEB (1990). İlköğretim Programı. Milli Eğitim Yayınları. Ankara.
• T.C. MEB (2018). 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Öğretim Programı, Milli Eğitim Basımevi. Ankara.
• T.C. MEB (2023). Ortaöğretim 9, 10 ve 11. Sınıf Lise Tarih Dersi Öğretim Programı, Milli Eğitim Basımevi. Ankara.
• T.C. MEB. (1948). İlkokul Programı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• T.C. MEB. (1949). Ortaokul Programı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• T.C. MEB. (1962). Ortaokul programı, Milli Eğitim Basımevi. İstanbul.
• T.C. MEB. (1988). Ortaokul Programı, Milli Eğitim Basımevi. Ankara.
• T.C. MEB. (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu, Milli Eğitim Yayınları. Ankara.
• T.C. MEB. (2018). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu, Milli Eğitim Yayınları. Ankara.
• T.C. MEB. (2022). Ortaöğretim T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı. Milli Eğitim Basımevi. Ankara.
• T.C. MEB. (2023). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu, Milli Eğitim Yayınları. Ankara.
• T.C. MEB. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Öğretim Programları, http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx. Erişim Tarihi: 05.09.2023.
• Toprak, S. V. (2016). Lozan Antlaşmasının İmzalanması Ve Onaylanmasının Tanin Gazetesinde Yankıları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXXII(), 1-46.
• Tural, S. (2003). Türkiye Cumhuriyeti’nin Tapu Tescil Andlaşması: Lozan. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIX(), 1-16.
• Türk Dil Kurumu, [TDK], Öğretim programı, www.tdk.org. Erişim Tarihi: 05.09.2023.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (12. Baskı) Seçkin Yayıncılık. Ankara.