DİJİTAL BAĞIMLILIK VE FOMO KAVRAMINA BİR BAKIŞ VE BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİ

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 56 - 66, 17.11.2025

Şeymanur Korucuk Söğüt

Öz

Bu çalışma, FOMO (Fear of Missing Out) kavramını detaylı bir şekilde ele alarak, bireyler üzerindeki psikolojik, sosyal ve kültürel etkilerini incelemekte ve bu kavramın, sosyal medya ile nasıl ilişkilendirildiğini değerlendirmektedir. Dijitalleşmenin hız kazanması ve bireylerin sürekli çevrim içi olma gerekliliği hissetmeleri, sosyal medya platformlarında aktif katılımı teşvik etmekte ve kaçırma korkusunun (FOMO) yaygınlaşmasına zemin hazırlamaktadır. Bu bağlamda, bireylerin sosyal medyada maruz kaldıkları içeriklerin, toplumsal aidiyet algıları ve öz-değer algıları üzerinde belirleyici bir rol oynadığı görülmektedir. Çalışmada, FOMO’nun bireylerin yaşam kalitesi, psikolojik iyi oluş düzeyi ve sosyal ilişkileri üzerindeki etkileri kapsamlı bir şekilde ele alınmaktadır. Literatürde yer alan güncel çalışmalar doğrultusunda, kaçırma korkusunun bireylerin bilişsel süreçleri, duygu durumları ve davranış örüntüleri üzerindeki yansımaları analiz edilmekte; özellikle sosyal karşılaştırma teorisi, öz-kimlik gelişimi ve dijital bağımlılık perspektifleri çerçevesinde değerlendirmeler sunulmaktadır. Bu doğrultuda, FOMO’nun bireysel ve toplumsal düzeyde oluşturduğu risk faktörleri belirlenerek, söz konusu etkilerin azaltılmasına yönelik olası çözüm önerileri tartışılmaktadır.
Çalışmanın temel amacı, FOMO’nun bireyler üzerindeki çok boyutlu etkilerini ortaya koyarak, bu olgunun modern dijital kültürdeki yerini daha iyi anlamak ve bireylerin sosyal medya kullanımına yönelik bilinçli stratejiler geliştirebilmeleri için bilimsel bir perspektif sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Yeni Medya , Dijitalleşme , Dijital FOMO , Sosyal Medya

Kaynakça

• Aliçavuşoğlu, Ç., & Boyraz, E. (2019). Kendimi biliyorum, kork(m)uyorum! Yenilikleri kaçırma korkusu (FOMO) ve sosyal medya bağımlılığında dijital üstbilişin rolü. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 6(33), 682–697.
• Alter, A. (2017). Irresistible: The rise of addictive technology and the business of keeping us hooked. Penguin Press.
• Bauman, Z. (2023). Akışkan modernite (S. O. Çavuş, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Çelik, F., & Akkoyun, A. Z. (2021). Disiplinlerarası yaklaşımla sanal uyuşturucu: FOMO. İslam Medeniyeti Dergisi, 7(48), 22–33.
• Dhir, A., Yossatorn, Y., Kaur, P., & Chen, S. (2018). Online social media fatigue and psychological wellbeing—A study of compulsive use, fear of missing out, fatigue, anxiety and depression. International Journal of Information Management, 40, 141–152. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2018.01.012
• Dienlin, T., & Johannes, N. (2020). The impact of digital technology use on adolescent well-being. Dialogues in Clinical Neuroscience, 22(2), 135–142. https://doi.org/10.31887/DCNS.2020.22.2/tdienlin
• Elhai, J. D., Dvorak, R. D., & Hall, B. J. (2020). Fear of missing out, anxiety, and social media use: A metaanalysis of research. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 23(5), 324–330. https:// doi.org/10.1089/cyber.2019.0344
• Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7(2), 117–140. https:// doi.org/10.1177/001872675400700202
• Fox, J., & Moreland, J. J. (2015). The influence of Facebook on social comparison and subjective wellbeing. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 18(2), 80–85.
• Gillespie, T. (2018). Custodians of the Internet: Platforms, content moderation, and the hidden decisions that shape social media. Yale University Press.
• Herman, D. (2000). Introducing short-term brands: A new branding tool for a new consumer reality. The Journal of Brand Management, 7(5), 330–340.
• Hodkinson, C. (2019). “Fear of missing out” (FOMO) marketing appeals: A conceptual model. Journal of Marketing Communications, 25(1), 65–88.
• Kaplan, A. M., & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), 59–68. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2009.09.003
• Karakaya, S. (2021). Sosyal medyanın gençler üzerindeki psikolojik etkileri ve başa çıkma stratejileri. Türk Psikoloji Dergisi, 36(1), 23–39.
• Orben, A., & Przybylski, A. K. (2019). The association between adolescent well-being and digital technology use. Nature Human Behaviour, 3(2), 173–182. https://doi.org/10.1038/s41562-018-0506-1
• Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29, 1841–1848.
• Schwartz, B. (2004). The paradox of choice: Why more is less. HarperCollins.
• Steers, M. L. N., Wickham, R. E., & Acitelli, L. K. (2014). Seeing everyone else’s highlight reels: How Facebook usage is linked to depressive symptoms. Journal of Social and Clinical Psychology, 33(8), 701–731. https://doi.org/10.1521/jscp.2014.33.8.701
• Tandoc, E. C., Ferrucci, P., & Duffy, M. (2015). Facebook use, envy, and depression among college students: Is Facebooking depressing? Computers in Human Behavior, 43, 139–146. https://doi.org/10.1016/j. chb.2014.10.053
• Tomczyka, L., & Selmanagic-Lizdeb, E. (2018). Fear of missing out (FOMO) among youth in Bosnia and Herzegovina—Scale and selected mechanisms. Children and Youth Services Review, 88, 541–549. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2018.03.048
• Turan, E., & Usta, M. (2022). Dijital bağımlılık ve sosyal medya kaygısı: Eğitimde yeni yaklaşımlar. Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(3), 56–74.
• Yıldız, İ., & Yürekli, E. (2024). Dijital yaşamda gelişmeleri kaçırma korkusu (FoMO) ve sosyal medya: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 27(2), 709–725.